Frits Korver, voorzitter van de Historische kring Hellendoorn-Nijverdal:

"De eerste vraag die bij me opkwam, toen ik mij voorbereidde voor deze middag, was: is er wel iets veranderd? Hebben wij iets geleerd van het verleden? Of moeten wij vaststellen dat wat zestig jaar geleden plaatsvond zich elke dag op een andere plaats in de wereld herhaalt?

Nu gaat elke vergelijking mank en zo ook deze. Immers, de vervolging en vernietiging van onze joodse medeburgers toen was een unieke misdaad. En daarbij was helaas ook onze kleine gemeenschap, die Nijverdal toen was, getuige. Een kamp, als het ware op onze stoep, waar voornamelijk Groningse mannen gevangen werden gehouden om na enkele maanden te worden gedeporteerd."
Jan Fikken, onderzoeker werkkamp Twilhaar:

" Want ons was gebleken dat er nog maar weinigen weten van het gedwongen verblijf van deze joodse arbeiders, die in het Nijverdalse kamp het voorportaal vonden van de latere concentratiekampen.

We kwamen achter namen van sommige van deze mannen, kregen contacten met nabestaanden en op deze manier informatie over de mannen, wie ze waren, hoe ze leefden, waar en wanneer ze aan hun einde kwamen. We realiseerden ons al gauw dat gesprekken met nabestaanden veel emoties losmaakten.

Men heeft ons vaak gevraagd waarom wij, niet deel uit makend van de joodse gemeenschap, dit allemaal deden. We willen bekendheid geven aan wat zich hier heeft afgespeeld, dit vastleggen als een herinnering maar ook als waarschuwing."

De jiddische liederen, die Oor Hasjachor ten gehore bracht, werden door de aanwezige gasten als bijzonder indrukwekkend ervaren. Links klarinettist Bart Eugelink, midden zangeres Gina Spoelstra en rechts Tessa Zoutendijk op viool.
(De overige Oor Hasjachor musici waren Martin Senders, Erik Poorterman en Leen Hoogenboom).
Vanaf Dalzicht werden de gasten met de bus naar het voormalige kampterrein gebracht. Maar velen gaven er, gezien het bijzonder mooie weer, de voorkeur aan, naar de plek van de onthulling te wandelen.

De belangstellenden, bijna driehonderd in getal, zochten een plaatsje nabij het te onthullen monument.

Gastheer namens de Historische Kring was Dick Houwaart die de verschillende sprekers introduceerde en de plechtigheid rond de onthulling leidde.
De heer Grunewald, secretaris van de Joodse Gemeenschap in Groningen, hield de aanwezigen voor, dat naar verhouding veel meer Nederlandse joodse burgers in de vernietigingskampen aan hun einde zijn gekomen dan joden uit andere Europese landen. "Groningen telde in het begin van de oorlog een bloeiende joodse cultuur van ruim 3000 mensen. Na de oorlog waren er hiervan nog geen 200 teruggekomen. Maar er zijn Nederlanders geweest, die hun nek hebben uitgestoken, om joodse burgers te helpen onderduiken. Dat is een van de redenen, waarom ik hier vanmiddag hier kan staan."

Marjolein Rensen (rechts op de rug gezien) las daarna het gedicht Jullie die toekeken voor van Nelly Sachs.
Mevrouw Abram-Berkelo, dochter van Nathan Berkelo die in 1942 in werkkamp Twilhaar verbleef, werd uitgenodigd samen met burgemeester ir. J.J. van Overbeeke van Hellendoorn de onthulling te verrichten.
Links: Marjolein Rensen en Herro de Roest, ontwerper en uitvoerder van het monument.
Midden: rondkijken na afloop. Rechts: oud-bewoners van evacuatiekamp Twilhaar praten bij.

Fotografie: Niek van der Oord, Johan Alferink, Marieke Fikken en RTV Hellendoorn.

Meer