'อาร์ติโช้ค' พืชอุดมคุณค่าสารพัด
จาก
นสพ.เดลินิวส์ 15 เมษายน 2551
*******************
อาร์ติโช้ค
เป็นพืชนิยมปลูกในหลายประเทศ
มีถิ่นกำเนิดในยุโรป และเจริญอยู่ทั่วไป
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตเมดิเตอร์เรเนียน เป็นพืชที่มีคุณค่าทางยา สามารถบริโภคสด
หรือปรุง เป็นอาหาร หรือนำมาสกัดสารไซนาริน รับประทาน เพื่อบำรุง รักษาสุขภาพได้ดี
นิยมบริโภคมานานกว่าศตวรรษแล้ว
ทุกส่วนของต้นอาร์ติโช้คสามารถนำมาทำประโยชน์ได้ทั้งหมด มีรายงานการพบสารไซนาริน
ซึ่งเป็นสารสำคัญในอาร์ติโช้ค โดยนักวิทยาศาสตร์ชาวยุโรปเมื่อปี ค.ศ. 1970 ในยุคโบราณอาร์ติโช้คเป็นอาหารและยารักษาโรคของชาวอียิปต์
ชาวกรีก และชาวโรมัน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาร์ติโช้คเป็นเมนูอาหารที่สำคัญในทุกงานเลี้ยงของกรุงโรม
ปัจจุบันปลูกเพื่อเป็นการค้าในหลายประเทศ ทั่วโลก
ซึ่งนอกจากจะเป็นอาหารเสริมแล้วยังมีสรรพคุณทางยา (ศักดา ศรีนิเวศน์, สำนักพัฒนาคุณภาพสินค้าเกษตร
กรมส่งเสริมการเกษตร) คือ ช่วยบำรุง กระตุ้นการทำงานของตับ
ซึ่งในการสกัดสารพิษหรือสิ่งแปลกปลอมออกจากกระแสโลหิต
สร้างน้ำดีและน้ำย่อย
และเปลี่ยนแปลงหรือสร้างสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของร่างกายจากอาหารที่รับประทานเข้าไป,
ช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำดีของตับทำให้มีประสิทธิภาพในการลดไขมันหรือคอเลสเตอรอลในเลือดได้ดี
ช่วยให้ระบบหลอด
เลือดและหัวใจทำงานได้ดี ป้องกันสภาวะหลอดเลือดอุดตัน
ช่วยเสริมสร้างการทำงานของถุงน้ำดี ช่วยสร้างน้ำดีป้องกันถุงน้ำดีอักเสบ
ซึ่งเกิดจาก การรับประทานอาหารที่มีไขมันมาก
ทำให้ระบบการย่อยอาหารดี ลดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เรอเหม็นเปรี้ยว
มีแก๊สในกระเพาะอาหารมาก และช่วยป้องกันตับอักเสบ อันเป็นสาเหตุของโรคดีซ่าน
และโรคตับแข็งนอกจากนี้ในประเทศบราซิล
อาร์ติโช้คจัดว่าเป็นยาสมุนไพรพื้นฐานหรือยาพื้นบ้าน ที่ใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วยของตับโดยเฉพาะและโรคอื่นหลายโรคได้อย่างกว้างขวาง เช่น โรคโลหิตจาง
เบาหวาน ไข้ รักษาบาดแผล และเก๊า
สำหรับประเทศไทย
มูลนิธิโครงการหลวง ได้นำพันธุ์มาทดลองเพาะและสามารถผลิตเป็นผลผลิตได้
ซึ่งลักษณะทรงต้นและใบจะมีขนาดใหญ่สวยงาม เมื่อโตเต็มที่จะมีขนาดถึง 1.80 เมตร
ใบหยักเป็นแฉกลึกสีเขียวอมเทาหรือขาวอมเทา
ดอกประกอบไปด้วยกลุ่มของกลีบดอกจำนวนมากเรียงซ้อนกันเป็นชั้น ๆ
บนก้านดอกลักษณะของดอกทรงแตกต่างกันไปตามลักษณะสายพันธุ์ ออกดอกในช่วงเดือนเมษายน-พฤษภาคม
การใช้บริโภค
พันธุ์ดอกกลมสีเขียว บริโภคส่วนของดอก
บริเวณฐานกลีบดอกและโคนของส่วนที่คล้ายกลีบดอก ส่วนพันธุ์ดอกสีม่วง
นิยมบริโภคทั้งดอกอ่อน สามารถนำมาประกอบอาหารได้หลายชนิด เช่น ต้ม นึ่ง ทอด
สำหรับลำต้นอ่อน (หน่อ) นิยมนำมาต้มกับกระดูกหมู หรือต้มในน้ำซุป
ส่วนที่เหลือได้แก่ ดอก ลำต้น และรากสามารถนำมาตากแห้งแล้วบด
แปรรูปเป็นชาอาร์ติโช้คไว้รับประทานได้
ปริมาณการผลิตดอกอาร์ติโช้คในปัจจุบันมีเพิ่มขึ้นเรื่อย
ๆ ทุกปี กลุ่มลูกค้าส่วนใหญ่ ได้แก่ โรงแรม ร้านอาหารและภัตตาคารชั้นนำต่าง ๆ
ผู้สนใจทั่วไปสามารถติดต่อสั่งซื้อได้โดยตรงที่ ฝ่ายการตลาด มูลนิธิโครงการหลวง
เชียงใหม่ โทร.0-5389-2631, 0-5321-1613, 0-5321-1656
หรือกรุงเทพฯ (ในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน) โทร. 0-2942-8656-9 หรือร้านโครง
การหลวงทุกสาขา.