GPS DÜNYASI

Global Positioning System veya kısa adıyla GPS, 1970'li yıllarda A.B.D. Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilen bir sistemdir. Dilimize çevirecek olursak Dünyadaki Konumu Algılama Sistemi'ne benzer bir anlam ortaya çıkıyor. Kısacası dünyanın neresınde olursanız olun, bu sistem sayesinde hangi enlem, boylam ve yükseklikte olduğunuzu kolayca bulabilirsiniz.

GPS sistemi dünyadan 17,600 kilometre yukarıda yörüngeye oturtulan 24 uydudan oluşur. Bu uyduların yörüngesi öyle ayarlanmıştırki, dünyanın üzerindeki herhangi bir nokta herhangi bir zamanda en az üç uyduyu görebilir. Resimde görüldüğü gibi, dünya üzerindeki herhangi bir noktanın kesin yerinin belirlenmesi ancak üç uydudan gelen sinyallerin birleştirilmesi ile mümkün olabilmektedir.

Böylece herhangi bir zamanda, her hava koşulunda, gece ve gündüz bulunduğunuz noktayı kesin olarak belirleyebilir. Tahmin edeceğiniz gibi GPS denizcilik ve havacılıkta navigasyon (yol alma) ve pozisyon belirlemede oldukça kolaylık sağlamaktadır.

GPS sisteminden faydalanabilmek için kullanıcı herhangi bir ücret ödememektedir. Ancak bir GPS alıcısı satın almak gerekir. Amatör yelkenciler için su geçirmez el GPS cihazları kanımca uygundur. Böyle bir cihazın fiyatı 150 dolar civarındadır. Tabii cihazın kullandığı dilden de anlamak gerekir.

GPS DİLİNİ KONUŞMAK

GPS cihazını kullanırken kullanmamız gereken birkaç terimden kısaca bahsetmek istiyorum. Position fix, GPS cihazı tarafından o anda bulunduğunuz noktanın belirlenmesidir. Bu nokta ya enlem/boylam ya da Universal Transverse Mercator sistemiyle iki koordinat olarak cihazda görülür. Bulunduğunuz noktanın koordinatlarını belirledikten sonra ona bir isim verebiliriz. Buna da GPS dilinde waypoint (yol noktası) deniyor. Yani kat ettiğimiz yol üzerindeki bir nokta. Bazı GPS cihazlarında bu noktaları semboller ile belirlemek mümkündür.

Yol noktaları tekneyle seyahat sırasında çok önem taşımaktadır. Seyahate başlamadan önce bulunduğunuz limanın koordinatlarını belirleyip "liman" ismiyle kayıt edebiliriz. Böylece seyahatimizin başlangıç noktasını kaydetmiş oluruz. Seyahat esnasında başka noktaları da kaydedebiliriz. Bu da bulunduğumuz noktaya geri dönerken bize kolaylık sağlar. Zira GPS hareket halindeyken hem gittiğimiz yönü hem de süratimizi vermektedir. Görüş mesafesinin kısıtlı olduğu gece veye sis şartlarında GPS'in yardımı paha biçilmez olacaktır.

GPS sistemi üç parçadan oluşur. Kullanıcı, yani bizler, dünya üzerindeki kontrol merkezi ve uzaydaki uydular.

GPS alıcısı dünya üzerindeki yerini belirleyebilmek için uydularla bağlantı kurmak zorundadır. Buna uyduya kilitlenme (satellite lock, fix veya acquisiton) denir. Kilitlenmenin gerçekleşebilmesi için alıcının gökyüzünü rahatça görebilmesi gerekir. Eğer tekneniz yüksek bir dağın yanında demirlemişse, uyduya kilitlenmede problem yaşayabilirsiniz. Kilitlenmeyle birlikte alıcı uydudan bilgileri almaya başlar. Bu bilgiler sayesinde alıcı konumunu hesaplayabilir. Uydunun gönderdiği her sinyalde zaman da gönderilir. Böylece alıcı uydudan ne kadar uzakta olduğunu sürekli öğrenmektedir. Alıcı ikinci bir uyduya kilitlendiğinde, ondan olan uzaklığını da hesaplar ve böylece konumunu iki dairenin çakıştığı noktalara indirger. Üçüncü uyduya kilitlendiğinde (iyi bir konum tahmini yapabilmek için alıcının en az üç uyduyu görebilmesi gerekir) alıcı konumunu oldukça duyarlı bir biçimde bulabilir (bkz. yukarıdaki şekil).

GPS cihazını ilk açtığınızda uydulara kilitlenmeye çalışarak konumunuzu belileyecektir. Cihazın bunu gerçekleştirebilmesi için yaklaşık 10-15 dakikalık süreye ihtiyacı olur. Bu işleme initialization (başlama) denir. Başlama süresini kısaltmak için GPS cihazına yardım edebiliriz. Eğer cihaza bulunduğumuz yerin koordinatlarını verebilirsek başlama süresi oldukça kısalacaktır.

GPS pusula değidir! Hangi yöne döndüğümüzü göstermez. Eğer hareket halindeysek hangi yöne doğru gittiğimizi gösterir. Kanımca yelkenli tekneyle seyahat esnasında GPS'den alacağımız en faydalı bilgiler bulunduğumuz yerin konumu, yön noktaları ile önceden seyahat güzergahını belirleme, seyahat esnasında ortalama süratin ölçümü, bir sonraki yön noktasına ulaşma zamanı, bir sonraki yön noktası için alınması gereken istikamet, yön alınan istikametin bilinmesi, ve en önemlisi dönüş sırasında görüş şartları kötü bile olsa yola çıkılan noktaya geri dönülebilmesidir.

Dünyada el GPS'i üreten iki büyük firma bulunmaktadır: Magellan ve Garmin. Yelkenle seyahat esnasında su geçirmeyen el GPS cihazlarının yeterli olacağını düşünüyorum.

Katkı, öneri ve eleştirileriniz için