'อาร์ติโช้ค' พืชอุดมคุณค่าสารพัด

จาก นสพ.เดลินิวส์ 15 เมษายน 2551

*******************

อาร์ติโช้ค เป็นพืชนิยมปลูกในหลายประเทศ มีถิ่นกำเนิดในยุโรป และเจริญอยู่ทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตเมดิเตอร์เรเนียน เป็นพืชที่มีคุณค่าทางยา สามารถบริโภคสด หรือปรุง เป็นอาหาร หรือนำมาสกัดสารไซนาริน รับประทาน เพื่อบำรุง รักษาสุขภาพได้ดี นิยมบริโภคมานานกว่าศตวรรษแล้ว ทุกส่วนของต้นอาร์ติโช้คสามารถนำมาทำประโยชน์ได้ทั้งหมด มีรายงานการพบสารไซนาริน ซึ่งเป็นสารสำคัญในอาร์ติโช้ค โดยนักวิทยาศาสตร์ชาวยุโรปเมื่อปี ค.ศ. 1970 ในยุคโบราณอาร์ติโช้คเป็นอาหารและยารักษาโรคของชาวอียิปต์ ชาวกรีก และชาวโรมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาร์ติโช้คเป็นเมนูอาหารที่สำคัญในทุกงานเลี้ยงของกรุงโรม ปัจจุบันปลูกเพื่อเป็นการค้าในหลายประเทศ ทั่วโลก ซึ่งนอกจากจะเป็นอาหารเสริมแล้วยังมีสรรพคุณทางยา (ศักดา ศรีนิเวศน์, สำนักพัฒนาคุณภาพสินค้าเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร) คือ ช่วยบำรุง กระตุ้นการทำงานของตับ ซึ่งในการสกัดสารพิษหรือสิ่งแปลกปลอมออกจากกระแสโลหิต สร้างน้ำดีและน้ำย่อย และเปลี่ยนแปลงหรือสร้างสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของร่างกายจากอาหารที่รับประทานเข้าไป, ช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำดีของตับทำให้มีประสิทธิภาพในการลดไขมันหรือคอเลสเตอรอลในเลือดได้ดี ช่วยให้ระบบหลอด เลือดและหัวใจทำงานได้ดี ป้องกันสภาวะหลอดเลือดอุดตัน ช่วยเสริมสร้างการทำงานของถุงน้ำดี ช่วยสร้างน้ำดีป้องกันถุงน้ำดีอักเสบ ซึ่งเกิดจาก การรับประทานอาหารที่มีไขมันมาก ทำให้ระบบการย่อยอาหารดี ลดอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ เรอเหม็นเปรี้ยว มีแก๊สในกระเพาะอาหารมาก และช่วยป้องกันตับอักเสบ อันเป็นสาเหตุของโรคดีซ่าน และโรคตับแข็งนอกจากนี้ในประเทศบราซิล อาร์ติโช้คจัดว่าเป็นยาสมุนไพรพื้นฐานหรือยาพื้นบ้าน ที่ใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วยของตับโดยเฉพาะและโรคอื่นหลายโรคได้อย่างกว้างขวาง เช่น โรคโลหิตจาง เบาหวาน ไข้ รักษาบาดแผล และเก๊า

สำหรับประเทศไทย มูลนิธิโครงการหลวง ได้นำพันธุ์มาทดลองเพาะและสามารถผลิตเป็นผลผลิตได้ ซึ่งลักษณะทรงต้นและใบจะมีขนาดใหญ่สวยงาม เมื่อโตเต็มที่จะมีขนาดถึง 1.80 เมตร ใบหยักเป็นแฉกลึกสีเขียวอมเทาหรือขาวอมเทา ดอกประกอบไปด้วยกลุ่มของกลีบดอกจำนวนมากเรียงซ้อนกันเป็นชั้น ๆ บนก้านดอกลักษณะของดอกทรงแตกต่างกันไปตามลักษณะสายพันธุ์ ออกดอกในช่วงเดือนเมษายน-พฤษภาคม

การใช้บริโภค พันธุ์ดอกกลมสีเขียว บริโภคส่วนของดอก บริเวณฐานกลีบดอกและโคนของส่วนที่คล้ายกลีบดอก ส่วนพันธุ์ดอกสีม่วง นิยมบริโภคทั้งดอกอ่อน สามารถนำมาประกอบอาหารได้หลายชนิด เช่น ต้ม นึ่ง ทอด สำหรับลำต้นอ่อน (หน่อ) นิยมนำมาต้มกับกระดูกหมู หรือต้มในน้ำซุป ส่วนที่เหลือได้แก่ ดอก ลำต้น และรากสามารถนำมาตากแห้งแล้วบด แปรรูปเป็นชาอาร์ติโช้คไว้รับประทานได้

ปริมาณการผลิตดอกอาร์ติโช้คในปัจจุบันมีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ทุกปี กลุ่มลูกค้าส่วนใหญ่ ได้แก่ โรงแรม ร้านอาหารและภัตตาคารชั้นนำต่าง ๆ ผู้สนใจทั่วไปสามารถติดต่อสั่งซื้อได้โดยตรงที่ ฝ่ายการตลาด มูลนิธิโครงการหลวง เชียงใหม่ โทร.0-5389-2631, 0-5321-1613, 0-5321-1656 หรือกรุงเทพฯ (ในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน) โทร. 0-2942-8656-9 หรือร้านโครง การหลวงทุกสาขา.