Việt Nam: Năm Mới, Người Cũ, Đường Lối Cũ
Phạm Trần

Tại sao phải bổ sung và phát triển Cương lĩnh 1991, sau 15 năm ?

Hoa Thịnh Đốn .- Diễn văn khai mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương đảng CSVN lần 11 (khóa IX), khai mạc hôm 17-1 (2005) của Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư đảng không gây chút ngạc nhiên nào vì toàn là chuyện cũ kể lại. Nhưng tại sao lại chỉ có thế hay là đảng đã “cạn tàu ráo máng” hết chuyện đổi mới Đảng và đổi mới Đất nước sau 20 năm học làm Đổi mới?

Theo cơ quan ngôn luận của đảng Hội nghị lần này nhằm mục đích chính : Chuẩn bị văn kiện để tổ chức Đại hội đảng ký X dự trù tổ chức vào khoảng tháng Tư năm 2006, kết thúc 5 năm nhiệm kỳ của Ban chấp hành Trung ương khoá IX (21/4/2001 – 21/4/2006). Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư có thể bị thay thế vì Mạnh là người tuy không vượt trội hơn các Tổng Bí thư tiền nhiệm nhưng dễ làm hòa với mọi phe cánh trong Đảng.
Nhưng kỳ họp này cũng có vài chi tiết đáng chú ý :

1) Theo bản tin của Trung ương đảng, tham gia Hội nghị Trung ương lần này ngoài các Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, Ủy viên Ủy ban kiểm tra Trung ương lần dầu tiên còn có các Bí thư tỉnh ủy, thành ủy, Bí thư ban cán sự đảng bộ, ngành, Bí thư đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ trưởng, Trưởng ban đảng, Bí thư đảng ủy khối trực thuộc trung ương, Chủ tịch Hội cựu chiến binh Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội không phải là Ủy viên Trung ương Đảng.

2) Làm sáng tỏ thêm nhận định và chỉ thị của đảng trong Cương lĩnh chính trị năm 1991.
Tại sao lại thêm nhiều thành phần như thế ? Đảng không giải thích nhưng bản tin của Trung ương cho biết: “Hội nghị Trung ương lần thứ 11 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng có tính chiến lược, chuẩn bị các văn kiện cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X. Hội nghị sẽ nghe và thảo luận tờ trình của Bộ Chính trị về báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới; Đề cương chi tiết Báo cáo chính trị và Báo cáo bổ sung, phát triển một số nội dung trong Cương lĩnh chính trị năm 1991; Đề cương chi tiết Báo cáo phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 - 2010; Đề cương chi tiết Báo cáo xây dựng Đảng và Báo cáo bổ sung, sửa đổi Điều lệ Đảng và một số vấn đề quan trọng khác.”

Việc mở rộng thành phần tham dự một hội nghị của Ban Chấp hành Trung ương có phản ảnh tinh thần được gọi là Dân chủ mới trong đảng hay không? Việc này cần được xét lại bở vì không phải ai trong số người tham dự cũng được tham dự soạn thảo các báo cáo của Bộ Chính trị và của Ban soạn thảo Trung ương. Nhiệm vụ chính của họ là “đến để nghe và đồng ý” với mọi người về những gì Trung ương đưa ra.

Riêng Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư còn nói trong Diễn văn khai mạc : “Hội nghị Trung ương lần này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình chuẩn bị Đại hội X của Đảng, bởi tại Hội nghị, Trung ương sẽ xem xét và quyết định những vấn đề cơ bản nhất về nội dung của Đại hội sắp tới.”

Như vậy, mục tiêu của Hội nghị lần 11 này chỉ để “chuẩn bị các văn kiện cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X”, dự kiến vào hạ tuần tháng 4/2006.
Nhưng tại sao còn cần phải “Bổ sung và phát triển một số nội dung của Cương lĩnh 1991”? (Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội), sau 15 năm thi hành là điều khó hiểu. Có phải những điều Nguyễn Văn Linh, Tổng Bí thư đảng khoá VI chủ trì biên tập vào năm cuối của nhiệm kỳ (1986 – 1991) để xác định đường đi nước bước cho đảng CSVN sau khi Liên Sô và khối Cộng sản Đông Âu sụp đổ đã không được thi hành đến nơi đến chốn ? Hay là những suy đoán thiếu căn bản và phiêu lưu của Cương lĩnh về sự sụp đổ của chế độ Tư bản đã không xẩy ra khiến cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hoang mang, mất định hướng và nghi ngờ về “chính sách xã hội chủ nghĩa”? Hoặc là sau 3 khóa VII,VIII,IX Bộ Chính trị mới nhìn ra “thế giới quan Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” không còn được nhân dân coi là “chỉ đạo trong đời sống tinh thần xã hội” Việt Nam như sự trông đợi của cấp lãnh đạo? (Ghi chú : Những chữ trong ngoặc kép là của Cương lĩnh 1991)

CHUYỆN CŨ VÀ CHUYỆN MỚI

Vậy Cương Lĩnh 1991 viết gì ? Nội dung được tóm tắt như sau :

1) Một là, nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
 

2) Hai là, Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân, quan liêu, mệnh lệnh, xa rời nhân dân sẽ đưa đến những tổn thất không lường được đối với vận mệnh của đất nước.
 

3) Ba là, không ngừng củng cố, tăng cường đoàn kết; đoàn kết toàn Đảng, đoàn kết toàn dân, đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế.

4) Bốn là, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế.

5) Năm là, sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu bảo đảm thắng lợi của cách mạng Việt Nam..... Đảng phải nắm vững, vận dụng sáng tạo và góp phần phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh... Phải phòng và chống được những nguy cơ lớn: sai lầm về đường lối, bệnh quan liêu và sự thoái hóa, biến chất của cán bộ, đảng viên.

Dự đoán chủ quan về tương lai của Chủ nghĩa Tư bản, Cương lĩnh 1991 viết :
 

1) Chủ nghĩa tư bản vẫn là một chế độ áp bức, bóc lột và bất công. Mâu thuẫn cơ bản vốn có của chủ nghĩa tư bản giữa tính chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất với chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa ngày càng sâu sắc. Mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân rộng rãi với giai cấp tư sản, giữa các tập đoàn tư bản độc quyền, các công ty xuyên quốc gia, các trung tâm tư bản lớn tiếp tục phát triển. Mâu thuẫn giữa các nước tư bản phát triển và các nước đang phát triển ngày càng tăng lên. Chính sự vận động của tất cả những mâu thuẫn đó và cuộc đấu tranh của nhân dân lao động các nước sẽ quyết định số phận của chủ nghĩa tư bản.
 

2) Đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại là cuộc đấu tranh giai cấp và dân tộc gay go, phức tạp của nhân dân các nước vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Chủ nghĩa xã hội hiện đứng trước nhiều khó khăn, thử thách. Lịch sử thế giới đang trải qua những bước quanh co; song, loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội vì đó là quy luật tiến hóa của lịch sử.
 

Nhưng thực tế từ khi Cương lĩnh 1991 ra đời, sự tàn lụi của Chủ nghĩa xã hội trên thế giới đã rõ rệt. Các chính phủ Nga và các nước chư hầu của thời Liên sô không có khả năng tập trung được một khối và không có khả năng làm sống lại các nước Xã hội chủ nghĩa của thời tiền 1989.
 

Ngay tại Việt Nam, chủ trương được gọi là “Quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản” mà Việt Nam tự hào là một sáng kiến táo bạo chưa ai làm đang dần dà chứng minh ngược lại là nền kinh tế “Hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước” đã bị người dân, đội ngũ cán bộ, đảng viên và ngay cả Quân đội “Tư bản hóa”, làm tiêu tan hình ảnh kinh tế theo giáo điều của Cộng sản xã hội chủ nghĩa.
 

Chủ trương của Cương lĩnh 1991 lấy “Kinh tế quốc doanh”, hay còn được gọi là Doanh nghiệp Nhà nước và “Kinh tế tập thể” (Hợp tác xã, Trang trại) làm “nền tảng của nền kinh tế quốc dân” cũng đang suy sụp.
 

Theo báo cáo kinh tế hàng năm của Nhà nước chứng minh thì sự phát triển thuộc lĩnh vực Kinh tế tư nhân bao giờ cũng vượt trội hơn các Doanh nghiệp do Nhà nước quản lý.
Cương lĩnh 1991 còn kiện định: “Tiến hành chính sách xã hội chủ nghĩa trên lĩnh vực tư tưởng và văn hóa làm cho thế giới quan Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chỉ đạo trong đời sống tinh thần xã hội....” nhưng thực tế ở Việt Nam ngày nay, đa số nhân dân, nhất là giới trẻ, và số lớn cán bộ và đảng viên không còn ai muốn nghe bàn đến chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
 

Toàn bộ đời sống xã hội Việt Nam đang được tính bằng con số thu nhập mỗi ngày trong nền kinh tế tư- bản-hoá thay vì mớ chủ thuyết lỗi thời mà cấp lãnh đạo Việt Nam đang bám vào để khỏi bị chết chìm giữa dòng thác dân chủ đang cuồn cuộn nổi lên ở Việt Nam.
 

Vậy mà trong Diễn văn khai mạc, Nông Đức Mạnh vẫn nói như người đi trên mây: “ Trong việc hoạch định đường lối, phương hướng, nhiệm vụ và các chủ trương, chính sách, giải pháp lớn cho thời kỳ tới, chúng ta vừa kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội trên cơ sở vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vừa tỏ rõ quyết tâm tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ hơn nữa nhằm thực hiện bằng được Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm đầu thế kỷ với những mục tiêu cụ thể đã được xác định tại Đại hội IX, tạo ra bước chuyển lớn và cơ bản cho sự phát triển đất nước trong 10 năm tiếp theo (2010 - 2020).”
 

Về mục tiêu của Đại hội X, Mạnh nói :”Đại hội X của Đảng có ý nghĩa trọng đại động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phát huy sức mạnh toàn dân tộc, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ hơn nữa, quyết tâm đến năm 2010 đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.”
 

Mạnh kêu gọi các cấp: ”Trong việc kiểm điểm thực hiện Nghị quyết Đại hội IX, cũng như trong việc góp ý kiến vào Báo cáo tổng kết 20 năm đổi mới, Bộ Chính trị đề nghị các đồng chí Trung ương phát huy cao tinh thần tự phê bình và phê bình, nói thẳng, nói thật, đánh giá một cách khách quan, trung thực, vừa khẳng định mạnh mẽ những thành tựu đạt được, tạo niềm tin vững chắc vào con đường chúng ta đi, vừa chỉ ra một cách thẳng thắn, không né tránh các mặt yếu kém, những sai lầm, khuyết điểm trong công tác lãnh đạo và quản lý, đặc biệt là nêu được những nguyên nhân và bài học kinh nghiệm để trên cơ sở đó, đưa ra những quyết sách mới...”
 

Lời kêu gọi của Mạnh lần này cũng chỉ để lập lại những điều đã nói trong những lần họp Trung ương trước, nhưng rồi chuyện đâu vẫn hoàn đó không tiến bộ gì. Như thế thì liệu có chuyện gì mới hơn sau lần họp Trung ương này hay cũng chỉ là dịp để mọi người đồng ý ráp một nhịp cầu cho dễ bước vào Hội nghị lần thứ 12 dự trù sẽ tổ chức trước ngày Đại hội X ?
 

Câu hỏi đặt ra cho đảng CSVN bây giờ là liệu sau 5 năm sống trong Thế kỷ 21, họ có muốn lột xác để thành một người văn minh đi lên với thời đại hay vẫn muốn làm người lạc hậu để kéo dài đói nghèo cho dân cho nước ?
 

Phạm Trần (1-2005)