Quái Vật Hy Lạp
Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh
Thần thoại Hy lạp có con quái vật kinh dị Chimera (Kai-mia-rơ) đầu sư tử, thân dê, đuôi rắn, thuộc giống cái, mồm nó phun lửa và khói rất dữ tợn. Trong các chuyện thần bí trên thế giới chỉ có chuyện cổ điển Hy lạp nói đến nhiều quái vật người ngợm như centaurs (đầu người mình ngựa), werewolves (nguời-chó sói), minotaurs (đầu bò mình người), mermaids (các nàng tiên cá) v.v... Theo huyền thoại Bellerophon, một chàng trai dũng cảm khôi ngô con trai Thần chiến tranh, một hôm cuỡi Pegasus (ngựa có cánh) bay trên trời dùng cung tên bắn chết Chimera giữa lúc “nàng” đang há hốc mồm phun lửa và khói mù trời. Thú thật, thuở nhỏ đi học tôi rất thích đọc các chuyện thần thoại cổ Hy lạp. Ngôn ngữ thời nay như Anh và Pháp có nhiều chữ gốc cổ ngữ Hy lạp và La tinh. Ngay cả chữ “chimeric” cũng đã trở thành một từ ngữ thông dụng, để chỉ một cái gì hoang tưởng, không thể có thật.

Nhưng tôi muốn hỏi không biết các vị Thần linh Hy lạp cổ xưa đã làm thế nào tạo được những giống quái vật đó? Đây không phải câu hỏi châm biếm để chế giễu, mà là một vấn đề rất hiện thực nằm trong lãnh vực khoa học không giả tưởng, hoàn toàn có thật và hiện đại. Môn sinh học đã dùng chữ “chimera” để chỉ một cơ cấu sinh vật hay một phần của nó gồm hai hay nhiều tế bào có tính di truyền khác hẳn nhau. Tình cờ tôi đọc một bài báo của Nicholas Wade trên tờ N.Y. Times ngày 3-5 về một chuyện đang gây sôi nổi trong giới khoa học: khảo cứu tế bào gốc để tìm cách chữa những bệnh nan y. Tôi không có ý định viết một bài khoa học về tế bào gốc ở đây, chỉ xin tóm lược một vài hàng. Người ta có thể “cấy” tế bào gốc để tạo ra những bộ phận của con người, như lá lách, tim gan hay thận để thay thế những bộ phận hư. Vậy “cấy” ở đâu? Cố nhiên phải cấy vào súc vật để nó lớn lên, nghĩa là rồi đây sẽ có heo mang tim người, khỉ mang thận người v.v... và viễn tưởng đó thật quái đản vì chúng ta đã đi vào một lộ trình để tiến tới “kai-mia-rơ”. Bước kế tiếp sẽ kinh hoàng hơn vì không biết sẽ phải xử trí ra sao. Thí dụ cấy một tế bào óc người vào đầu một con vật để nó phát triển, chúng ta sẽ có một bộ óc người hay gần như người bị giam trong cơ thể loài súc vật. Hoặc khi tế bào người xâm nhập mầm sinh sản của loài vật, súc vật “kai-mia-rơ” có thể mang trứng và tinh trùng con người. Chúng giao cấu và sinh ra người. Liệu có ai chịu nhận gốc gác của mình có cha mẹ đều là...chuột?

Bài viết của Nicholas Wade là một sự cảnh cáo: Chớ nên xóa mờ lằn ranh giữa người và thú, nếu không sẽ có tai họa khủng khiếp. Hơn nữa việc tạo ra loài nửa người nửa thú sẽ là một sự phản lại luật tiến hóa Darwin từng vạch rõ ranh giới giữa người và thú. Những loài nào đi ngược lại luật tiến hóa đó sẽ bị tiêu diệt thê thảm như trong chuyện thần thoại Hy lạp. Cuối tháng 4 một ban chuyên gia sinh-y học đã đề nghị những quy luật hướng dẫn việc nghiên cứu và khảo sát tế bào gốc, thí dụ trứng phôi thai người sẽ không được phép trưởng thành trong phòng nghiệm quá 2 tuần lễ, tế bào thú vật không được cấy vào phôi thai người, phôi thai không thể được đem bán mà chỉ được đem tặng, súc vật không được phép sinh sản nếu chúng đã được cấy tế bào gốc phôi thai người. Ban chuyên gia muốn tránh hiểm họa dù xa vời là tạo ra những thú vật mang tinh trùng và trứng của người và cũng chủ trương tuyệt đối cấm tạo sinh vô tính con người. Các chuyên gia không muốn loại trừ trước những lãnh vực nghiên cứu khác cũng đang gây tranh cãi sôi nổi chẳng hạn kỹ năng sửa đổi tế bào di truyền, “vô tính trị liệu” và việc tạo ra vài loại “kai-mia-rơ” nửa người nửa thú là lãnh vực khiến tế bào người có thể cấy vào loài chuột hay các loài thú khác. Dù vậy họ cũng đã ghi rõ tế bào gốc của phôi thai người không được cấy vào phôi thai các loài khỉ anh em họ với loài người. Chúng tôi nghĩ những quy tắc đó không có tính trói buộc như đạo luật nhưng vì đó là những nỗ lực nhằm làm quân bình giữa nhu cầu tiến bộ khoa học và những âu lo về đạo lý nên rất có thể được nhiều giới nghiên cứu khoa học chấp thuận.

Có điều là chuyện quái vật Hy lạp chưa hết và lần này không phải là dự tưởng khảo cứu khoa học. “Kai-mia-rơ” đã hiện hình rồi và nó nằm trong một lãnh vực thích hợp nhất với thời cuộc thế giới: lãnh vực chính trị. Ngày 7-5-05, N.Y. Times đăng một bài lý thú của Maureen Dowd, một nữ bình luận gia nổi tiếng, nói đến các con “kai-mia-rơ” đã có trên thế giới. Nó ở đâu vậy? Bà Dowd viết: “Những cuộc thí nghiệm của Tổng Thống Bush ở Afghanistan và Iraq đã tạo ra những con “kai-mia-rơ” của chính ông bằng cách cấy vào xã hội bộ lạc và phong kiến những tế bào dân chủ, cũng như trộn những phe phái và sắc tộc lâm chiến lẫn với nhau. Kết quả tạo thành những thế lực có khi đầy hứa hẹn, nhưng cũng có khi thật kinh hoàng. Dù các nhà khoa học đã đưa ra những quy luật về việc chế biến những con “kai-mia-rơ” trong phòng thí nghiệm, một con quái vật đực gây ớn lạnh xương sống, có sức mạnh kéo chúng ta trở về thời đại tăm tối trước Darwin đang khật khừ đi quanh Washington. Đó là một con quái phun ra lửa, có cái đầu W., thân Bill Frist và đuôi rắn Tom DeLay. Bà Dowd viết trào phúng, chế nhạo mấy ông lãnh tụ đảng Cộng hòa, đọc thấy tức cuời.

Nhưng tôi bỗng giật nẩy người y như một anh đã bị chạm nọc. Bởi vì ở quê hương tôi, nước Việt Nam yêu dấu hiện nay cũng có một “kai-mia-rơ” đang ngự trị. Nó có đầu sư tử tư bản, thân nó là gấu có cái bụng phệ vì quả mật quá lớn lại xanh lè nhét đầy giấy đô-la, còn cái đuôi rắn của nó loang lở mốc thếch có tên là định hướng xã hội chủ nghĩa. Tháng 6 tới ông Phan Văn Khải nhân danh Thủ tướng Việt Nam sang Mỹ để gạ bán cho ông Bush con quái vật này. Liệu Bush có mua không? Năm xưa dưới thời Nixon (Cộng hòa) Mỹ đã có kinh nghiệm bỏ của chạy lấy người ở Việt Nam. Năm nay nước Mỹ dưới thời Bush (cũng Cộng hòa) đã sẵn có thừa kinh nghiệm về “kai-mia-rơ” nên rất có thể sẽ mua nó. Nhưng mua không phải để cầu lợi mà để chờ xem con quái vật Việt Nam chết như thế nào. Vì chúng ta đã biết mọi con thú phản lại luật tiến hóa đều có kết quả thê thảm như Thần thoại Hy lạp đã báo trước.