Ne oldu size?  Nerdesiniz?..





  2 Temmuz 1993  ülkemin kara gününde 37 güzel insanın diri diri yakıldığı 
bir günde, o güzel insanlardan birisi de Asım Bezirci idi. Onat Kutlar'ın 
Bezirci ve diğer katledilenler için yazdığı yazıdaki haykırışı aşağıda
veriyoruz (Asım Bezirci'ye Saygı,Atilla Birkiye,Yön Yayınları,1993).


                 SEN NE MÜSLÜMANSIN NE DE SIVASLI

   Sen insan bile değilsin. Gözü dönmüş bir katil, bir yaratıksın.
   Sen, yüreği insan ve yurt sevgisi ile çarpan, tüm yaşamını ulusal edebiyatın
en güzel eserlerini incelemeye, araştırmaya, değerlendirmeye adamış, kırk 
yıllık dostum o değerli yazar Asım Bezirci'yi yakmadın.
   Sen,"Baza, baza! Çi hest-ü baza!", "Gel, gel! Kim olursan ol gene gel! İster
Kafir ol ister putperest gene gel! Bizim dergahımız umutsuzluk dergahı 
değildir!..." diyen kutbu Hazret-i Mevlana'yı yaktın.
   Sen nasıl müslüman olabilirsin? Yaktığın, göz göre göre, sırıtarak ve 
alkışlayarak yaktığın o mazlum yiğit, dürüst arkadaşım, o büyük cura ustası,
halk ozanı, Sıvaslı Nesimi Çimen değildi. 
   Sen, bir toz  tanesinde alemleri gören, yüce tanrının bir sureti iken senin
gibi biri marifeti ile derisi yüzülerek aslına dönen Seyyit Nesimi'yi bir kez 
daha yaktın. 
   Sen nasıl Sıvaslısın?
   Sen, "Kavaklar" şiirinin dizeleri, Sezen'in sesiyle dalga dalga tüm Anadolu'
ya yayılan; yıllarını inanılmaz bir özveri güzelliği ile Anadolu kentlerinde
öğrencilerine adayan, Türkçenin en iyi çağdaş ozanlarından Metin Altıok'u
vahşice yaktığını sanıyorsun.
   Ey zavallı gafil hayvan, yaktığın Yunus'tur.
    "Bir kez gönül yıktın ise
     Bu kıldığın namaz değil
     Yetmiş iki millet dahi,
     Elin yüzün yumaz değil..."
diye yüzlerce yıl öncesinden seslenen Yunus Emre'yi yaktın.
   Yunus Emre'yi yakana Müslüman demek, İslam'a hakarettir.
    İslam'a asıl hakareti sen ettin.
    Sen, Cumhuriyet Türkiyesi'nin genç şairlerini, Behçet Aysan'ı Orhan
Kaynar'ı, kız-erkek gencecik çocuklarımızı, geleceğimiz olan geçlerimizi,
üstlerine benzin dökerek hunharca yakmakla kalmadın.
   Kurtuluş Savaşımızın ilk kongrelerinin şanlı ve onurlu kenti Sıvas'ı yaktın.
   Ey soysuz! Sen nasıl Sıvaslı olabilirsin?
   Sen, uğursuz zebani ateşinle  bizim koca bir geçmişimizi yakmaya kalkıştın.
Koca bir uygarlık olan geçmişimizi, barbar ve ilkel kavimlerin karanlık 
geçmişlerine benzetmek için. Atının ayağı surları geçerken tüm dinlere,
ırklara, inançlara güvence veren Fatih Sultan Mehmet'in anısını; Itri'den
Şeyh Galib'e, Şeyh Hamdullah'dan Koca Sinan'a, Baki Efendi'den Süleyman
Çelebi'ye sevdiğimiz, değer verdiğimiz, gözümüz gibi koruduğumuz sonsuz
bir kültürü bir hayvan gibi hiçe sayarak, yaratıkların en eşrefi otuz yedi
canı yakarak yok ettin. Ortaçağ engizisyon papazları gibi.
   Sen Müslüman olabilir misin?
   Sen benim çocukluğumu, ilk gençliğimi yakmaya kalktın. Serin bayram
sabahlarımı; cami sebillerindeki barışçı güvercinleri, babalarımızın 
alçakgönüllü mezarlarındaki selvileri, inançlı, nur yüzlü analarımızın hiç 
eksilmeyen dualarını, bir küfür gibi fırlattığın ateşle yakmaya kalkıştın.
   Ey benim çocukluk arkadaşım Sezai Karakoç, aynı gençlik yıllarının şairi
İsmet Özel, bu yaratık Müslümansa, siz nesiniz?
   Ey benim elli yıllık ömrümün sakin, alçakgönüllü yüzü yerde, inançlı
Anadolu halkı, sesime bir yankı verin.
   Deyin ki hep beraber:
   "Hayır! Müslüman bu değildir. O bir avuç gözü dönmüş katil bizden
olamaz!" 
   Ey Sıvaslılar! Asıl siz yükseltin sesinizi. Anadolunun en eski töresi olan,
ocağına misafir olana düşman bile olsa saygı gösterme geleneğini bir yana
bırakıp, konuklarını kor ateşde yakan bu alçakların sizden olmadığını
söyleyin. 
   Belki yanan yüreğimize bir merhem olur.





Onat Kutlar'ın 'adını bile bilmediği arkadaşları' na yazdığı bir mektup 

Düşle gerçek arasında 

Nasıl bir alacakaranlık...Geceyle gündüzün arasına sıkışmış uzun bir kör saat. Geçmişle geleceğin,
doğuyla batının, ölümle yaşamın arasına sıkışmış. Alacakaranlık görünmez bir çevrintiyle yutup
götürüyor her şeyi. Bu noktada onurla alçaklığın sınırları birbirine karışır. Her şeyin. Direnmenin,
köşeyi dönmenin, özgürlüğün, tutsaklığın. 

ONAT KUTLAR 

15 Aralık'82 Marquez 'in Milliyet Sanat'ta çevirisi yayımlanan güzelim öyküsü Kardaki Kan İzleri 'ni sen, içeri girmeden önce, sanırım geçen şubat ayında Nouvel Obs'ta okuyup bana da salık vermiştin. Sonra da oturup ikimizin de yakından tanıdığı Paris'in hastanelerinden ve mezarlıklarından söz etmiştik. Mezarlıklar güzeldir Paris'te. Hastaneler ise çirkin ve kasvetli. Marquez'in öyküsündeki hastaneyi, o garip soğukluğu, insansızlığı düşün. Malte'nin Notları 'ndan da öyle ıssız bir hastane duvarı hatırlarım. Ölümün sapsarı bir yüzle dibinde sürüklenip durduğu. Bir de Montparnasse Mezarlığı'nı hatırlamaya çalış. Sen anlatmıştın. Bir kez Aiglon otelinde kalmışsın ve Bunuel' le karşılaşmışsın. Bunuel anılarında o oteli, mezarlığın şirin görüntüsüne açılan penceresini, hatta Select' i, Coupole' ü ''gülümseyen bir keşiş'' in (üstelik dinsiz) rahatlığıyla öylesine güzel anlatıyor ki. Günlerdir, Fransa'da yeni yayımlanan iki kitap yüzünden düşle gerçek arasında salınıyorum. Biri Marquez'le söyleşiler. Başlığı ''Une Odeur de Goyave.'' ( Hintarmudu Kokusu diye mi çevirmeli gerçekten?). İkincisi ise Bunuel'in anıları: ''Son İç Çekişim'' . Gerçekle düş. Aynı olayın iki yüzü sanki. Hani o çok bilinen Çin öyküsünde olduğu gibi. Chuang-chu, bir gece düşünde kendini kelebek olarak görmüş. O geceden beri de düşünüyormuş. Acaba Chuang-chu gerçekten o gece, düşünde kendini kelebek olarak mı görmüş, yoksa Chuang-chu aslında bir kelebekmiş de şimdi kendisi düşünde Chuang-chu olarak mı görüyormuş?
''Bir ocak ikindisi, başkanlık balkonunda gurubu gözleyen bir inek görmüştük; düşünün bir, ulusal balkonumuzda bir inek, ne korkunç bir şey, ne boktan ülke, herkes ineklerin merdiven çıkamayacağını bildiğinden, ineğin ne yapıp edip balkona çıktığı uzun uzun tartışıldı ve sonunda, ineği gerçekten gördük mü, yoksa ikindi üstü alanda gezinirken başkanlık balkonunda bir inek gördüğümüzü mü sandık, anlayamadık; o balkonda yıllardır bir şey görmemiştik çünkü ve geçen cuma tan ağırırken gelen ilk akbaba sürüsü de olmasa daha nice yıllar göremeyecektik...''

Marquez'in Başkan Babamızın Sonbaharı 'nda, aynı sayfada, az yukarıda Ruben Dario' ya da bir selam var. Nikaragua'nun unutulmuş şairi Dario'ya. Geçmiş yıllarda ''Automne du Patriarche'' ı Fransızcasından okumaya çalıştığımda bütün kitabı bir tür retoriğin çalılarına dolanmış bulmuştum. Bu duygumu Tomris Uyar 'ın çok başarılı çevirisi de giderememişti. Şimdi yeniden okuyorum. Gerçekle düş arasında salınarak. Çünkü sık sık soruyor değil miyiz kendimize? Bu gördüklerimiz, görmekte olduklarımız mı düş, yoksa geçmiş yıllarda yaşadıklarımız mı? Biri doğruysa öbürü nasıl doğru olabilir?

Nasıl bir alacakaranlık... Geceyle gündüzün arasına sıkışmış uzun bir kör saat. Geçmişle geleceğin, doğuyla batının, ölümle yaşamın arasına sıkışmış. Alacakaranlık görünmez bir çevrintiyle yutup götürüyor her şeyi. Bu noktada onurla alçaklığın sınırları birbirine karışır. Her şeyin. Direnmenin, köşeyi dönmenin, özgürlüğün, tutsaklığın. Çıkmak? Böyle durumlarda herkesten önce birilerinin dönüp kapıya bakmaları gerekir. Oysa Bizans'ın iç içe çemberlerinde, sıkıştırılmış köle sarhoşluğu ile dolanıyoruz.

''Zaman zaman, Yok edici Melek 'i (L'ange Exterminateur) Meksika'da çektiğim için hayıflanıyorum. Daha çok Paris ya da Londra'da, giysilerin ve aksesuvarın daha görkemli olabildiği bir yerde çekmek isterdim. Viridiana ' nınki gibi tümüyle özgün olan senaryo, bir akşam, bir tiyatro gösterisinden çıktıktan sonra bir köşkün salonunda geçe yarısı yemeği için bir araya gelen bir grup insanı anlatır. Yemekten sonra daha geniş bir salona geçen konuklar, filmde açıklanmayan bir nedenle bir türlü oradan çıkamazlar... Filmin ilk gösterisinden sonra, yanımda oturan Gustavo Alatriste bana eğilerek, 'Don Luis, esto es un canon. Hiç bir şey anlamadım' dedi. Canon, çok güçlü, çarpıcı, müthiş demek İspanyolcada...''

Luis Bunuel'in anılarında konusunu yukarıdaki gibi kısaca özetlediği filmi hatırlıyor musun? Bir edilginliği, çürümeyi, donup kalışı anlatır Yokedici Melek. Önce her şey normal gibidir. Konuklar içer, aralarında söyleşir, eğlenirler. Zaman geçer. Arada, birinden zayıf bir ses duyulur: ''Artık çıksak?'' Ama kimse çıkmaz. Gece sürer. Sonra o güçsüz kurtuluş niyetini bir başkasının ağzından duyarız. Sonuç aynı. İlişkiler, bir düşüşün yamaçlarındaki çalılar gibi birbirine dolanırken renkler solar. Öfke, kin, ihanet, acı, güçsüzlük. ''Artık çıksak?..'' Ama herkes gene orada. Genç konuk Letitia'nın olağanüstü güzel konuşmasını hatırlıyorum filmden. Eski bir Avant-Scene'den olduğu gibi alıyorum:

''..... LETITIA - Bilmiyorum... Daha doğrusu... Evet. Olağanüstü bir şey bu... Nice zamandan beri buradayız. (Sessizlik) Bilmiyorum. (Oradakilerin her birini ayrı ayrı inandırmak ister gibi) Ama düşünün ne olur, bu korkunç sonsuzluk sonrasında kimler yerlerini değiştirdi? (Israrlı) Binlerce birbirine benzemez durumu bir düşünün. Satranç piyadeleri gibiyiz. Eşyalar bile. Yüz kez değiştirildi belki yerleri. Ama şu anda hepimiz.. eşyalar ve biz.. o gecenin başladığı andaki yerimizdeyiz. Bütün gördüklerimiz bir düş mü acaba? Söyle Alvaro, düş mü? Söyleyin hepiniz...''

Bir uyurgezerin mırıldanmalarıdır Letitia'nın sözleri. Konuklar, sızlanan, kusan, yerlerde sürüklenen konuklar bu sözler üzerine, ancak salondan çıkıp yandaki küçük kiliseye gidecek kadar bir güç bulabilirler kendilerinde. Sonra da orada kapanıp kalırlar. Aşçılar, uşaklar, hizmetçiler çoktan terk etmiştir onları. Sabaha karşı dışarda büyük gürültüler duyarlar. Derken birden kapı açılır.. ve, içeriye bir koyun sürüsü girer. Filmi gördüğümde, bu koyun sürüsünün ne anlama geldiğini uzun uzun düşünmüştüm. Bir düş mü acaba? Bugünlerde ise sık sık şunu soruyorum: İçerde olan sen misin, yoksa bizler mi? (Yeter ki Kararmasın)