การวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออก ปีงบประมาณ 2542  สถานีอนามัยนาดอกไม้ ตำบลกุตาไก้

อำเภอปลาปาก  จังหวัดนครพนม

โดย

พ.จ.อ. ธีระยุทธ  อรรคสังข์

เจ้าพนักงานสาธารณสุขชุมชน 5

 

สถานีอนามัยนาดอกไม้  ตำบลกุตาไก้

อำเภอปลาปาก  จังหวัดนครพนม

2542

คำนำ

            เนื่องจากสถานีอนามัยนาดอกไม้ ได้ประสบกับปัญหาการระบาดของโรคไข้เลือดออกในแต่ละปี จำนวนมาก ทำให้เกิดการสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรค ทั้งในด้านเคมีภัณฑ์ที่ใช้ การควบคุมโรคทางด้านกายภาพ ตลอดจนการมีส่วนร่วมของประชาชน นอกจากนี้ยังเกิดความสูญเสียที่ไม่สามารถวิเคราะห์เป็นตัวเงินได้ ได้แก่ความเจ็บปวดของผู้ป่วย

  ด้วยเหตุผลดังกล่าวสถานีอนามัยนาดอกไม้ จึงได้จัดทำการวิเคราะห์ข้อมูลการใช้จ่ายในการควบคุมโรคไข้เลือดออกขึ้นเพื่อจะได้นำข้อมูลดังกล่าวไปใช้ในการวางแผนดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกในปีต่อไปได้ อนึ่งการศึกษาในครั้งนี้มีข้อจำกัดทางด้านระยะเวลาและช่วงการระบาดของโรค รวมทั้งราคาของเคมีภัณฑ์ที่ขึ้นลงตามตลาด  และอาจจะไม่ครอบคลุมในส่วนที่ต้องการทั้งหมด ผู้จัดทำขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

                                                                                                ผู้จัดทำ

บทที่  1  

บทนำ

หลักการและเหตุผล

ไข้เลือดออกเป็นโรคติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค การป้องกันด้วยการควบคุมพาหะนำโรคเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการควบคุมโรค นอกจากนี้การควบคุมป้องกันโรคนี้ให้ได้ผลนั้นจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายหน่วยงาน เช่น การมีส่วนร่วมของชุมชน โรงเรียนในการป้องกันโรคปัญหาโรคไข้เลือดออกเป็นปัญหาสาธารณสุขอันดับหนึ่งของจังหวัดนครพนม โดยเฉพาะในด้านของการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน จากสถานการณ์โรคไข้เลือดออก พบว่าการระบาดเป็นแบบปีเว้น 2 ปี แต่ต่อมาได้มีการเปลี่ยนแปลงเป็นแบบปีต่อปี โดยอัตราป่วยในปี พ.ศ.2537-2539 เท่ากับ 342.27,94.49,78.58   ต่อแสนประชากร ตามลำดับ และร้อยละ 75 ของผู้ที่ป่วยอยู่ในวัยเรียนซึ่งอยู่ในกลุ่มเด็กนักเรียนประถมศึกษาและอนุบาล ซึ่งมักป่วยในช่วงเปิดภาคเรียนแรกของปี สำหรับสถานการณ์ในปี 2542(มกราคม-ธันวาคม2542) อำเภอปลาปาก มีจำนวนผู้ป่วย 15 ราย อัตราป่วย   29.59  ต่อแสนประชากร ซึ่งพบผู้ป่วยรายแรกตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2542 ที่สถานีอนามัยนาดอกไม้  และจำนวนผู้ป่วยในพื้นที่สถานีอนามัยนาดอกไม้ ปี 2542 (มกราคม-ธันวาคม2542)  พบผู้ป่วยจำนวน   4  ราย อัตราป่วย  110.25 ต่อแสนประชากร และสถานีอนามัยนาดอกไม้ได้ร่วมกับทีมเฉพาะกิจในการควบคุมโรคไข้เลือดออก คปสอ.ปลาปาก ได้ดำเนินการควบคุมโรค โดยมีกิจกรรมในการควบคุมสิ่งแวดล้อมได้แก่ การทำลายแหล่งเพาะพันธ์ยุงทางกายภาพ ทางเคมี ซึ่งทำให้จำนวนผู้ป่วยลดลงจากปี 2541 จำนวน  25  ราย อัตราป่วย   689.08  ต่อแสนประชากรเป็น  4  ราย

จากการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกดังกล่าว สถานีอนามัยนาดอกไม้จึงได้ทำการ

ศึกษาวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกในส่วนการควบคุมทางเคมี เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาเป็นข้อมูลในการดำเนินงานจัดหางบประมาณในการใช้จ่ายในปีต่อไป

 

 

วัตถุประสงค์

1.      เพื่อวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกทางเคมีปีงบประมาณ 2542

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1.      ได้ทราบข้อมูลที่ทำการศึกษามาพยากรณ์จำนวนค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคในแต่ละครั้ง

บทที่  2

วิธีดำเนินการ

1.      รูปแบบในการศึกษา

การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาข้อมูลในเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการรวบรวมข้อมูลจากแบบ

สำรวจที่ได้จัดทำขึ้นเอง (ตามภาคผนวก)

2.  กลุ่มตัวอย่าง

2.1    ผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกในพื้นที่สถานีอนามัยนาดอกไม้ จำนวน  4  ราย

2.2    จำนวนหลังคาเรือนในพื้นที่ที่มีผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกจำนวน  3  หมู่บ้าน  353  หลังคาเรือน

3. เครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล

3.1    แบบสำรวจค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคไข้เลือดออกเฉพาะราย

3.2    ทะเบียนการรับจ่ายเคมีภัณฑ์ สถานีอนามัยนาดอกไม้

4. ระยะเวลาในการดำเนินงาน

4.1    กุมภาพันธ์ 2542 - มิถุนายน  2542

5. การวิเคราะห์ข้อมูล

5.1    ใช้สถิติเชิงพรรณา  คำนวณหาร้อยละ ค่าเฉลี่ย

บทที่  3

ผลการศึกษา

            การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการควบคุมโรคไข้เลือดออก เป็นค่าใช้จ่ายเฉพาะการควบคุมทางเคมี เช่น การใช้ทรายอะเบท น้ำยาเคมีพ่นหมอกควัน  ซึ่ง ผลการศึกษาวิเคราะห์ได้ดังนี้

1.      ข้อมูลทั่วไปของพื้นที่ที่เกิดโรคไข้เลือดออก

2.      ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการควบคุมโรคไข้เลือดออก

 

1. ข้อมูลทั่วไปของพื้นที่ที่เกิดไข้เลือดออก

สถานที่อนามัยนาดอกไม้ ประกอบด้วยจำนวนหมู่บ้านในเขตรับผิดชอบ จำนวน  6  หมู่

บ้าน อยู่ในเขตตำบลหนองฮี จำนวน  3  หมู่บ้าน คือ  บ้านโพนทัน หมู่ที่  3  บ้านจรุกเตย หมู่ที่  4  บ้านหนองกกคูณ  หมู่ที่  7  และอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลกุตาไก้ จำนวน  3  หมู่บ้าน คือ  บ้านวังโพธิ์ หมู่ที่  6  บ้านนาดอกไม้ หมู่ที่ 8  บ้านนาดอกไม้  หมู่ที่  11    รายละเอียดข้อมูลพื้นฐาน ดังตาราง

ตารางที่  1  ข้อมูลพื้นฐานของหมู่บ้าน

 

ชื่อบ้าน	หมู่ที่	ตำบล	จำนวนหลังคาเรือน	เพศ		รวม	จำนวนโรงเรียน
				ชาย	หญิง
โพนทัน	3	หนองฮี	129	318	314	632	1
จรุกเตย	4	หนองฮี	99	282	278	560	1
หนองกกคูณ	7	หนองฮี	98	260	255	515	1
วังโพธิ์	6	กุตาไก้	91	223	227	450	1
นาดอกไม้	8	กุตาไก้	99	339	349	688	1
นาดอกไม้	11	กุตาไก้	125	399	384	783	-
รวม			641	1,821	1,807	3,628	5

 

ที่มา: ข้อมูลกลางปี 2542

                        เมื่อวิเคราะห์สถานการณ์การเกิดโรคไข้เลือดออกรายหมู่บ้านพบว่า ในปี พ.ศ. 2542  มีจำนวนหมู่บ้านที่มีผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออก จำนวน  4  ราย  ใน  2  หมู่บ้าน ร้อยละ   33.33   รายละเอียด ดังนี้

 

ตารางที่  2  อัตราป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกรายหมู่บ้าน

ชื่อบ้าน	หมู่ที่	ตำบล	จำนวนผู้ป่วย	อัตราป่วยต่อแสนประชากร
โพนทัน	3	หนองฮี	2	316.4557
นาดอกไม้	11	กุตาไก้	2	255.4278

 

 

2.  ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการควบคุมโรคไข้เลือดออก

            เมื่อวิเคราะห์ถึงค่าใช้จ่ายทางเคมีภัณฑ์ที่ใช้ในการควบคุมโรคไข้เลือดออก ปี 2542  พบว่า มีการใช้เคมีภัณฑ์ดังต่อไปนี้

            1.  ทรายอะเบท จำนวน  18   กิโลกรัม

            2.  น้ำยาเคมี เดลตาไซท์    จำนวน  4  ลิตร

            3. น้ำมันเบนซินที่ใช้ในเครื่องพ่นหมอกควัน  จำนวน  40  ลิตร

            4. น้ำมันดีเซล ที่ใช้เป็นสารละลายน้ำยาเคมีเดลตาไซท์ จำนวน  200 ลิตร

เมื่อวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายพบว่า งบประมาณใช้ไปในการซื้อน้ำยาเดลตาไซท์ มากที่สุด คือ จำนวน   4,800  บาท   รองลงมา คือ ทรายอะเบท จำนวน  3,060  บาท ดังแผนภูมิ

แผนภูมิที่  1   จำนวนเงินที่ใช้ไปในการซื้อเคมีภัณฑ์

 

            เมื่อวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในแต่ละรายที่ป่วย พบว่า ใช้จ่ายมากที่สุดที่บ้านโพนทันเฉลี่ย 2,600  บาท/ราย  และบ้านนาดอกไม้ 2,430 บาท/ราย ดังรายละเอียดตารางที่  3

ตารางที่  3  ค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคไข้เลือดออกแยกตามผู้ป่วย

หมู่ที่	บ้าน	จำนวนผู้ป่วย(ราย)	ค่าใช้จ่าย				รวมจำนวนเงิน
			น้ำยาเคมี	ทรายอะเบท	น้ำมันดีเซล	น้ำมันเบนซิน
3	โพนทัน	2	2,400	1,700	900	200	5,200
8,11	นาดอกไม้	2	2,400	1,360	900	200	4,860
รวม			4,800	3,060	1,800	400	10,060

เมื่อเฉลี่ยค่าใช้จ่ายที่จะต้องใช้ในแต่ละหลังคาเรือน พบว่า ในแต่ละหลังคาเรือนที่จะต้องใช้จ่ายเงินในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกโดยใช้เคมีภัณฑ์  จำนวน 28.49    บาท 

ดังตารางที่ 4

ตารางที่  4  ค่าใช้จ่ายในการใช้เคมีภัณฑ์แต่ละหลังคาเรือน

หมู่ที่	บ้าน	จำนวนหลังคาเรือน	จำนวนงบประมาณ ที่ใช้(บาท)	ค่าเฉลี่ยแต่ละ หลังคาเรือน(บาท)
3	โพนทัน	129	5,200	40.31
8,11	นาดอกไม้	224	4,860	21.69
รวม		353	10,060	28.49

บทที่  4

สรุปผล

 

ไข้เลือดออกเป็นโรคติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค การป้องกันด้วยการควบคุมพาหะนำโรคเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการควบคุมโรค สถานีอนามัยนาดอกไม้มีความสนใจในการวิเคราะหืค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการควบคุมโรคไข้เลือดออกปี2542 จึงได้ทำการศึกษาวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้เลือดออกในส่วนการควบคุมทางเคมี เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาเป็นข้อมูลในการดำเนินงานจัดหางบประมาณในการใช้จ่ายในปีต่อไปโดยรูปแบบในการศึกษาเป็นการศึกษาข้อมูลในเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีการรวบรวมข้อมูลจากแบบสำรวจที่ได้จัดทำขึ้นเอง (ตามภาคผนวก) กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกในพื้นที่สถานีอนามัยนาดอกไม้ จำนวน  4  ราย และจำนวนหลังคาเรือนในพื้นที่ที่มีผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกจำนวน  3  หมู่บ้าน  353  หลังคาเรือน  เครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสำรวจค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคไข้เลือดออกเฉพาะรายและ ทะเบียนการรับจ่ายเคมีภัณฑ์ สถานีอนามัยนาดอกไม้

การวิเคราะห์ข้อมูล ใช้สถิติเชิงพรรณา  คำนวณหาร้อยละ ค่าเฉลี่ย

สรุปผลการศึกษา

 ข้อมูลทั่วไป  สถานีอนามัยนาดอกไม้ ประกอบด้วยจำนวนหมู่บ้านในเขตรับผิดชอบ จำนวน  6  หมู่บ้าน อยู่ในเขตตำบลหนองฮี จำนวน  3  หมู่บ้าน และอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลกุตาไก้ จำนวน  3  หมู่บ้าน จำนวนหลังคาเรือนทั้งหมด 641  หลังคาเรือน ประชากรทั้งหมด 3,628  คน  จำนวนดรงเรียน 5  แห่ง เมื่อวิเคราะห์สถานการณ์การเกิดโรคไข้เลือดออกรายหมู่บ้านพบว่า ในปี พ.ศ. 2542  มีจำนวนหมู่บ้านที่มีผู้ป่วยด้วยโรคไข้เลือดออก จำนวน  4  ราย  ใน  2  หมู่บ้าน ร้อยละ   33.33   อัตราป่วยด้วยโรคไข้เลือดออก บ้านโพนทันหมู่ที่  3  อัตรา 316.45 ต่อแสนประชากร   และบ้านนาดอกไม้ หมู่ที่  11  อัตรา  255.42   ต่อแสนประชากร

ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในการควบคุมโรคไข้เลือดออก

            เมื่อวิเคราะห์ถึงค่าใช้จ่ายทางเคมีภัณฑ์ที่ใช้ในการควบคุมโรคไข้เลือดออก ปี 2542  พบว่า มีการใช้เคมีภัณฑ์ดังต่อไปนี้ ทรายอะเบท จำนวน  18   กิโลกรัม จำนวนเงิน   3,060  บาท  น้ำยาเคมี เดลตาไซท์    จำนวน  4  ลิตร  จำนวนเงิน  4,800 บาท  น้ำมันเบนซินที่ใช้ในเครื่องพ่นหมอกควัน  จำนวน  40  ลิตร จำนวนเงิน  400 บาท  น้ำมันดีเซล ที่ใช้เป็นสารละลายน้ำยาเคมีเดลตาไซท์ จำนวน  200 ลิตร จำนวนเงิน  1,800   บาท

            เมื่อวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายในแต่หมู่บ้าน พบว่า ใช้จ่ายมากที่สุดที่บ้านโพนทันเฉลี่ย 2,600  บาท/ราย  และบ้านนาดอกไม้ 2,430 บาท/ราย และเมื่อวิเคราะห์ค่าใช้จ่ายที่จะต้องใช้ในแต่ละหลังคาเรือน พบว่า บ้านโพนทันหมู่ที่ 3  มีค่าใช้จ่ายในแต่ละหลังคาเรือน จำนวน  40.31  บาท และบ้านนาดอกไม้ จำนวนเงิน 21.69 บาท เฉลี่ยทั้ง 3 หมู่บ้าน  จำนวน    28.49  บาท 

ปัญหาอุปสรรค

1.      ชุมชนยังไม่เห็นความสำคัญในการป้องกันโรคไข้เลือดออกทางกายภาพ เพราะถ้าสามารถควบคุมทางกายภาพได้ ค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคทางเคมีจะมีราคาสูงมากกว่าการป้องกันโรคทางกายภาพ

2.      ค่าใช้จ่ายในการควบคุมโรคไข้เลือดออกบางกิจกรรมต้องขอรับการสนับสนุนจากชุมชนซึ่งในชุมชนไม่สามารถหาแหล่งงบประมาณได้ทำให้ต้องเป็นภาระแก่เจ้าหน้าที่

ข้อเสนอแนะ

1.      จังหวัดน่าจะมีการสนับสนุนงบประมาณเป็นค่าใช้จ่ายในกิจกรรมของการควบคุมโรคโดยเฉพาะค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่นอกเหนือจากงบประมาณในการจัดซื้อเคมีภัณฑ์ เช่น ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมโรคของทีม SRRT

2.      น่าจะมีการศึกษาค่าใช้จ่ายในการป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออกทั้งในด้านกายภาพ งบประมาณจากแผนงาน/โครงการที่นำเข้า ตลอดจนค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในการควบคุมโรคไข้เลือดออก

บรรณานุกรม

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครพนม . สรุปรายงานการเฝ้าระวังโรคทางระบาดวิทยา ประจำปี

  2533-2539 . นครพนม : สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครพนม . 2539: 41

พิศิษฐ์ นิ่มนคร ระบาดวิทยาของไข้เลือดออกในจังหวัดนครพนม. วารสารสำนักงานควบคุมโรค

  ติดต่อเขต 7 อุบลราชธานี : กันยายน 2541.

แบบสอบสวนโรคไข้เลือดออก

ชื่อ…………………..สกุล………………….เพศ……….อายุ……….ปี……….เดือน

ศาสนา……….ชื่อบิดามารดากรณีเด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี……………………………

นักเรียนชั้น…………..โรงเรียน………………………………………………………..

ที่ตั้ง………หมู่ที่………ตำบล………….ที่อยู่ขณะป่วยเลขที่…………………………

หมู่ที่……..ตำบล………..อำเภอ………………จังหวัด………………………………..

ก่อนป่วย 2 สัปดาห์ผู้ป่วยเคยเดินทางไปที่ไหนบ้าง…………………………………….

……………………………………………………………………………………………..

อาชีพ(ผู้ปกครอง)………………………………ทำงานที่……………………………..

วันเริ่มป่วย…………………………………….วันที่รับการรักษา………………………..

รับการรักษาที่………………………………….ผลการรักษา     (  ) รักษาอยู่    (  ) หาย  (  ) ตาย

ผู้ป่วยเคยเป็นโรคนี้มาก่อนหรือไม่  (  ) ไม่เคย    (   ) เคย เมื่อ วัน เดือน ปี ……………….

รับการรักษาที่…………………………………………………………………………….

มารดามีบุตร      คนผู้ป่วยเป็นบุตรคนที่………..บุตรคนอื่นป่วยด้วยโรคไข้เลือดออกในปีเดียว

กัน…………คนในบ้านมีเด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี ………. คนผู้ป่วยไข้เลือดออกในบ้านเดียวกัน

และในปีเดียวกัน……………คน

ถ้ามี1.ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

       2. ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

       3. ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

ในปีเดียวกันบ้านข้างเคียงมีผู้ป่วยไข้เลือดออก (  ) มี    (  ) ไม่มี

ถ้ามี1. ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

       2. ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

       3. ชื่อ…………………………อายุ……….ปีป่วยเมื่อวันที่…………………………..

การวินิจฉัยขั้นต้น  (  ) ไข้ไม่ทราบสาเหตุ  (  ) ไข้เลือดออก

อาการสำคัญ

ก. อาการเลือดออกทางผิวหนัง (  ) จุดแดง     (  ) จ้ำ     (  ) ผื่นแดงเป็นปื้น

ข. เลือดออกทางอวัยวะภายใน  (  )เลือดกำเดาออก  (  ) อาเจียนเป็นเลือด  (  ) ถ่ายอุจจาระเป็นสีดำ

                      (  ) เลือดออกจากเหงือก      (  )อาการเลือดออกทางอื่นๆ

ค. อาการร่วมอื่นๆ  (  ) ไข้    (  ) ปวดเมื่อยตามตัว      (  ) ปวดท้อง

ง. ทูนิเกต์เทส         (  ) ผลบวก   (  ) ผลลบ      ตับ  (  ) คลำพบ   (  ) คลำไม่พบ

จ. อาการช๊อค         (  ) ไม่มี    (  ) มือเท้าเย็น   (  ) กระสับกระส่าย

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

จำนวนเม็ดเลือดขาว…………………………………………ต่อ ลบ.มม.

ฮีมาโตคริต Admission………………………..% Max……….% Min…………%

Platlete…………………………………………………………………………….

การตรวจน้ำเหลืองส่งตรวจที่……………………………………………………..

เจาะเลือดระยะ Acute วันที่………………………………….ผล………………..

รายที่…………………………………………………………………………………

แบบบันทึกค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานควบคุมไข้เลือดออก

สถานีอนามัยนาดอกไม้

จำนวนน้ำยา Deltacide  …………………... ลิตร ……………………….…….บาท

ทรายอะเบท ………………………………..  กรัม…………………………….. บาท

น้ำมันดีเซล …………………………………  ลิตร ……………………….…..   บาท

น้ำมันเบนซิน ……………………………….  ลิตร  …………………………..  บาท