Bình Ngô ñåi Cáo

ViŒc nhân nghïa cÓt ª yên dân,
Quân Çi‰u phåt trܧc lo trØ båo;
NhÜ nܧc Çåi ViŒt ta tØ trܧc,
VÓn xÜng nŠn væn hi‰n Çã lâu,
Nܧc non b© cÕi Çã chia,
Phong tøc B¡c Nam cÛng khác;
TØ TriŒu, ñinh, Lš, TrÀn

bao Ç©i xây nŠn Ƕc lÆp;

Cùng Hán, ñÜ©ng, TÓng, Nguyên

m‡i bên hùng cÙ m¶t phÜÖng;

Tuy månh y‰u có lúc khác nhau,
Song hào kiŒt th©i nào cÛng có.

Cho nên:

LÜu Cung tham công nên thÃt båi;
TriŒu Ti‰t chí l§n phäi vong thân;
Cºa Hàm tº b¡t sÓng Toa ñô
Sông Båch ñ¢ng gi‰t tÜÖi Ô Mã
ViŒc xÜa xem xét.
ChÙng cÙ còn ghi.

VÜà rÒi:

Nhân h† HÒ chính s¿ phiŠn hà
ñ‹ trong nܧc lòng dân oán hÆn
Quân cuÒng Minh thÜà cÖ gây loån
B†n gian tà còn bán nܧc cÀu vinh

Nܧng dân Çen trên ng†n lºa hung tàn
Vùi con ÇÕ xuÓng dܧi hÀm tai vå
DÓi tr©i lØa dân Çû muôn ngàn k‰
Gây thù k‰t oán träi mÃy mÜÖi næm
Båi nhân nghïa nát cä ÇÃt tr©i.
N¥ng thu‰ khóa såch không ÇÀm núi.
NgÜ©i bÎ ép xuÓng bi‹n dòng lÜng mò ng†c,

ngán thay cá mÆp thuÒng luÒng.

KÈ bÎ Çem vào núi Çãi cát tìm vàng,

khÓn n‡i rØng sâu nܧc Ƕc.

Vét sän vÆt, b¡t dò chim sä,

chÓn chÓn lܧi chæng.

NhiÍu nhân dân, b¡t bÅy hÜÖu Çen,

nÖi nÖi cåm Ç¥t.

Tàn håi cä giÓng côn trùng cây cÕ,
Nheo nhóc thay kÈ góa bøa khÓn cùng.
Th¢ng há miŒng, ÇÙa nhe ræng,

máu m« bÃy no nê chÜa chán,

Nay xây nhà, mai Ç¡p ÇÃt,

chân tay nào phøc dÎch cho vØa ?

N¥ng nŠ nh»ng n°i phu phen
Tan tác cä nghŠ canh cºi.
ñ¶c ác thay, trúc Nam SÖn không ghi h‰t t¶i,
DÖ bÄn thay, nܧc ñông Häi không rºa såch mùi !
Lòng ngÜ©i ÇŠu cæm giÆn,
Tr©i ÇÃt ch£ng dung tha;

Núi Lam sÖn dÃy nghïa
ChÓn hoang dã nÜÖng mình
NgÅm thù l§n há Ƕi tr©i chung
Cæm gi¥c nܧc thŠ không cùng sÓng
ñau lòng nhÙc óc, chÓc Çà mÜ©i mÃy næm tr©i
N‰m mÆt n¢m gai, há phäi m¶t hai s§m tÓi.
Quên æn vì giÆn, sách lÜ®c thao suy xét Çã tinh,
NgÅm trܧc ljn nay, lë hÜng ph‰ Ç¡n Ço càng kÏ.
Nh»ng tr¢n tr†c trong cÖn m¶ng mÎ,
ChÌ bæn khoæn m¶t n‡i ÇÒ hÒi
VØa khi c© nghïa dÃy lên,
Chính lúc quân thù Çang månh.

Låi ng¥t vì:

TuÃn kiŒt nhÜ sao bu°i s§m,
Nhân tài nhÜ lá mùa thu,
ViŒc bôn tÄu thi‰u kÈ Çª ÇÀn,
NÖi duy ác hi‰m ngÜ©i bàn båc,
TÃm lòng cÙu nܧc,

vÅn Çæm Çæm muÓn ti‰n vŠ ñông,

C‡ xe cÀu hiŠn,

thÜ©ng chæm ch¡m còn dành phía tä.

Th‰ mà:

Trông ngÜ©i, ngÜ©i càng v¡ng bóng,

mÎt mù nhÜ nhìn chÓn b‹ khÖi.

T¿ ta, ta phäi dÓc lòng,

v¶i vã hÖn cÙu ngÜ©i ch‰t Çói.

PhÀn vì giÆn quân thù ngang d†c,
PhÀn vì lo vÆn nܧc khó khæn,
Khi Linh SÖn lÜÖng h‰t mÃy tuÀn,
Lúc Khôi HuyŒn quân không m¶t Ƕi.
Tr©i thº lòng trao cho mŒnh l§n
Ta g¡ng trí kh¡c phøc gian nan.

Nhân dân bÓn cÕi m¶t nhà,

d¿ng cÀn trúc ng†n c© phÃp ph§i

Tܧng sï m¶t lòng phø tº,

hòa nܧc sông chén rÜ®u ng†t ngào.

Th‰ trÆn xuÃt kì, lÃy y‰u chÓng månh,
Dùng quân mai phøc, lÃy ít ÇÎch nhiŠu.

Tr†n hay:

ñem Çåi nghïa Ç‹ th¡ng hung tàn,
LÃy chí nhân Ç‹ thay cÜ©ng båo.
TrÆn BÒ ñ¢ng sÃm vang ch§p giÆt,
MiŠn Trà Lân trúc chÈ tro bay.
Sï khí Çã hæng
Quân thanh càng månh.
TrÀn Trí, SÖn Th† nghe hÖi mà mÃt vía,
Lš An, PhÜÖng Chính, nín thª cÀu thoát thân.
ThØa th¡ng Çu°i dài, Tây Kinh quân ta chi‰m låi,
Tuy‹n binh ti‰n Çánh, ñông ñô ÇÃt cÛ thu vŠ.
Ninh KiŠu máu chäy thành sông, tanh hôi vån d¥m
Tøy ñ¶ng thây chÃt ÇÀy n¶i, nhÖ Ç‹ ngàn næm.
Phúc tâm quân gi¥c: TrÀn HiŒp Çã phäi bêu ÇÀu
M†t gian kÈ thù: Lš LÜ®ng cÛng Çành bÕ mång.
VÜÖng Thông g« th‰ nguy,

mà Çám lºa cháy låi càng cháy

Mã Anh cÙu trÆn Çánh
mà quân ta hæng låi càng hæng.

Bó tay Ç‹ Ç®i båi vong,
gi¥c Çã trí cùng l¿c kiŒt,

Ch£ng Çánh mà ngÜ©i chÎu khuÃt,
ta Çây mÜu phåt tâm công.

Tܪng chúng bi‰t lë æn næn

nên Çã thay lòng Ç°i då

Ng© Çâu vÅn ÇÜÖng mÜu tính

låi còn chuÓc t¶i gây oan.

Gi» š ki‰n m¶t ngÜ©i,

gieo vå cho bao nhiêu kÈ khác,

Tham công danh m¶t lúc,

Ç‹ cÜ©i cho tÃt cä th‰ gian.

Bªi th‰:

Th¢ng nhãi con Tuyên ÇÙc Ƕng binh không ngØng
ñÒ nhút nhát Thånh, Thæng Çem dÀu ch»a cháy
ñinh mùi tháng chín,

LiÍu Thæng Çem binh tØ Khâu Ôn kéo låi

Næm Ãy tháng mÜ©i,

M¶c Thånh chia ÇÜ©ng tØ Vân Nam ti‰n sang.

Ta trܧc Çã ÇiŠu binh thû hi‹m,

ch¥t mÛi tiên phong

Sau låi sai tܧng chËn ÇÜ©ng

tuyŒt nguÒn lÜÖng th¿c

Ngày mÜ©i tháng tám, trÆn Chi Læng

LiÍu Thæng thÃt th‰

Ngày hai mÜÖi, trÆn Mã Yên

LiÍu Thæng cøt ÇÀu

Ngày hæm læm, bá tܧc LÜÖng Minh Çåi båi tº vong
Ngày hæm tám, thÜ®ng thÜ Lš Khánh cùng k‰ t¿ vÅn.
ThuÆn Çà ta ÇÜa lÜ«i dao tung phá
Bí nܧc gi¥c quay mÛi giáo Çánh nhau
Låi thêm quân bÓn m¥t vây thành
HËn ljn gi»a tháng mÜ©i diŒt gi¥c

Sï tÓt kén ngÜ©i hùng h°
BŠ tôi ch†n kÈ vuÓt nanh
GÜÖm mài Çá, Çá núi cÛng mòn
Voi uÓng nܧc, nܧc sông phäi cån.
ñánh m¶t trÆn, såch không kình ngåc
ñánh hai trÆn tan tác chim muông.
CÖn gió to trút såch lá khô,
T° ki‰n h°ng søt toang Çê v«.
ñô ÇÓc Thôi Tø lê gÓi dâng t© tå t¶i,
ThÜ®ng thÜ Hoàng Phúc trói tay Ç‹ t¿ xin hàng.
Lång Giang, Lång SÖn, thây chÃt ÇÀy ÇÜ©ng
XÜÖng Giang, Bình Than, máu trôi ÇÕ nܧc
Ghê g§m thay ! S¡c phong vân phäi Ç°i,
Thäm Çåm thay! Ánh nhÆt nguyŒt phäi m©.
BÎ ta ch¥n ª Lê Hoa,

quân Vân Nam nghi ng©

khi‰p vía mà v« mÆt !

Nghe Thæng thua ª CÀn Tråm,

quân M¶c Thånh xéo lên nhau

chåy Ç‹ thoát thân.

SuÓi Lãnh Câu, máu chäy thành sông,

nܧc sông nghËn ngào ti‰ng khóc

Thành Çan Xá, thây chÃt thành núi,

cÕ n¶i ÇÀm Çìa máu Çen.

CÙu binh hai Çåo tan tành, quay gót ch£ng kÎp,
Quân gi¥c các thành khÓn ÇÓn, cªi giáp ra hàng

Tܧng gi¥c bÎ cÀm tù,

nhÜ h° Çói vÅy Çuôi xin cÙu mång

ThÀn VÛ ch£ng gi‰t håi,

th‹ lòng tr©i ta mª ÇÜ©ng hi‰u sinh

Mã Ky`, PhÜÖng Chính, cÃp cho næm træm chi‰c thuyŠn,

ra ljn bi‹n mà vÅn hÒn bay phách låc,

VÜÖng Thông, Mã Anh, phát cho vài nghìn c‡ ng¿a,

vŠ ljn nܧc mà vÅn tim ÇÆp chân run.

H† Çã tham sÓng s® ch‰t mà hòa hi‰u th¿c lòng
Ta lÃy toàn quân là hÖn, Ç‹ nhân dân nghÌ sÙc.
Ch£ng nh»ng mÜu k‰ kì diŒu
CÛng là chÜa thÃy xÜa nay
Xã t¡c tØ Çây v»ng bŠn
Giang sÖn tØ Çây Ç°i m§i
Càn khôn bï rÒi låi thái
NhÆt nguyŒt hÓi rÒi låi minh
Ngàn næm v‰t nhøc nhã såch làu
Muôn thuª nŠn thái bình v»ng ch¡c
Âu cÛng nh© tr©i ÇÃt t° tông

linh thiêng Çã l¥ng thÀm phù tr®;

M¶t c‡ nhung y chi‰n th¡ng,

nên công oanh liŒt ngàn næm

BÓn phÜÖng bi‹n cä thanh bình,

ban chi‰u duy tân kh¡p chÓn.


Xa gÀn bá cáo,
Ai nÃy ÇŠu hay.