สภาพภูมิศาสตร์ : ระนองจังหวัดแรกของภาคใต้ด้านฝั่งทะเลอันดามันของไทย มีพื้นที่ติดแผนดินใหญ่ 3,298 ตารางกิโลเมตร และพื้นที่เกาะ 62 เกาะ ประมาณ 128 ตารางกิโลเมตร รวมพื้นที่ 3,426 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 2,141,250 ไร่ ลักษณะของพื้นที่เป็นรูปเรียวยาว ในแนวเหนือ-ใต้ มีระยะทาง 169 กิโลเมตร ส่วนที่แคบที่สุดมีระยะทางเพียง 9 กิโลเมตร คือ คอคอดกระ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียงดังนี้
  • ทิศเหนือ : ติดต่อกับอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร
  • ทิศใต้ : ติดต่อกับอำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงา และอำเภอคีรีรัฐนิคม จังหวัดสุราษฎร์ธานี
  • ทิศตะวันออก : ติดต่อกับอำเภอเมืองชุมพร อำเภอสวี และอำเภอพะโต๊ะ จังหวัดชุมพร
  • ทิศตะวันตก : ติดต่อกับอำเภอเกาะสอง เขตทวาย ประเทศสหภาพเมียนมาร์ และทะเลอันดามัน
         ด้วยลักษณะพื้นที่ที่เป็นภูเขาและส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ที่อยู่ในสภาพอุดมสมบูรณ์ และอิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้จากมหาสมุทรอินเดียช่วงเดือนพฤษภาคม ถึงเดือนตุลาคม และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนืออ่าวไทย ช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนเมษายน ระนองจึงเป็นจังหวัดที่มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยสูงสุดของไทย ระนองจึงได้ชื่อว่าเป็น เมืองแห่งฝนแปดแดดสี่

    ข้อมูลทั่วไป : ระนองมีจำนวนประชากรที่น้อยที่สุดของไทยเพียง 154,733 คน (ข้อมูลประชากรเดือนกรกฎาคม ปี 2541 ) แบ่งการปกครองเป็น 4 อำเภอกับ 1 กิ่งอำเภอ คือ อำเภอเมืองระนอง อำเภอกระบุรี อำเภอกะเปอร์ อำเภอละอุ่นและกิ่งอำเภอสุขสำราญ เมืองระนองห่างจากกรุงเทพฯ 568 กิโลเมตร ตามเส้นทางหลวงแผนดินสายที่ 4 (ถนนเพชรเกษม) เศรษฐกิจของระนองขึ้นกับการประกอบอาชีพประมง เหมืองแร่ สวนยางพารา กาแฟ มะพร้าว และเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ซึ่งคนระนองเรียกเม็ดมะม่วงหิมพานต์ว่า "กาหยู" โดยจังหวัดอื่นในภาคใต้จะเรียกต่างกันเป็น กาหยี หัวครก มะม่วงเม็ดล่อ มะม่วงหิมพานต์ของระนองมีเนื้อหวานโดยเฉพาะพันธุ์ที่ปลูกบนเกาะพยามอันเป็น แหล่งเพาะปลูกที่สำคัญ เม็ดมะม่วงที่คั่วไฟแบบชาวบ้านท้องถิ่นที่เก็บในฤดุปลูกจะมีรสอร่อย หอม และกรอบ และเป็นของฝากยอดนิยมที่ขึ้นชื่อของระนองชนิดหนึ่ง ของฝากจากระนองยังมี กุ้งแห้ง กะปิ ปลาเค็ม มีการทำฟาร์มปูนิ่มที่บ้านท่าฉาง ตำบลหงาว อำเภอเมืองระนองเป็นครั้งแรกในประเทศไทยปัจจุบันได้มีแพร่หลายทั่วไป ตามจังหวัดที่มีพื้นที่ติดทะเลทั้งสองฝั่งของอ่าวไทยและทะเลอันดามัน

    ระยะทางจากอำเภอเมืองไปยังอำเภออื่นของระนอง :

  • จากอำเภอเมืองระนอง ถึง อำเภอกระบุรี 57 กิโลเมตร
  • จากอำเภอเมืองระนอง ถึง อำเภอละอุ่น 42 กิโลเมตร
  • จากอำเภอเมืองระนอง ถึง อำเภอกะเปอร์ 52 กิโลเมตร
  • และจากอำเภอเมืองระนอง ถึง กิ่งอำเภอสุขสำราญ 92 กิโลเมตร

  • การคมนาคมภายในเมืองระนอง : ในเขตอำเภอเมืองระนอง มีรถสองแถวให้บริการผู้โดยสารแบบประจำทางอยู่หลายสายเชื่อมต่อระหว่างตัวเมืองกับตำบลใกล้เคียง หรืออาจจะใช้บริการรถมอเตอร์ไซค์รับจ้างที่มีอยู่ทั่วไป การเดินทางระหว่างต่างอำเภอของระนอง มีรถสองแถวขนาดใหญ่เป็นพาหนะหลัก หรือ อาจจะไปใช้บริการรถโดยสารที่วิ่งระหว่างจังหวัดที่สถานีขนส่ง มีบริการให้เช่ารถยนต์และรถมอเตอร์ไซค์สำหรับผู้ต้องการความเป็นส่วนตัว หรืออาจจะเช่าเหมารถตู้พร้อมคนขับสำหรับผู้ที่มากันเป็นหมู่คณะ

    เทศกาลและงานประเพณี :
    งานปิดทองพระถ้ำพระขยางค์ : ที่อำเภอกระบุรี จัดขี้นในช่วงเทศกาลตรุษจีนของทุกปี โดยใช้บริเวณถ้ำพระขยางค์เป็นสถานที่จัดงาน เพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนเข้าไปสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเข้าชมความสวยงามของถ้ำ กลางคืนจะมีมหรสพต่าง ๆ
    งานเสด็จพระแข่งเรือ ที่อำภอกระบุรี เป็นงานประเพณีประจำปี จัดครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.2450 ระยะเวลาจัดงาน 3 วัน ตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ ถึง แรม 3 ค่ำ เดือน 11 มีการแข่งขันเรือพระน้ำ โดยการนำเรือมาตกแต่งให้สวยงาม และอัญเชิญพระพุทธรูปประดิษฐานในเรือ แล้วแห่ไปตามลำน้ำของแม่น้ำกระบุรี มีการประกวดร้องเพลงเรือ การแข่งเรือระหว่างชาวไทยกับชาวพม่า งานจัดที่บริเวณแม่น้ำกระบุรีช่วงคอคอดกระ
    งานกาหยู เป็นงานประกวดพืชผลและจำหน่ายผลิตผลทางเกษตร จัดในช่วงปลายเดือนมีนาคมของทุกปี ซึ่งเป็นช่วงที่กาหยูหรือมะม่วงหิมพานต์กำลังสุกเต็มต้นและเป็นฤดูเก็บเมล็ดกาหยู ในงานจัดมีการออกร้านจัดนิทรรศการ มีการประกวดพืชผลทางเกษตร เช่น เมล็ดกาหยู หล้วยน้ำหว้า กล้วยเล็บมือนาง และมีการจำหน่ายผลิตผลทางเกษตรและอาหารทะเลแห้ง
    งานเปิดเมืองระนอง ท่องอันดามัน เป็นงานเปิดเทศกาลท่องเที่ยวของจังหวัดระนอง จัดในช่วงเดือนเมษายนที่บริเวณลานข้างศาลหลักเมืองตรงข้ามเทศบาลเมืองระนอง มีกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวทั้งทางบกและทางทะเล ในงานมีการออกร้านจำหน่ายอาหารทะเลให้นักท่องเที่ยวได้เลือกรับประทานอาหารทะเลสด ๆ

    เอกลักษณ์ของระนอง :

    ตราประจำจังหวัด ตราประจำจังหวัด ได้จากประมวลเอาสิ่งสำคัญเมื่อคราวที่ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช พระมหากษัตริย์พระองค์แรก เสด็จประพาสเมืองระนอง ซึ่งเจ้าเมืองระนองในสมัยนั้นได้จัดที่ประทับบนเนินเขานิเวศน์คีรี ซึ่งได้พระราชทานนามพลับพลาที่ประทับว่า พระที่นั่งรัตนรังสรรค์ มาเป็นดวงตราประจำจังหวัด ซึ่งเป็นรูปปราสาทตั้งอยู่บนภูเขา มีรูปเลข ๕ ประดิษฐานอยู่บนพานแว่นฟ้า ความหมายต่างๆ ในดวงตรา คือ เลข ๕ หมายถึง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ปราสาท หมายถึง พระที่นั่งรัตนรังสรรค์ ภูเขา หมายถึง ภูเขานิเวศน์คีรี พานแว่นฟ้า หมายถึง ชาวจังหวัดระนอง

    คำขวัญจังหวัดระนอง   " คอคอดกระ ภูเขาหญ้า กาหยูหวาน ธารน้ำแร่ มุกแท้เมืองระนอง "

    ดอกโกมาซุม ดอกไม้ประจำจังหวัดระนอง เป็นดอกกล้วยไม้ป่าชนิดหนึ่งมีชื่อว่า เอื้องเงินหลวง (Dendrobium Formasum) คล้ายคัทลียา ดอกสีขาวมีสี่กลีบ กลีบใหญ่มีแต้มเหลืองบริเวณใกล้ลิ้น มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ บานอยู่ได้หลายวัน ขึ้นเกาะติดกับต้นไม้อื่น จะออกดอกประมาณเดือนตุลาคม - ธันวาคม สามารถพบเห็นอย่างดาษดื่นในป่าที่มีความชุ่มชื้นของระนอง โดยเฉพาะ ป่าเขาน้ำตกหงาว เดิมเรียกว่า"ฟอร์ม มา ซ่อม" ต่อมาจึงเรียกเพี้ยนเป็น"โกมาซุม"

    อาหารประจำถิ่น :
    อาหารประจำถิ่นของระนองได้รับอิทธิพลจากอาหารของคนจีนฮกเกี๋ยนที่เป็นผู้มาบุกเบิกตั้งถิ่นฐาน และได้วัฒนธรรมของอาหารมาเผยแพร่สืบมาถึงปัจจุบัน
    แฮ่จี่ หรือ กุ้งทอด เป็นอาหารประเภทว่างรับประทานก่อนมื้อหลัก ประกอบด้วยกุ้ง มันแกว ถั่วงอกลวก ทอดด้วยแป้งข้าวเจ้าพอเหลืองกรอบ รับประทานกับน้ำจิ้มที่โรยด้วยถั่วลิสงบดที่มีรสออกหวานและเผ็ดเล็กน้อย
    อ่าจาด เป็นอาหารรับประทานเป็นกับข้าว ลักษณะเป็นผักหลายชนิดผัดกับพริกแกง และถั่วลิสงบด ให้มีน้ำแบบขลุกขลิก ผักที่นิยมใช้เช่น ถั่วฟักยาว แตงกวาที่ลอกไส้ออก ผักบุ้ง มะเขือยาว หน่อไม้ ถั่วงอก
    บี่ไถ่บั๊ก เป็นขนมหวาน ตัวขนมทำจากแป้งข้าวเจ้ามีแบบย้อมสีอาหารสีเหลือง ชมพู และสีขาวของแป้ง รับประทานกับน้ำเชื่อมใส่น้ำแข็งบด

    อ่าจาด
    แฮ่จี่ หรือ กุ้งทอด อ่าจาด บี่ไถ่บั๊ก

    ของฝากของระนอง :
    ของฝากของเมืองระนองเป็นผลิตผลการประมงและการเกษตร
    กะปิ ระนองมีชายฝั่งที่เป็นป่าชายเลนที่มีความสมบูรณ์เป็นส่วนใหญ่ จึงเป็นแหล่งอาศัยของกุ้งเคย ที่นำมาทำกะปิ และส่งเสริมให้เป็นผลิตภัณฑ์ของตำบลในหลายตำบล กะปิจากเกาะเหลามีชื่อเสียงมายาวนาน และนิยมซื้อเป็นของฝากของคนระนอง
    กุ้งแห้งมีการส่งเสริมและประกวดผลิตผลเพื่อพัฒนาคุณภาพ กุ้งแห้งที่ระนองนิยมทำเป็นตัวขนาดกลางและขนาดเล็ก ที่ไม่ใช้สีผสมมีให้เลือกหาได้ทั่วไปจากร้านค้าในเมืองระนอง
    เม็ดมะม่วงหิมพานที่คั่วแบบดั้งเดิมจากตำบลหงาวที่มีรสชาติ มัน กรอบ หรือ เม็ดมะม่วงหิมพานที่อบเนยจากโรงงานย่านสะพานปลาก็ยังนิยมใช้เป็นของฝาก
    ผักเหลียงจากผักที่ขึ้นในพื้นที่ป่า ได้ปรับปรุงมาส่งเสริมให้เกษตรกรเพาะปลูก เป็นที่นิยมเอาใบอ่อนมาปรุงอาหารได้หลายชนิด ปัจจุบันมีการนำขายอย่างแพร่หลายทั่วไป
    ปูนิ่ม ที่ทำจากปูเนื้อตัวผู้ ซึ่งมีการทำฟาร์มขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทยที่บ้านท่าฉาง ตำบลหงาว ส่วนใหญ่จะถูกส่งไปขายที่ กทม.และขายให้ร้านอาหารในเมือง สำหรับผู้ต้องการซื้อเป็นของฝาก ติดต่อซื้อได้ที่บริษัทไตรริง ถนนเพชรเกษม หรือที่ฟาร์มที่เพาะเลี้ยง


    เว็บไซท์นี้จัดทำเพื่อแนะนำและให้ข้อมูลท่องเที่ยวจังหวัดระนอง เมื่อเดือนเมษายน 2541
    ข้อมูลหน้านี้นำเสนอครั้งแรกเมื่อ พ.ค. 2546
    ติดต่อผู้จัดทำได้ที่ : wichienl@yahoo.com