จังหวัดสุโขทัย
ในอดีต สุโขทัยเคยตกอยู่ในอำนาจขอมมาก่อน มีข้าหลวงขอมมาปกครองประจำ ต่อมาเจ้าขุนผาเมืองเจ้าเมืองราดและพ่อขุนบางกลางหาว ได้รับการอัญเชิญขึ้นครองกรุงสุโขทัย ทรงพระนามว่าพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ เมื่อพ.ศ. 1800 จึงนับว่าทรงเป็นปฐมกษัตริย์ของไทยด้วยอาณาจักรสุโขทัยกว้างขวางไปทุกทิศทาง ในสมัยพ่อขุนรามคำแหงมหาราชซึ่งโปรดประดิษฐ์อักษรไทยขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1826 และข้อความจากหลักศิลาจารึกนี้ทำให้เราทราบประวัติของกรุงสุโขทัยว่าอุดมสมบูรณ์และร่มเย็นเป็นสุข
กรุงสุโขทัยเริ่มเสื่อมอำนาจลง เมื่อหัวเมืองมอญเอาใจออกห่างในปี 1863 ซึ่งเป็นรัชสมัยของพระเจ้าเลอไท พระราชโอรสของพ่อขุนรามคำแหงในสมัยพระมหาธรรมราชาลิไทก็ทรงเอาพระทัยใส่แต่จะทรงทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง ความกล้าแข็งทางการปกครองและการทหารจึงย่อหย่อน ทำให้พระเจ้าอู่ทองทรงตั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นอิสระได้ในปี พ.ศ. 1893 ในสมัยพระเจ้าไสลือไท พระโอรสของพระมหาธรรมราชาลิไท กรุงสุโขทัยก็ได้ตกเป็นประเทศราชของกรุงศรีอยุธยาเมื่อ พ.ศ. 1922 และได้เสด็จไปประทับที่เมืองสองแคว หรือเมืองพิษณุโลกแทน แต่พระราชโอรสของพระองค์คือ สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชที่ 3 ได้เสด็จกลับมาประทับที่กรุงสุโขทัยอีกครั้งเมื่อทรงขึ้นครองราชย์ และเมื่อพระองค์สวรรคตเมื่อปี พ.ศ. 1962 พระราชโอรส 2 พระองค์ก็เกิดแย่งราชสมบัติกัน จนสมเด็จพระอินทราธิราชที่ 1 แห่งกรุงศรีอยุธยาต้องเสด็จมาปราบจราจลครั้งนั้น และนับเป็นกษัตริย์สุโขทัยองค์สุดท้าย และเมื่อเสด็จสวรรคตแล้ว อาณาจักรสุโขทัยก็รวมเป็นหนึ่งเดียวกับกรุงศรีอยุธยาในที่สุด