DEPREMDEN KORUNMAK İÇİN YAPILACAK İŞLER
1. GENEL
Depremden en az zararla çıkabilmek için asgari ve yeterli deprem bilgisine sahip olmalıyız. Bugünkü imkanlarla depremi önceden kestirmek ve önlemek mümkün olmadığına göre, bu doğal afeti en az zararla geçiştirmenin yollarını aramak gerekmektedir.
Genel
kural olarak her fırsatta depremle ilgili bilgileri zihne yerleştirmek, uygun
ve gerekli görülen tedbirleri aile fertleri ile paylaşmaktır. Aile fertleri,
komşular ve bulabildiğin teknik elemanlarla konuşarak bilgileri paylaşmak,
bulunduğunuz mekana göre önlemler geliştirmektedir. Temel kural ise telaşa
kapılmadan gerekeni yapabilme alışkanlığını kazanmaktır.
Deprem
olayı ile ilgili olarak geçmişteki deneyimlerimizden yararlanarak, yoğun deprem
bölgelerinde yaşayanların daha dikkatli bulunmaları, bazı önlemleri almış
olmaları gerekir. Bunlar basit bilgiler olmasına rağmen, gereğinde bireyin
canını kurtarmada yardımcı olabilir.
2. DEPREMDEN ÖNCE, DEPREM
ESNASINDA VE SONRASINDA YAPILACAK İŞLER
a.
a.
a.
Depremden önce
(1)
(1) Evinizin içinde girişe yakın ve sağlam
bir köşede ilk yardım malzemesini koyabileceğiniz bir ecza dolabı bulunsun. Sık
sık kontrol ederek içinde yeterli pamuk, tentürdiyot, alkol, sargı bezi, ağrı
kesici, ishal ile ilgili ilaç, antibiyotik ve vitamin bulunmasını sağlayınız.
Ecza dolabı gereksiz değildir. Ailenizin günlük ihtiyacı için yararlı olduğu
gibi, bir depremden sonra da yararlı olacaktır.
(2)
(2) Sağlık ocaklarında ve okullarda
düzenlenen ilk yardım kurslarına aile fertlerinizle birlikte katılınız. Basit
bilgiler olarak görülen ilk yardım bilgileri, depremden sonra çok önemli
faydalar sağlayabilir.
(3)
(3) Kendinizin ve aile fertlerinizin tifo ve
kolera aşılarını zamanında yaptırınız. Aşılanma normal zamanda sağlığı korumak
için zaten gerekli olduğu gibi, depremden sonra çıkabilecek salgınları da
önler.
(4)
(4) Evinizin giriş kapısına yakın bir yerde
bulunacak şekilde bir ilk yardım çantası hazırlayınız. Bu çantada pilli radyo,
fener, plastik muşamba, çöp torbaları, acil durum battaniyesi, su,
konservelenmiş, kurutulmuş el altında bulundurulabilecek yiyecekler, tuvalet
kağıdı, havlu, peçete, sabun bulundurunuz. Zaman zaman kontrol ediniz.
(5)
(5) Eğer aracınız var ise yukarıdaki
listedeki malzemelere ilaveten çekme halatı, takoz, zincir, en az dört litre
su, konserve yiyecek, kurutulmuş meyve, konserve açacağı, yedek kıyafet, bir
sırt çantası, uyku tulumu, battaniye, ilk yardım çantası, su geçirmez kibrit ve
mumlar, jeton, yaşadığımız bölgenin haritası, kurşun ve tükenmez kalem, ayrıca
kağıt olan bir araç çantası hazırlayınız.
(6)
(6) Evinizi, eşyalarınızı, aracınızı depreme
karşı sigorta yaptırınız.
(7)
(7) Yaşlı komşularınıza depreme karşı
hazırlanmalarında yardım ederek, her birini depremden sonra kontrol ederek ve
evcil hayvanlarla ilgilenerek deprem hazırlıklarında çevrenize örnek olunuz.
(8)
(8) Aşağıdaki listede bulunan eşyalar,
evinizde bulunan acil durum çantasındaki gereçlere ektir. Söz konusu eşyaları
ofisinizin uygun bir yerinde muhafaza ediniz. Eldivenler, sert ayakkabı ve
kıyafetler, battaniye, el feneri, radyo ve piller, bir düdük, kurutulmuş meyve,
konserve, fındık ve yüksek enerjili yiyecekler, aile ve arkadaşlarınızın
fotoğrafları, isim; adres ve sağlık bilgilerinizin yazılı bulunduğu bir kağıt.
(1)
(1) Yüksek yapılarda oturuyorsanız:
a.
a. Üst katlar alt katlara göre çok daha fazla sallanır. Daha
çok dikkatli olmak gerekir.
b.
b. Başınızı çanta, minder, kitap, klasör gibi şeylerle
koruyun. Dolap, kahve makinesi ve yaralayıcı cam ürünü eşyalardan uzak,
kolonlara yakın durun.
c.
c. Masaya yakınsanız altına girin.
d.
d. Asansörde iseniz bütün düğmelere basın durduğu ilk katta
asansörden inin.
(2)
1-2 katlı binada oturuyor iseniz:
a.
a. Piyano, dolap, buzdolabı, raf gibi bir çok tehlikeli cisim
vardır. Bunlar, kişilerin üzerlerine devrilip düşebilirler. En tehlikelisi
tavanın çökmesi ya da evin sarsıntılardan dolayı yıkılmasıdır.
b.
b. Uykuda deprem olursa yataktan kalkmak güç olursa şiltenin
altına girin.
c.
c. Masanın altına girin ve başınızı iki elinizle örtün.
Üzerinize düşen eşyadan korunursunuz.
d.
d. Kapı ve pencereler açık tutulmalıdır. Kapı ve pencereler
depremde sıkışabilir ve dışarı çıkmak güçleşebilir.
e.
e. İkinci kattan ya da üst katlardan zemin kata girmeyin.
Çünkü en çok hasar zemin katta olur.
f.
f. Gazla ve elektrikle çalışan ev aletleri
(soba ve ocak gibi) kapatın. Kapatamıyorsanız bunlara yakın olanlara kapatmaya
çalışmalarını söyleyin.
g.
g. Fişleri prizden çekin, ocakları söndürün, eğer olanak varsa
ana musluğu kapatın ve ana sigortayı gevşetin.
h.
h. Çıplak ayakla dolaşmayın yerdeki cam kırıkları ayağınızı
yaralayabilir.
i.
i. Bebek ve yaşlıların güvenliklerini
sağlamaya çalışın.
j.
j. Evinizi terk ederken eşyalardan çok
canınızı düşünün. Her şeyi bırakın çıkın.
k.
k. Tuvalet ya da banyoda iseniz kendinizi aynadan ya da
raflardan düşebilecek eşyalardan koruyun. Genellikle tuvalet ve banyo küçük
hacimli olduğu için daha dayanıklı olabilir.
l.
l. Eğer eviniz yıkılmıyorsa hemen dışarı
çıkmayın. Çünkü dışarıda kırılan pencere camlarından düşen cam parçaları, çatı
ya da duvarlardan düşen kiremit, tuğla ve sıva parçaları olabilir.
m.
m. Bulunduğunuz mahalleden uzaklaşmak, şehir dışına çıkmak
için arabanızı kullanmayın. Çünkü bu tür çok sayıda araba olduğu için trafik
sıkışıklığı olur. Kurtarma ve yangın söndürme araçları gereken yerlere
ulaşamazlar.
n.
n. Telefon acil durumlarda kullanılmalıdır.
o.
o. Televizyon ve radyo dinleyerek deprem ile ilgili bilgileri
izleyin. Söylentilere itibar etmeyin. Onları kesin bilgi olarak görmeyin.
Deprem sırasında radyo, telefon ve televizyona göre daha kullanışlıdır.
(3)
Apartman içinde iseniz:
a.
a. Çok katlı apartmanlarda üst katlar alt katlara göre daha
çok sallanır. Bu binalar son yıllardaki deprem yönetmeliğine ve fen kurallarına
göre yapılmışsa çökme tehlikesi yoktur. Yapılacak davranışlar 1-2 katlı
evlerdekinden farklı değildir. Ancak çok katlı yapılara deprem açısından
gerekli özel davranışlar da vardır.
b.
b. Yangın merdivenlerinin kapısını açık tutun.
c.
c. Ortak tehlike çıkışının (koridordaki) kapısını açık tutun.
d.
d. Binayı boşaltırken asansörü kullanmayın.
e.
e. Asansörde iseniz bütün düğmelere basın ve durduğu ilk katta
asansörden inin.
f.
f. Birinci katta iseniz, kapıyı
açamıyorsanız ve zemin katta yangın çıkmışsa zemin kata yatak vb. gibi yumuşak
bir şeyler attıktan sonra üstüne atlayın. Bu davranış çok katlı yapıların üst
katları için geçerli değildir.
(4)
(4) Araba kullanırken:
a.
a. Depremden sonra pek çok kişi arabasına
binip yola çıkacaktır. Yoğun bir trafik sıkışıklığı olması kaçınılmazdır. Kaza
ve çarpmalara dikkat edin ve önlemeye çalışın. İlk anda yavaş yavaş sağa
yanaşıp durun.
b.
b. Yavaşlayın sağa yanaşıp durun, motoru durdurun.
c.
c. Kontak anahtarı yerinde kalsın, pencereleri kapatın ve
kapıları kilitlemeden çıkın.
d.
d. Eğer otoyolda iseniz yolun kenarındaki aydınlatma
direklerine ve eğer varsa ses yalıtım duvarlarına dikkat edin devrilebilir.
e.
e. Tünel giriş ve çıkış yakınlarında durmayın buralarda yamaç
kaymaları ve kaya düşmeleri olabilir.
f.
f. Radyodan yoldaki hasar ve diğer durumlar
hakkında bilgi almaya çalışın.
g.
g. Büyük kamyon ve tankerlerden uzak durun.
h.
h. Otoyolda araç sürerken yoldaki anormal durumları ve
yangınları cep telefonu ya da yol kenarındaki acil telefon ile ilgililere haber
verin.
(5)
(5) Kentin iş merkezinde veya sokakta
iseniz:
a.
a. Raflara konulmuş eşyalar düşebilir. Başınızı kollayın ve
koruyun, ellerinizle direklere ve tutunacak yerlere sıkıca tutunun.
b.
b. Metro durunca hemen dışarı herhangi bir anons yapılmadan
çıkmayın. Ters yönden gelebilecek metro katarına dikkat edin. Ters yönden tren
gelip gelmediğini kontrol ederek dışarıya çıkın.
c.
c. Elektrikler kesilmiş ise bir anda çok karanlık olacaktır.
Kısa bir süre sonra acil durum ışıkları yanacaktır.
d.
d. Tren yöneticilerinin sözlerine uyun.
e.
e. İstasyonda platformda tren beklerken deprem olursa düşen
cisimlere dikkat edin ve kolonların yanında bekleyin.
(6)
(6) Yer altı geçidi veya yaya geçidinde
iseniz:
a.
a. Yer altı çarşısı ya da yer altı yaya geçidinde eğer gaz
sızıntısı ve su basması yoksa yer yüzeyinden daha güvenlidir.
b.
b. Vitrinlerden uzak durun.
c.
c. Düşen cisimlere dikkat edin.
d.
d. Hemen çıkış merdivenlerine koşup yukarı çıkmaya çalışmayın.
e.
e. Eğer yangın olursa ağzınıza bir mendil tutun. Duvarların
kenarlarında çömelin yere eğilmiş konumda bulunduğunuz yeri boşaltmaya çalışın.
Yer altı çarşısı ya da geçitlerin çıkışları vardır ve duvar diplerinden
giderseniz kesinlikle varırsınız.
(C) Depremden
sonra:
Muhtemel bir depreme karşı hazırlık, sallanmalar bittikten sonra meydana gelen şoklar, yangınlar ve çok yıkıcı hasarlar söz konusu olduğunda ne yapmak ne yapmamak gerektiğini de içerir.
a. a. Öncelikle, hayatı tehdit eden durumları dikkate alarak soğuk kanlı olun, sakin davranın.
b. b. Unutmayın ki 72 saatten daha uzun bir süre yalnız başınıza kalabilirsiniz.
c. c. Öncelikle eş ve çocuklarınızı toparlayıp sallantı veya yıkıntıdan çıkıp tehlikeli bölgeden uzaklaşın.
d. d. Kendinizin ve yanınızdaki insanların yaralanma durumlarını kontrol edin, hızlı ve dikkatli bir şekilde ilk yardım uygulayın.
e. e. Elektrik, su ve hava gazını kontrol etmek için fener kullanın. Hasar yoksa el feneri yardımıyla sigortayı, su ve hava gazı vanalarını kapatınız. Gaz kaçağı, yanıcı madde ve sızıntı olmadığına kanaat getirdikten sonra kibrit kullanabilirsiniz.
f. f. Depremden kalma yıkıntılarda, cam ve diğer eşya kırıntıları olacaktır. Bu nedenle sağlam, dayanıklı ayakkabılarınızı, soğuğa karşı eldiven ve kalın giyeceklerinizi giyin.
g. g. Ürkmüş evcil hayvanlarınız var ise sakinleştirin, onları yanınızdan ayırmayın. Artçı şokları onların hareketlerine göre tahmin edebilir, tedbir alabilirsiniz.
h. h. Acil yardım çantanızı yanınızdan ayırmayın. Şunu hiçbir zaman unutmayın 72 saat diğer yerlerden size yardım gelemeyebilir.
i. i. Eş ve çocuklarınızın su ve yiyeceği dikkatli kullanmalarını sağlayın.
j. j. Eğer deniz kenarında bir yerde oturuyorsanız meydana gelebilecek büyük dalgalara karşı korunmak için deniz kenarından uzak durun.
k. k. İçmek için kapalı şişe sularını kullanınız. Elinizi sık sık sabunla yıkayınız. Açık suları kullanmayınız.
l. l. Çiğ meyve ve sebzeleri iyice yıkadıktan sonra mümkünse kabuklarını soyarak yiyiniz. Enkaz altından çıkarılan yiyecekleri buzdolabının içinde bile olsa kesinlikle yemeyiniz.
m. m. Cenazelere çıplak elle dokunmayın, derhal yetkililere haber vererek ceset torbalarına konmalarını sağlayınız. Gömülürken mezar zeminine ve cenazenin üzerine sönmemiş toz kireç dökünüz.
n. n. Çocukların beslenmelerine dikkat ediniz. Rastgele yiyecek ve içecek almalarını önleyiniz.
o. o. Mümkünse çocuklarınızı deprem bölgesi dışındaki yakınlarınızın yanına gönderiniz. Depremin onlarda bırakacağı olumsuz etkileri azaltabilirsiniz.
p. p. Büyük bir felaketin dehşetini yaşadık. Etkilenmemiz doğaldır. Sıkıntılarınızı, korkularınızı iletmekten çekinmeyiniz. Yakınlarınız ve komşularınız ile konuşun. Moral verin. Acılar paylaşıldıkça azalır.
q. q. 2-12 gün halkın kısmen su ve gıda yollu bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski vardır. Aşırı ishal, kolera, sıtma ve tifo hastalıklarından herhangi birine yakalanabilirsiniz. Süratle doktora müracaat ederek erken müdahale edilmesini sağlarsınız.
r. r. Depremden sonra davetsiz misafirler gelebilir. Saldırı ve tecavüz olayları olabilir. Bu esnada polis ve emniyet güçleri de depreme maruz kaldığından onları bulamayabilirsiniz. Bu nedenle komşularınızla birlikte birbirinizi koruyunuz.