Bí mật về những bí mật
Ngô Nhân Dụng

Từ đầu Tháng Giêng tới giờ, Sau khi Bộ Công An ở Hà Nội khởi tố một phóng viên báo Tuổi Trẻ về tội “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước,” các ký giả và nhiều luật gia ở trong nước đã liên tiếp chỉ trích cái lệnh khởi tố đó.

Chắc nhà nước cộng sản đã chịu thua, vụ “chiếm đoạt bí mật” này sẽ được nhà nước cho “chìm xuồng” luôn, không bao giờ nhắc tới nữa. Cứ bình thường thì “chiếm đoạt bí mật” đã là tội nặng lắm. Chiếm cái bí mật của các phó thường dân, của bất cứ bà nào cô nào ngoài phố cũng là một tội nặng rồi. Lại đi chiếm một cái bí mật của nhà nước, có thể “mất đầu” như chơi. Nhưng cái “bí mật nhà nước” mà phóng viên Lan Anh đã “chiếm,” nó là cái gì? Hỏi cho rõ mới thấy một chế độ độc tài muốn bỏ tù ai cũng được. Vì cái gì nó cũng có thể biến thành “bí mật nhà nước” cả!

Muốn công bằng, phải đọc các nguồn tin chính thức. Có một ông gọi là Chánh Văn Phòng Bộ Y Tế, tên là Dương Quốc Trọng, ông đã được phỏng vấn và trả lời đầy đủ những bí mật thuộc quyền sở hữu trong Bộ Y Tế của ông.

Nhà báo đặt câu hỏi với ông chánh văn phòng, rằng những điều phóng viên Lan Anh viết ra trước đó đã được hai vị quan to trong Bộ Y Tế nói cho thiên hạ nghe, rằng hãng bán thuốc tây Zuellig sẽ bị điều tra. Sau đó cô ấy mới đem kể trên báo, tại sao còn gọi là bí mật? Ông chánh văn phòng nhận là có, hai ông quan to kia có nói đến chuyện sẽ cho thanh tra đi điều tra công ty phân phối dược phẩm Zuellig Pharma Việt Nam, ZPV. Nhưng, ông nói có một chi tiết “việc giao cho Bộ Kế Hoạch Ðầu Tư thì chưa có ai phát ngôn cả.” Bí mật đến như thế đó!

Thành ra, ông chánh văn phòng kết luận, cô Lan Anh đã tiết lộ một “bí mật nhà nước,” đó là cái công văn. Ông nói, “Ðúng là họ (hai quan chức lớn) nói sẽ có việc thanh tra, nhưng vấn đề là ở chỗ “ai sẽ là người thanh tra,”... thì chưa nói tới. Theo tôi hiểu thì công văn này mật là ở khía cạnh “ai sẽ là người thanh tra?”

Nhưng tiết lộ niềm bí mật này thì có hại gì cho ai không? Ông chánh văn phòng nói quả thật ông không biết!

Chúng ta cũng chỉ có thể đoán mò mà thôi.

Nếu như chỉ có tin tức nói rằng công ty ZPV sắp bị điều tra, nhưng không biết ai sẽ làm công việc đó, thì chắc ban giám đốc công ty này sẽ phải lo chạy khắp các cửa. Ðến đâu cũng hỏi: “Các cụ sắp điều tra chúng tôi hay không?” Vừa hỏi vừa cười cầu tài, hai tay dâng lên một cái phong bì. Như vậy thì sẽ có rất nhiều cơ quan nhà nước được hãng ZPV tới gõ cửa. Nào là viện kiểm sát, nào là sở thuế, hải quan, chắc chắn phải có công an, trong đó có công an kinh tế. Gõ càng nhiều cửa, càng nhiều bao thư trao tay càng tốt. Nhiều nhân viên nhà nước sẽ vui vẻ suốt cuối tuần, nhiều cửa hàng, quán ăn, hàng rượu, hàng thuốc lá sẽ đông khách, hàng hóa lưu thông, kinh tế phát triển, dân giàu nước mạnh, xã hội công bình dân chủ văn minh tiến tới kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Cô phóng viên tiết lộ cái “bí mật nhà nước,” cô nói đích xác Bộ Y Tế chỉ yêu cầu có một bộ, Bộ Kế Hoạch Ðầu Tư, đi điều tra mà thôi. Như vậy là công ty Zuellig chỉ phải gõ có một cửa. Hậu quả là cô ta đã phá hoại nền kinh tế quốc dân rồi! Nói xa hơn, cô đã phá hoại cả con đường vinh quang tiến tới Chủ Nghĩa Xã Hội!

Câu hỏi là, như thế có phải là Bộ Y Tế cũng muốn giữa cái tin tức “ai điều tra” đó như một “bí mật nhà nước,” hay không? Có thể là có, muốn nó bí mật. Khi chỉ nói “sắp điều tra” công ty Zuellig, lập tức công ty ZPV này phải gõ cửa Bộ Y Tế trước nhất! Nhưng khi nà báo bảo ông rằng thực ra bản tin của cô Lan Anh không có gì là mật cả, ông Dương Quốc Trọng không có ý kiến, ông nói rằng ông không viết bản văn đó nên nó mật hay không mật “tôi cũng không rõ!” Ðó là một lần nói “không!”

Nhưng ai ở Bộ Y Tế quyết định coi bản văn đó là “mật?” Câu trả lời của ông Dương Quốc Trọng được xuất khẩu thành chương rất nhanh chóng: “Chính là người ký văn bản!” Người ký văn bản chính là ông Bộ Trưởng Y Tế, tức là ông chánh văn phòng không có trách nhiệm. Còn ông chánh văn phòng, ông làm gì? Theo lời ông nói, văn phòng ông “chỉ tham gia khâu cuối cùng là đóng dấu vào văn bản và phát hành.” Ðây là một khám phá mới về nền hành chánh xã hội chủ nghĩa. Ông chánh văn phòng một bộ trong chính phủ mà chỉ chịu trách nhiệm về việc đóng dấu và đưa thư mà thôi! Ðóng dấu vào cái gì, nó chứa đựng gì trong đó cũng không biết, nó mật hay không mật cũng chịu thua, chỉ cần đóng đúng chỗ, đúng màu đỏ, đủ nét không chỗ nào nhòe, mờ, không nghiêng không lệch, đó là đầy đủ bổn phận phục vụ nhân dân, dựng nước và cứu nước rồi. Như vậy thì việc làm quan chánh văn phòng không khó. Chỉ cần biết đọc biết viết, khéo tay, nếu mắt kém thì phải đeo kính, ngoài ra chỉ cần mồ mả ông cha táng đúng huyệt làm quan mà thôi!

Một câu hỏi quan trọng nhất để coi một phóng viên loan tin “mật” là bản tin đó có gây hậu quả tai hại nào không. Ông Dương Quốc Trọng cũng thành thật thú nhận rằng ông “không dám đánh giá” việc loan tin có hậu quả tốt hay xấu. Lại một lần nói “không” nữa. Rõ ràng chỉ có Bộ Công An mới có thẩm quyền thấy hậu quả nào xấu hay tốt, cho nên họ mới đem truy tố nhà báo. Sự phân công phân nhiệm đã rõ ràng, không dám đụng chạm. Nhà báo lại hỏi ông Dương Quốc Trọng rằng có nhiều phóng viên đi dự cuộc họp báo của Bộ Y Tế đã ghi trong sổ rằng chính ông quan to trong bộ này loan báo tin Bộ Kế Hoạch Và Ðầu Tư sẽ điều tra; như vậy cái tin có còn là “bí mật nhà nước” nữa hay không? Ông Dương Quốc Trọng lại thành thật thú nhận, “việc đã lâu rồi, tôi không nhớ...” Thế là ba lần nói “không.” Muốn nói mạnh, không gì bằng dẫn chứng báo Nhân Dân, cơ quan chính thức của Ðảng Cộng Sản. Nhà báo nói cho ông Dương Quốc Trọng nghe là Nhật Báo Nhân Dân cũng đăng tin Bộ Kế Hoạch - Ðầu Tư sẽ điều tra công ty ZPV từ ngày 11 Tháng Năm, trong khi cô Lan Anh viết tin này ngày 20 Tháng Năm, như vậy cái tin đó còn gì là mật nữa hay không? Ông Chánh Văn Phòng Bộ Y Tế chỉ biết trả lời rằng ông không được coi bản tin trên báo của Ðảng! Thêm một lần “không” nữa. Tổng công 4 lần không: Không rõ, không dám, không nhớ, không cả đọc báo.

Như mục này đã viết, dư luận trong nước từ các nhà báo tới các đại biểu quốc hội, các luật gia, đều lên tiếng về vụ khởi tố nhà báo Lan Anh về tội “chiếm đoạt bí mật nhà nước,” và dư luận đều cho là guồng máy nhà nước đã làm quá lố. Chắc thế nào nhà nước cũng phải cho chìm xuồng cái vụ kiện cáo lố bịch này. Nhưng đồng bào ta và các người làm báo ở trong nước còn chưa đặt vấn đề tới chỗ cơ bản.

Như đã viết trong mục này, các nhà báo ở Sài Gòn chưa dám nhắc tới tính chất vô lý của cái tội “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước” là căn bản của việc khởi tố. “Bí Mật Nhà Nước” là thứ được đưa ra trong một “pháp lệnh” chứ không phải là một đạo luật chính đáng.

Thế nào thì gọi là bí mật nhà nước? Họ bảo đó là những điều “nhà nước không công bố hoặc chưa công bố” mà nếu đưa ra tin tức thì “gây nguy hại cho nhà nước.” Cũng theo cái pháp lệnh trên, chỉ có nhà nước mới được quyền quyết định cái gì là bí mật chứ không theo một tiêu chuẩn khách quan độc lập nào cả. Chỉ có họ mới có quyền lập ra cái “danh mục Bí Mật Nhà Nước,” xếp loại cái gì là Mật cho tới Tối Mật và Tuyệt Mật! Cứ đóng một cái dấu Mật vào là cấm không ai được nhắc tới! Việc quyết định cái gì là bí mật chính nó cũng là một điều bí mật. Cho nên ông Chánh Văn Phòng Bộ Y Tế cũng không biết cái công văn của bộ trưởng, do chính ông đóng dấu, nó có đáng gọi là bí mật hay không!

Bí mật là trái nghĩa với minh bạch công khai. Cả thế giới ngày nay hô hào phải minh bạch công khai. Không những các chính quyền phải minh bạch công khai mà các xí nghiệp kinh doanh cũng phải theo luật mà hành động minh bạch công khai. Thiếu minh bạch công khai thì kinh tế thị trường không thể phát huy khả năng, đời sống xã hội không tiến bộ. Nhà nước cộng sản vẫn toàn quyền quyết định cái gì là Mật, không cần phải biện minh tại sao họ lại coi một cái gì đó là Mật! Ðem đóng cái dấu “Mật” vào, thế thì làm sao người dân đem chuyện đất nước ra bàn bạc với nhau được? Bí mật là bản chất của một chế độ độc tài, và pháp lệnh bí mật nhà nước là dụng cụ bảo vệ chế độ độc tài!

Một điểm vô lý khác là tiêu chuẩn được nêu ra trong cái pháp lệnh trên là những điều bí mật “nếu bị tiết lộ thì gây nguy hại cho nhà nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa.” Họ nói đến mối lo lắng về hậu quả việc tiết lộ gây “nguy hại cho nhà nước” chứ không lo cái gì gây nguy hại cho nhân dân. Ðó là một pháp lệnh nhằm bảo vệ sự an toàn của nhà nước chứ không bảo vệ sự an toàn hay hạnh phúc của dân! Nhà nước quan trọng hay nhân dân là quan trọng? Tại sao các nhà báo ở nước ta không đặt ra câu hỏi: Bảo vệ bí mật là vì nhà nước hay vì dân?

Ngô Nhân Dụng