โฮมเพจเพื่อเผยแพร่พระเกียรติคุณของ
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
|
โฮมเพจเพื่อเผยแพร่พระเกียรติคุณของ
|
|
|
ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีหน่วยงานใหม่ๆ ซึ่งตั้งขึ้นเพื่อสนองพระราชประสงค์ที่จะพัฒนาเศรษฐกิจการค้าของชาติ ให้ก้าวหน้าไปได้โดยรวดเร็วอยู่หลายหน่วยงาน หนึ่งในจำนวนนั้นก็คือ ศาลาแยกธาตุ ซึ่งตั้งขึ้นโดยมีจุดมุ่งหมายที่อาจจะกล่าวได้ว่าค่อนข้างล้ำยุคสมัยสำหรับช่วงเวลานั้น คือ มุ่งที่จะทำการค้นคว้าวิจัยทางวิทยาศาสตร์ เพื่อนำมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของชาติ จากการที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญของการผลิตสินค้าในเชิงพาณิชย์ ทั้งเพื่อให้เกิดเป็นสินค้าออกทำรายได้ให้แก่ประเทศ และเพื่อสนองความต้องการภายใน ตลอดจนทดแทนการที่จะต้องนำเข้ามาจากต่างประเทศ จึงได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดตั้งหน่วยงานที่มีชื่อว่า "ศาลาแยกธาตุ" ขึ้น เพื่อให้มีหน้าที่ด้านการค้นคว้า วิจัย ทดลองต่าง ๆ โดยมีจุดมุ่งหมายสำคัญที่จะนำทรัพยากรภายในประเทศมาผลิตเป็นสินค้า อันจะเป็นหนทางไปสู่ความเจริญมั่งคั่งทางเศรษฐกิจของชาติต่อไป แม้ว่าชื่อศาลาแยกธาตุนั้น อาจจะไม่สื่อความหมายที่ตรงกับความเข้าใจของคนในรุ่นปัจจุบันนัก แต่จากแนวทางการดำเนินงานซึ่งมีจุดมุ่งหมายชัดเจนในการพยายามแสวงหาวัตถุดิบจากทรัพยากรภายในประเทศ มาค้นคว้าหาวิธีที่จะผลิตให้เป็นสินค้าใหม่ๆ ในเชิงพาณิชย์ และยังมีการดำเนินการทดลองและวิเคราะห์วิจัยทางวิทยาศาสตร์ตามที่รัฐบาลหรือเอกชนอาจจะร้องขออีกด้วย จึงทำให้อาจจะเปรียบเทียบได้ว่าศาลาแยกธาตุมีลักษณะที่เกือบจะเรียกได้ว่า เป็นต้นแบบของสภาวิจัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์ในปัจจุบันนั่นเอง
ศาลาแยกธาตุได้ถูกจัดตั้งขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๖๐ เป็นหน่วยงานหนึ่งในกระทรวงพาณิชย์โดยมีหน้าที่ให้บริการตรวจสอบ วิเคราะห์สารและแร่ธาตุด้วยเครื่องมือและวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ให้แก่หน่วยราชการและประชาชนทั่วไปที่ได้ร้องขอ นอกจากนั้นแล้วศาลาแยกธาตุก็ยังมีหน้าที่สำคัญอีกด้านหนึ่ง ได้แก่ การค้นคว้าหาทางที่จะทำการผลิตสินค้าอุตสาหกรรมเพื่อส่งออก ด้วยการนำเอาทรัพยากรประเภทที่มีอยู่มากภายในประเทศมาใช้เป็นวัตถุดิบ เช่น พืชพรรณและแร่ธาตุต่าง ๆ เป็นต้น จุดมุ่งหมายของการก่อตั้งศาลาแยกธาตุนั้น ปรากฏชัดเจนจากรายงานของกระทรวงพาณิชย์ เรื่อง "ขยายงานการแยกธาตุ" ดังนี้
นับแต่เริ่มก่อตั้งศาลาแยกธาตุในปี พ.ศ. ๒๔๖๐ แม้ว่าจะมีบุคลากรจำนวนน้อย และเครื่องมือก็ยังขาดแคลน แต่ศาลาแยกธาตุก็ได้ทำหน้าที่ต่างๆ อย่างกว้างขวาง ทั้งตรวจสอบวิเคราะห์สารประกอบทางเคมีในแร่ธาตุต่าง ๆ เพื่อประโยชน์ของทางราชการ และทำการศึกษาหาทางนำเอาทรัพยากรของชาติ โดยเฉพาะพืชพันธุ์ต่าง ๆ มาผลิตเป็นสินค้าอุตสาหกรรม ดังปรากฏในรายงานครั้งที่ ๑ และครั้งที่ ๒ ของศาลาแยกธาตุว่า กิจการสำคัญที่ได้กระทำไป ได้แก่
จากผลของการที่หน่วยงานต่าง ได้อาศัยศาลาแยกธาตุในการให้ความช่วยเหลือวิเคราะห์และตรวจสอบ โดยอาศัยความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ทำให้ศาลาแยกธาตุเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง และมีปริมาณงานเพิ่มมากขึ้นจนเกินความสามารถของสิ่งอำนวยความสะดวกและบุคลากรที่มีอยู่ ดังปรากฏในรายงานของศาลาแยกธาตุฉบับที่ ๓ ว่า
ดังนั้นจึงได้มีการขยายงานโดยสร้างอาคารขึ้นอีก หลังซึ่งเริ่มในปี พ.ศ. ๒๔๖๖ เพื่อให้ศาลาแยกธาตุสามารถทำงานในส่วนการคิดค้นหาวัตถุดิบ เพื่อการผลิตทางอุตสาหกรรมได้สะดวกขึ้น ดังปรากฏในรายงานฉบับเดียวกันว่า
อาคารของศาลาแยกธาตุหลังใหม่พร้อมทั้งเครื่องมือนั้น ได้แล้วเสร็จในเดือนเมษายน พ.ศ. ๒๔๖๘ ซึ่งเป็นช่วงที่รัฐบาลกำลังเผชิญกับปัญหาการขาดแคลนเงินงบประมาณอย่างร้ายแรง ทำให้ไม่ได้รับอนุญาตให้บรรจุพนักงานเพิ่มขึ้นสำหรับงานส่วนนี้ และหลังจากนั้นศาลาแยกธาตุซึ่งเคยมีบทบาทสำคัญในด้านการบุกเบิกค้นคว้าวิจัยทางวิทยาศาสตร์ของไทย ก็มีความสำคัญลดลงไปทุกขณะ จนเมื่อมีการปรับปรุงระบบบริหารราชการของกระทรวงทบวงกรมต่าง ๆ เพื่อตัดทอนรายจ่ายลงในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ศาลาแยกธาตุจึงถูกยุบเลิกไปเช่นเดียวกับหน่วยงานอื่นๆ อีกหลายหน่วยงาน หมายเหตุ อ้างจากบทความโดย รองศาสตราจารย์อสัมภินพงศ์ ฉัตราคม อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง |