หมู่มัจฉา สายน้ำ และชีวิต

หมู่มัจฉา สายน้ำ และชีวิต

• สายน้ำมีคุณค่าอย่างไรต่อชีวิตคน,สัตว์และสิ่งมีชีวิต หลายคนอาจเห็นในคุณค่าของสายน้ำแม่น้ำแตกต่างกันไปตามสภาวะความห่างความใกล้ชิดสัมผัสกับสายน้ำของแต่ละบุคคล และแต่ละสภาวะของอารมณ์ที่มีความรู้สึกสัมผัสต่อสายน้ำนั้น บางคนอาจเห็นสายน้ำเป็นสิ่งสวยงามยามเห็นเกลียวคลื่นเป็นระลอกไหลริ้วยามต้องสายลมอ่อนๆ หมู่ปลาผุดขึ้นเป็นฟองรับอ๊อกซิเจนเหนือผิวน้ำ เจ้านกจ้องโฉบเฉี่ยวหาโอกาสยามพลั้งเผลอ ดูชั่งมีชีวิตชีวาสวยงามเหลือเกิน ชั่งเป็นสายน้ำ แม่น้ำในอุดมคติเสียนี่กระไร บางคนอาจเห็นสายน้ำแม่น้ำเป็นเสมือนปีศาจร้าย เวลาปกติก็ไหลเอื่อยเรื่อยไปหาประโยชน์อันใดกับตัวฉันก็หาไม่ แค่เป็นที่ทิ้งสิ่งปฏิกูลโสโครกประจำวันของฉันเท่านั้น แต่ถึงเวลามันร้ายมันยิ่งกว่าปีศาจมันท่วมทำลายบ้านช่องสิ่งทำมาหากินฉันพินาจป่นปี้ หมดเนื้อหมดตัวไปตามๆกัน ฉันเกลียดมันฉันไม่ชอบสายน้ำเลย "อะไรจะเกลียดปานนั้น " บุคคลที่มีความรู้สึกเช่นนี้ส่วนมากมักจะประกอบอาชีพและอยู่อาศัยในเมืองใหญ่เสียส่วนมากไม่มีความรู้สึกใกล้ชิดกับสายน้ำแม่น้ำมากนัก นอกจากเป็นผู้กระทำต่อสายน้ำและแม่น้ำโดยไม่รู้ตัวเท่านั้น

• แต่ชีวิตจริงของสิ่งมีชีวิตทั้งหลายบนโลกนี้นั้น มิอาจขาดน้ำได้เลยแม้แต่วันเดียว มันเป็นสัจธรรม เป็นสิ่งแท้แน่นอนมิอาจเปลี่ยนแปลงได้ ไม่ว่าท่านจะชอบหรือเกลียดสายน้ำแม่น้ำสักเพียงใดก็ตาม สิ่งมีชีวิตทั้งหลายย่อมมีหนึ่งในสัจธรรมธาตุ คือธาตุน้ำอยู่ในร่างกายของสิ่งมีชีวิตทุกผู้ทุกตัวตนไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ เมื่อเป็นเช่นนี้การตะโกนก้องว่าฉันเกลียดสายน้ำเสียเต็มประดา ย่อมไม่ใช่วิสัยของผู้ที่มองสายน้ำแม่น้ำอย่างผู้มีปัญญา สิ่งมีชีวิตทั้งหลายต้องอาศัยน้ำ เพื่อดื่มกิน เป็นเครื่องอุปโภค บริโภค หุงหาอาหาร ใช้น้ำเพื่อประกอบกสิกรรม ปลูกข้าว อาหาร พืชไร่ ทำประมงจับสัตว์น้ำ มันเป็นจิตวิญญาณของสิ่งมีชีวิตกับสายน้ำแม่น้ำ หรือจะเรียกว่าจิตวิญญาณของสายน้ำแม่น้ำ เมื่อทุกชีวิตย่อมต้องการน้ำเป็นเครื่องประกอบในการดำรงชีวิต ดั้งนั้นย่อมไม่มีใครเป็นเจ้าของสายน้ำโดยเด็ดขาด ย่อมต้องมีการบริหารจัดการสายน้ำแม่น้ำเพื่อให้คนหมู่มากได้อาศัยเพื่อประกอบชีวิตให้รอดเป็นเบื้องต้น ตลอดจนรับผิดชอบร่วมกันเมื่อมีเหตุต่อสายน้ำแม่น้ำ

• ในอดีตกาลอารยธรรมของกลุ่มชนต่างๆ มักยึดพื้นที่บริเวณลุ่มแม่น้ำสร้างวิถีการดำเนินชีวิตสืบเนื่องกันมาเป็นอารยธรรมลุ่มแม่น้ำ เป็นกลุ่มชนที่มีอารยธรรมเดียวกันรวมตัวกันใหญ่ขึ้น กลายเป็นประเทศต่างๆ ดังเช่น อารยธรรมลุ่มแม่น้ำคงคาและลุ่มแม่น้ำสินธุกลายเป็นประเทศอินเดีย อารยธรรมลุ่มแม่น้ำฮวงโหและลุ่มแม่น้ำแยงซีเกียง กลายเป็นประเทศจีน อารยธรรมลุ่มแม่น้ำไนล์ กลายเป็นประเทศอียิปต์ หันมาดูประเทศไทยเราบรรพบุรุษของไทยล้วนเลือกตั้งถิ่นฐานสร้างบ้านเมืองโดยยึดแม่น้ำเป็นศูนย์กลางเรื่อยมาทั้งสิ้นไม่ว่าจะย้ายมากี่ราชธานี ผู้ปกครองหรือผู้นำประเทศล้วนเห็นความสำคัญของสายน้ำและแม่น้ำอย่างลึกซึ้ง ถือว่าสายน้ำแม่น้ำทุกสายเสมือนหัวใจและสายเลือดของประเทศ แสดงความเป็นชีวิตและจิตวิญญาณของประเทศ ในชนบทสายน้ำมีความสำคัญในการกสิกรรมและการดำรงชีวิต บางครั้งมีน้ำน้อยเกิดความแห้งแล้งกันดาร บางครั้งมีน้ำมากน้ำท่วมไร่นาเกิดความเสียหาย ผู้ใช้ชีวิตกับสายน้ำนั้นก็ต้องช่วยกันบริหารจัดการให้ถูกต้องให้มีพอดีกับที่ต้องการ ในพื้นที่เขตเมืองใหญ่เป็นเขตที่มีการบริโภคน้ำฟุ่มเฟือยที่สุดและมีผู้คนเห็นความสำคัญของสายน้ำและแม่น้ำน้อยที่สุด ไม่ว่าจะเป็นเขตเมืองใหญ่ที่ใดในโลก เนื่องจากเป็นเมืองใหญ่จึงมีการสร้างระบบประปาเพื่อส่งน้ำแจกจ่ายไปโดยทั่วถึงในทุกเขตของเมือง ไม่จำเป็นต้องตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำเหมือนแต่ก่อน เพียงแค่เปิดก๊อกน้ำก็มีน้ำให้ใช้ น้ำเสียจากการใช้งานก็ไหลทิ้งลงท่อ ไหลลงสู่แม่น้ำไป กลายเป็นว่าแม่น้ำของชาวเมืองใหญ่เป็นที่ระบายของเสียของชาวเมืองไปโดยปริยายไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม กลายเป็นแม่น้ำที่เน่าเหม็นเกือบทุกเมืองใหญ่ในโลกจะมีเห็นกันได้โดยไม่ยาก

• ในกรุงเทพฯ เมืองหลวงของประเทศไทยเรา เห็นได้ใกล้ตัวสายน้ำลำคลองต่างๆ แม่น้ำเจ้าพระยาที่ไหลผ่าน เรียกว่าเป็นที่ระบายสิ่งปฏิกูลอย่างเต็มรูปแบบ แม่น้ำลำคลองไม่มีชีวิตและจิตวิญญาณดังเดิมหลงเหลืออีกแล้ว ในเมื่อแม่น้ำลำคลองในกรุงเทพฯ ไร้ซึ่งชีวิตและจิตวิญญาณ ไร้ซึ่งหมู่มัจฉาแหวกว่ายในสายน้ำ ชีวิตผู้คนบนฝั่งก็ไร้ซึ่งจิตวิญญาณเช่นกัน เสมือนเป็นคนมีชีวิตแต่ไร้ซึ่งจิตวิญญาณ ผู้คนในเขตเมืองกรุงเทพฯ จึงดำรงชีวิตอยู่อย่างไร้จิตใจ ดูได้จากความเมตตากรุณาลดน้อยลง มีความแก่งแย่งเห็นแก่ตัวมากขึ้น จริยธรรมอันดีงามลดน้อยลง ขาดสติเพิ่มมากขึ้น ถูกปีศาจครอบงำง่ายขึ้น เนื่องจากจิตวิญญาณอันบริสุทธิ์ดังเดิมของตัวเองถูกกิเลสครอบงำจนขุ่นมัวหมดแล้ว จึงเต็มไปด้วย โลภ โกรธ หลง เห็นได้ในทุกๆที่ สายน้ำแม่น้ำลำคลองสามารถบ่งบอกจิตวิญญาณนิสัยใจคอของผู้คนในสังคมนั้นๆ ได้เป็นอย่างดี ถ้าพูดแบบคนหลงก็อาจพูดได้ว่า แม่น้ำลำคลองในกรุงเทพฯ มันอยากจะเน่าจะเสียก็ชั่งมันซิ ฉันไม่ได้ใช้น้ำในแม่น้ำที่เน่าเสียนั่นซะเมื่อไหร่ละ ฉันใช้น้ำประปาจากก๊อกต่างหากเล่า นั้นก็แสดงว่าหัวใจของกรุงเทพฯ ไปอยู่ที่จังหวัดปทุมธานีนานแล้ว และถ้าจิตวิญญาณที่เน่าเสียมันขยายออกไปอีก มันอาจต้องเปลี่ยนหัวใจของกรุงเทพฯ ไปอีกก็ได้ และเมื่อวันใดไม่มีหัวใจจะเปลี่ยนเพราะมันเน่าเสียทั่วทั้งประเทศ เราอาจต้องเอาน้ำเน่าน้ำคลำน้ำจากสิ่งปฏิกูลของเสียมากลั่นมากรองไว้กินไว้ใช้ ไว้ทำการกสิกรรมก็เป็นได้ ให้มันต้องใช้พลังงานเพิ่มมากขึ้นสร้างมลพิษมากขึ้น

• แต่ทุกสิ่งทุกอย่างอาจไม่เลวร้ายไปกว่าที่คิด ถ้าทุกคนมีจิตใจที่อยากช่วยฟื้นฟูจิตวิญญาณของสายน้ำลำคลองทั้งในกรุงเทพฯ และในจังหวัดต่างๆ ที่มีปัญหา ในกรุงเทพฯ น้ำเสียจากบ้านเรือนอาจต้องทำการบำบัดน้ำรวมก่อนทิ้งลงแม่น้ำลำคลอง อันนี้รัฐต้องเข้ามาจัดการอย่างเต็มรูปแบบ ประชาชนทั่วไปก็ช่วยกันได้โดยไม่ทิ้งขยะสิ่งปฏิกูลลงไปในแม่น้ำลำคลองเพิ่มขึ้นไปอีก น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรมต้องให้มีการบำบัดน้ำเสีย ก่อนทิ้งลงแม่น้ำเจ้าพระยา โรงงานต้องเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายในการทำการบำบัดน้ำเสีย แต่อาจจูงใจโดยการลดภาษีสำหรับโรงงานผู้ที่บำบัดน้ำเสียที่ได้มาตรฐานก่อนปล่อยลงแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงนี้รัฐอาจเสียรายได้บ้าง แต่รัฐก็ไม่ต้องจ่ายในการแก้ไขปัญหาน้ำเสีย แต่รัฐต้องควบคุมให้โรงงานให้ทำการบำบัดน้ำให้ได้มาตรฐานสม่ำเสมอก่อนปล่อยลงในแม่น้ำลำคลอง ถ้าโรงงานใดปล่อยน้ำเสียลงแม่น้ำลำคลอง รัฐต้องเข้าไปจัดการสั่งปิดโรงงานอย่างเด็ดขาดและปรับเงินค่าทำให้แม่น้ำลำคลองเสียหายจนกว่าจะทำการบำบัดน้ำเสียให้ดีก่อน ก่อนที่จะปลอยลงแม่น้ำลำคลอง พร้อมกับรัฐต้องหมั่นลอกสิ่งปฏิกูลในลำคลองต่างๆ อย่างสม่ำเสมอ พร้อมถ่ายเทน้ำหมุนเวียนจนกว่าน้ำในลำคลองต่างๆ จะใสดีดังเดิม สามารถปล่อยปลาให้แพร่พันธุ์ต่อไปได้ คืนจิตวิญญาณให้สายน้ำกลับมาดีดังเดิม หวังว่าคงจะได้เห็นสิ่งที่เป็นตัวตนดั่งเดิมกลับมาเร็วๆ นี้