ความคับข้องใจ 
 ผศ.ดร.เริงชัย หมื่นชนะ

ความคับข้องใจเป็นลักษณะอาการทางจิตใจซึ่งเป็นผลมาจากที่คนเราไม่ได้อย่างที่เราอยากจะได้ก็จะทำให้เกิดความคับข้องใจเป็นเรื่องของความประสงค์ของตน (wishes) กับอำนาจ (Authority) หรือความจริง (Reality) ที่ไม่ตรงกันบางครั้งความประสงค์อย่างนี้ความจริงหรืออำนาจเป็นอีกแบบหนึ่ง บางอย่างอาจมากบางอย่างอาจน้อยสลับสับเปลี่ยนกันทำให้เกิดความขัดแย้ง ถ้าทั้งสองอย่างมีพร้อม ๆ กันความคับข้องใจจะไม่เกิด อีกอย่างหนึ่งความคับข้องใจก็คือสภาวะที่เจ็บปวดหรือไม่เป็นสุขของจิตรู้ (consciousness) ซึ่งเป็นผลมาจากความกระทบหรือการต่อสู้โต้แย้งของจุดมุ่งหมายหรือความปราถนาหรือแรงขับ ถ้าไม่ลงรอยกันในทางสังคมความคับข้องใจหมายถึง การต่อสู้ของกลุ่มคนที่มีจุดมุ่งหมายหรือวัตถุประสงค์เดียวกัน

ดังนั้นความคับข้องใจกล่าวได้ในลักษณะดังนี้

    1. เป็นลักษณะของจิตใจที่เกิดความไม่สมดุลระหว่างความประสงค์ของบุคคลกับอำนาจหรือความจริง
    2. เป็นความเจ็บปวดหรือความไม่สบายใจหรือแรงขับของความรู้สึก ความคิดของบุคคลที่ไม่สามารถตกลงกันได้
    3. ในทางสังคม ความคับข้องใจเป็นการต่อสู้ของบุคคลหรือของกลุ่มที่มีจุดมุ่งหมายอันเดียว ทำให้เกิดการต้องการอยากได้ในสิ่งเดียวเมื่อเป็นดังนั้นความคับข้องใจก็จะเกิด ซึ่งเป็นความก็ไม่รุนแรง บางครั้งก็รุนแรงอาจเป็นชนวนทำให้เกิดเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้มากมาย เช่น ทะเลาะวิวาท ต่อสู้ ฆ่ากัน เกิดสงคราม เป็นต้น

ผลของความคับข้องใจ

ผลของความคับข้องใจมองได้ใน 3 ลักษณะคือ

    1. เป็นคนยอมคนง่าย ไม่ขัดขืน คนประเภทนี้อาจจะเป็นลูกน้องหรือมีความด้อยในลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่น ลูกน้องกับนาย ธรรมดาอยู่เอาที่ลูกน้อง เมื่อความคิดเห็นไม่ตรงกันนายก็จะเป็นฝ่ายยอมเนื่องจากไม่อยากทะเลาะกับนาย
    2. เป็นคนท้าทาย ต่อสู้ ไม่ยอมง่าย ๆ ป้องกันตนเอง คนประเภทนี้ ค่อนข้างเป็นคนที่มีความคิดเห็นไม่ค่อยจะลงรอยกับใคร คิดว่าความคิดของตนเองถูกเสมอจึงมักจะขัดแย้งกับบุคคลอื่นอยู่เสมอ บุคคลประเภทนี้จะหาคนที่มีความจริงใจได้ยาก
    3. เป็นคนเชื่อมั่นในตนเอง คนประเภทนี้จะเชื่อมั่นในความคิดเห็นของตน เชื่อมั่นในตนเอง มักจะไม่ชอบยุ่งเกี่ยวกับคนมาก ๆ ชอบอยู่คนเดียวหรือกลุ่มคนที่มีทัศนคติหรือความเชื่อเหมือน ๆ กับตน เช่น พวกนักวิชาการที่เชื่อในความคิดของตนเอง มักจะไม่ชอบยุ่งเกี่ยวกับสังคมรอบตัวเท่าใดนัก

การลดความคับข้องใจ

1. Know himself ถ้าคนเรารู้ตัวเองดีทางด้านใดด้านหนึ่งต่อไปนี้ เช่น ด้านความเป็นอยู่ ด้านความสามารถ ด้านสติปัญญา ด้านสภาพเศรษฐกิจ จะทำอะไรก็ให้เหมาะกับสภาพต่าง ๆ ดังกล่าว ไม่ทำอะไรใหญ่เกินตัวจะทำให้ความคับข้องใจลดน้อยลง จะมีสุขภาพจิตที่ดี

2. Accept himself ระลึกนึกถึงตนเองอยู่เสมอว่า เราประพฤติตนเองเหมาะสมหรือยอมรับตนเองว่าบกพร่องอย่างไรแค่ไหน พยายามหาจุดบกพร่องของตนเองพร้อมที่จะปรับปรุงแก้ไขในข้อบกพร่องของคนนั้น ๆ ก็จะลดความคับข้องใจได้

3. Compromise รู้จักความประนีประนอม ผ่อนสั้นผ่อนยาว เพราะทุกคนนั้นไม่มีใครเลยที่จะยอมเสียเปรียบเราอยู่ตลอดเวลา ไม่ยกตนข่มท่าน ไม่เอาเปรียบข่มเหงคนอื่น รู้จักช่วยเหลือประนีประนอมทั้งการคิด การกระทำ การแสดงออกต่าง ๆ