ต่อมไพเนียล ( pineal gland ) ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม   เป็นต่อมเล็ก ๆ พบอยู่ที่บริเวณกึ่งกลางที่รอยต่อของสมองส่วนเซเรเบรัมพูซ้ายและพูขวา   ต่อมน้สร้างฮอร์โมนเมลาโทนิน   (melatonin ) ในคนและสัตว์ชั้นสูงพบว่า   ฮอร์โดมนนี้มีความสำคัญในช่วงก่อนวัยหนุมสาว   โดยจะไปยับยั้งการเจริญในของอวัยวะสืบพันธุ์   ถ้าต่อมผิดปกติและผลิตฮอร์โมนนี้มากเกินไปจะทำให้การเจริญเป็นหนุ่มสาวช้าลงกว่าปกติ   แต่บทบาทของฮอร์โมนชยิดนี้ยังไม่ชัดเจนนักในวัยผู้ใหญ่

              ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์มีความเชื่อว่าการทำงานของต่อมไพเนียลของสัตว์บางชนิดถูกควบคุมโดยการสื่อประสาทจากเซลล์ประสาทซิมพาเทติก   เมื่อเรตินาที่นัยน์ตาได้รับแสงก็จะส่งกระแสประสาทไปยังเซลล์ประสาทซิมพาเทติก   เซลล์ประสาทซิมพาเทติกฏ้ส่งกระแสประสาทต่อไปยังต่อมไพเนียลเพื่อยับยั้งการการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนินในเวลากลางวันต่อมไพเนียลจึงหลั่งเมลาโทนินได้น้อยกว่าในเวลาตอนกลางคืน   เมลาโทนินถ้าหลั่งออกมามากจะไปยับยั้งการสร้างโกนาโดโทรฟินของต่อมใต้สมองส่วนหน้า   ดังนั้นในฤดูหนาวที่มัช่วงเวลลากลางวันสั้นต่อมไพเนียลจะหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนินมาก   และมีผลไปยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนเพศให้ลง

               ในสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำและสัตว์เลื้อยคลานบางชนิด   ต่อมนี้ทำหน้าที่สร้างฮอร์โมนแต่เป็นกลุ่มเซลล์คล้าย ๆ เนื้อเยื่อเรตินาของนัยน์ตา   โดยนัยน์ตาจะรับแสงแล้วส่งกระแสประสาทไปยังเซลล์ประสาททำให้กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนเมลาโทนินมีผลทำให้รงควัตถคุเมลานินในเซลล์ผิวหนังรวมกลุ่มกัน   สีผิวของสัตว์จึงจางลง 

 
              กลับไปหน้าแรก