Postoji upadljiva slicnost izmedju ljekara sa pet zvjezdica, kako ga opisuje Dr Boelen i WHO (vidi VOX no. 2), i cetiri nacela porodicne medicine na kojima Koledz za porodicnu medicinu Kanade bazira svoju filozofiju obrazovanja (vidi VOX no. 1). Dr Reg Perkin daje kratak osvrt na obje definicije.

.

Dr Boelen predstavlja pet zvjezdica kao: pruzatelj njege, donosioc odluka, komunikator, vodja zajednice i upravljac. Cetiri principa Koledza porodicne medicine Kanade su slijedeci: odnos ljekar-pacijent predstavlja srediste za ulogu porodicnog ljekara, porodicni ljekar je vrstan klinicar, porodicni ljekar je vezan za odredjeno podrucje u kojem obavlja praksu, porodicni ljekar se zasniva na zajednici.
Pitanje je: Da li su porodicnom ljekaru primjerene ovih pet zvjezdica i ova cetiri nacela? Jednostavan odgovor je da neki jesu i da bi svi trebali biti. Ja cu navesti neke prepreke i sugerisati moguca rjesenja. Interesantno, opet je tu broj pet.

Nepodesni mehanizmi placanja
Kako su ljekari placeni ima znacajnog utjecaja na njihovo obavljanje prakse. Metod odredjene cijene za odredjenu uslugu podstice visoko zalaganje u praksi i previse upucivanja. Odredjena plata smanjuje inicijative.
Koledz za porodicnu medicinu Kanade je razvio formulu finansiranja koja je napravljena tako da prevazidje ove probleme i obezbijedi metod placanja podesan za porodicne ljekare. Ovaj sistem ojacava 000000 do razumljivog nivoa ali ne suvise, te nagradjuje doktora koji prelazi dodatne udaljenosti za obavljanje prakse. Nagradjuje ljekare koji obezbjedjuju niz usluga te podrzavaju timski pristup brizi za zdravlje. To pomaze podnosenje troskova te podstice zelju za povecanjem kvaliteta usluga kao i odrzanju u toku.

Poteskoce sa timskim pristupom
Postoje dva veca problema u obezbijedjivanju integrisanih primarnih zdravstvenih usluga. Kada ljekari i drugi zdravstveni radnici rade iz razlicitih ustanova, koordinacija je otezana. Pacijenti nisu dovoljno odgovorni kada imaju slobodan izbor da vide bilo kog doktora u bilo koje doba za bilo koji problem.
Zdravstveni timovi rade najbolje ako su maleni i ako su svi smjesteni u istom uredu. Grupa mora biti velika tek koliko je potrebno da je u svako doba sposobna da pruzi razne usluge, ali ne toliko velika da bi joj zbog toga bila otezana komunikacija. Pacijenti se moraju registrovati za praksu kao izvoriste svoje cjelokupne primarne zastite, cime je praksa osigurana kako za pacijente, tako i za ljekare i sve u vezi s njom. Ovaj model promovise visoko kvalitetnu njegu koja je u isto vrijeme i efektna u odnosu na troskove.

Obezbijedjivanje ljekara i distribucija problema
Zemlje se moraju suprotstaviti proizvodjenju pretjerano mnogo ljekara. Isto tako, svaka zemlja mora pokusati da dostigne odgovarajuci balans izmedju ljekara opce prakse i specijalista, kao i bolju geografsku distribuciju ljekara.
Upis na medicinski fakultet i broj onih na postdiplomskim programima mora biti isplaniran da zadovolji potrebe drustva. Nase iskustvo pokazuje da su porodicni ljekari najpogodniji ljekari opce prakse sa stanovista troskova i trebalo bi da predstavljaju bar 50% ljekara jedne zemlje. Da bi bio efekasan u smislu troskova, sistem zdravstva mora biti izgradjen tako da pacijenti moraju da vide ljekara opce prakse prije nego posjete specijalistu. Veci raspored porodicnih ljekara u ruralne i udaljene krajeve zemlje najbolje se postize podsticanjem. Od ljekara ne treba ocekivati da rade sami, nego im se mora omoguciti da rade u malim grupama sa dobro uvezanom komunikacijom sa konsultantima i drugim medicinskim usluznim djelatnostima.

Nedovoljna pristupacnost
Za pacijente ne smije biti ogranicenja, bez obzira koje je doba dana ili noci. Porodicni ljekar mora biti dostupan non-stop, a ovo se moze postici timskim pristupom. Iako troskovi visoke tehnologije mogu neizbjezno prouzrokovati neko odlaganje u obezbijedjenju sekundarnih i tercijarnih zdravstvenih usluga, pacijent uvijek mora biti u mogucnosti da ima pristup primarnoj medicinskoj njezi bez bilo kakvog odlaganja.
Porodicni ljekari moraju uciniti poseban napor da dopru do odredjenih grupa u drustvu. To ukljucuje manjinske kulture, ekonomski lose situirane, te onesposobljene. Primarna zdravstvena zastita mora biti takva da ohrabri ove pacijente da se sluze njenim uslugama.
Zila kucavica svakog naroda je njegova mladost. Treba obratiti posebnu paznju na potrebe male djece. Studije o odrednicama zdravlja jasno pokazuju da je ono sto se desava djetetu od rodjenja do trece godine kritican period za buduce zdravlje i kvalitet zivota te individue. Adolescenti predstavljaju drugu drustvenu grupu koja se cesto osjeca udaljenom od zdravstvenih sluzbi, pa je potreban poseban napor da se dopre do njih.

Nedostatak informacija
Vecina medicinskih ispitivanja je radjena u okviru tercijarne njege na hospitaliziranim pacijentima. Sema bolesti i njen tretman su posve drugaciji u primarnoj njezi; porodicni ljekari moraju inicirati odgovarajuce istrazivanje na ambulantnim pacijentima da bi dobili neophodne odgovore. Ovo najprije treba dostupne podatke da bi se utvrdilo sta se zaista desava u primarnoj zastiti. Slijedeci korak je priredjivanje podesnog klinickog vodica za porodicne ljekare koji se bazira na ovoj informaciji. U zemljama gdje je to moguce, porodicni ljekari se ubrzano priklanjaju kompjuterskoj tehnologiji koja je od velike koristi za cuvanje, sluzenje i obradu podataka, primjenu u istrazivanjima i upotrebu vodilja tokom pruzanje pomoci pacijetu. "Kompjuterizirani" porodicni ljekar je u mogucnosti da mnogo lakse komunicira sa drugima koji ucestvuju u obezbjedjenju zdravstvenu zastitu, te da bude u toku sa on-line izvorima kontinuiranog medicinskog obrazovanja.

Zakljucak
Pet i pet cini deset. Ako ste vi ljekar sa pet zvjezdica koji je u stanju da uspjesno prevazidje ovih pet prepreka, zasluzili ste desetku! Nazovite to zlatnom zvijezdom, ako zelite. Neki porodicni ljekari su vec veoma blizu toga, i ja sam uvijeren da bi vecina zeljela da bude. Da bi se to dogodilo, vlade sirom svijeta moraju spoznati znacaj primarne zastite te izvanrednu ulogu porodicnih ljekara u njenom obezbjedjivanju.

preuzeto iz Changing, WHO EDH Newsletter