โฮมเพจเพื่อเผยแพร่พระเกียรติคุณของ
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

การพัฒนาระบบการคมนาคมขนส่ง

3. ผลทางด้านสังคมและการปกครอง

การคมนาคมติดต่อที่สะดวกรวดเร็ว ทำให้หัวเมืองที่ห่างไกล มีความผูกพันใกล้ชิดกันมากขึ้นและสร้างความรู้สึกเป็น"ชาติ"เดียวกันในหมู่อาณาประชาราษฎร โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพวกเขาเหล่านั้นได้รับผลประโยชน์จากความสะดวกที่เกิดขึ้น

"...25 ปีที่ผ่านมา พิสูจน์ถึงผลดีของรถไฟ ว่าไม่เพียงช่วยนำผลผลิตสู่ตลาดเท่านั้น ยังช่วยปรับปรุงการค้าและช่วยให้งานของรัฐสะดวกขึ้น รายได้ที่ตอนแรกคิดว่าไม่มีก็ได้มาก มณฑลในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 4 มณฑล มีโคราช ร้อยเอ็ด อุบล อุดร ตามสำมะโนมีเกือบ 3 ล้านคน แต่ส่วนใหญ่ไม่มีเส้นทางคมนาคม นอกจากทางเกวียนซึ่งใช้ไม่ได้ในฤดูฝน การสร้างทางรถไฟจะทำให้ติดต่อได้ง่าย"

4. รายได้จากค่าบริการ

การลงทุนเพื่อพัฒนากิจการรถไฟนั้น ให้ผลตอบแทนทางการเงินเป็นที่น่าพอใจตลอดมา โดยที่สามารถสร้างผลกำไรจากการดำเนินการสูงเพียงพอ ที่จะจ่ายชำระคืนทั้งเงินต้นและดอกเบี้ยสำหรับเงินกู้ที่รัฐบาลไทยได้กู้ยืมมาจากตลาดเงินในต่างประเทศได้โดยปราศจากปัญหา ด้วยเหตุนี้เมื่อการจะกู้เงินไม่สามารถทำได้เนื่องจากเกิดสงครามโลกครั้งที่ 1 รัฐบาลจึงตัดสินใจนำเงินคงคลังมาใช้จ่ายลงทุนต่อมา เนื่องจากเชื่อมั่นว่าเป็นการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนคุ้มค่า และไม่สร้างภาระทางการคลัง

รายรับและต้นทุนการดำเนินการของกรมรถไฟหลวง (พ.ศ.2453-2468)

ที่มา: รายงานย่อว่าด้วยกิจการของกรมรถไฟหลวงแห่งกรุงสยามพ.ศ.2468 จดหมายเหตุสภาเผยแผ่พาณิชย์ ฉบับที่ 25 เดือนกรกฎาคม 2470