Het verhaal rond Van den Vos Reynaerde


  		 

de opera            

de makers

de cast

de sponsors

Van Den Vos Reinaerde

foto's

recensies

laatste nieuws!
  Het originele verhaal Van den Vos Reinaerde, werd in de dertiende eeuw opgeschreven door een zekere Willem. Zichzelf stelt Willem voor als 'Willem die Madocke maakte'. Dat andere werk van Willem's hand is echter nooit gevonden. Van den Vos Reinaerde daarentegen werd buitengewoon populair, zowel in het Nederland alsook bijvoorbeeld in het Frankrijk. Al in de dertiende en met name de veertiende eeuw vond het verhaal veel weerklank en nog steeds wordt het beschouwd als een der hoogtepunten van de Middeleeuwse literatuur. In meer recente tijden werd het verhaal over Reinaert, zoals vele verhalen, verzacht en vervormd tot een kindersprookje over een Vos die iedereen te slim af is met zijn schelmenstreken. Het origineel laat er echter geen twijfel over bestaan:
    Ysingrijn begonste saen
    Ende sprac: 'Coninc heere,
    Dor u edelheit en dor u eere
    Ende dor recht ende dor ghenade
    Ontfaerme u miere scade,
    Die mi Reynaert heeft ghedaen,
    Daer ic af dicken hebbe ontfaen
    roeten lachter ende verlies.
    Voer al dandre ontfaerme u dies,
    Dat hi mijn wijf hevet verhoert,
    Ende mine kindre so mesvoert,
    Dat hise beseekede daer si laghen,
    Datter twee noint ne saghen
    Ende so worden staerblent.

Jo Willems, die het libretto voor de opera Van alle tijden, van alle streken' schreef, gaat geenszins voorbij aan de wreedheden die Reinaert begaat. Hij laat Cantecleer de Haan als volgt zijn smart aan de Koning openbaren:

    Heer, Heer, ik ben in grote nood,
    aanhoor mijn smart.
    Reinaert heeft mijn Coppe gedood,
    gebroken is mijn hart.
    Hedenmorgen, het was zo tegen zeven,
    legde ze haar ei nog en was ze nog in leven.

    Heer, Heer, Coppe was een kip uit Brakel,
    haar eieren een waar mirakel.
    Van toen ze nog een kuiken was,
    legde ze al twee per dag.
    Coppe was mijn wonderhoen,
    legde zelfs in 't winterseizoen.
    Heer, Heer...
     (3e akte, 4e scene; copyright Jo Willems)


Het verhaal van Van Den Vos Reinaerde zit vol met toespelingen, verwijzingen, verdekte spot en openlijke aanklachten. De toehoorder -en tegenwoordig ook de lezer- kon het verhaal op veschillende niveaux volgen. De belangrijkste verdienste van Willem die Madocke maakte is echter, dat al die dubbele bodems niet de levendigheid en spanning uit het verhaal gehaald hebben. Door de eeuwen heen is Van Den Vos Reinaerde een enerverend, vermakelijk en begijpelijk verhaal gebleven, ook al is de direct context van de toespelingen weggevallen.
      Zonder zich met de onsterfelijke Willem te willen meten, heeft librettist Jo Willems zich veelvuldig bediend van een aantal kunstgrepen van zijn illustere voorganger. In Van alle tijden, van alle streken' zitten toespelingen op Van Den Vos Reinaerde, citaten uit de wereldliteratuur, potjeslatijn, grappige spreekwoorden en tal van dubbele bodems. Om van Van Den Vos Reinaerde te kunnen genieten, hoef je niet perse een erudiet medievist te zijn. En de handeling van Van alle tijden, van alle streken' is eenvoudig te volgen ook voor niet-Reinaert deskundigen en boekenwurmen. Wie Vergilius herkent, zal er extra plezier aan beleven (evenals bijvoorbeeld in muzikale zin in de vijfde scene het citaat uit het zesstemmige "amen" van het Credo uit de Missa Pape Marcelli van Giovanni Perluigi da Palestrina). En wie de link legt tussen het touw dat Reinaert in de eerste scene aan Isengrimus aanbiedt om op te knabbelen en een eerder avontuur van de beide antagonisten (zie Van Den Vos Reinaerde vers 220 e.v.), krijgt eerder dubbel begrip voor het wantrouwen van Isengrimus.

Het originele verhaal over Reinaert de Vos is ook op het Internet te vinden, als onderdeel van de 'Nederlandstalige klassieke literatuur in elektronische edities'. Behalve de integrale tekst zijn ook voetnoten en achtergrond-informatie in deze site opgenomen. Een uittreksel van het middeleeuwse verhaal is te lezen door hier te klikken.


 
    Productie
Stichting Aa

Artistieke leiding
Jo Willems

Zakelijke leiding
Geert Lameris
Akkerstraat 99a
9717 KZ Groningen
Tel 050 5777858
Fax 050 5777859