วงดนตรีลายคราม

เล่ากันว่า ครั้งหนึ่ง เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับอยู่ที่ พระราชวังไกลกังวล หัวหิน วงลายคราม ได้ฝากฝีมือการบรรเลงดนตรีอยู่ตลอดทั้งคืนเลยทีเดียว และพอรุ่งเช้าทุกคนก็ลุกขึ้นเข้าแถวบรรเลงเพลงเดินลงไปที่ชายหาด เพื่อต้อนรับวันใหม่และลมทะเลที่พัดโชยขื่นใจ ปี

พ.ศ. 2595 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประทับอยู่ที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ในปีนั้น พระองค์โปรดเกล้าฯให้จัดตั้งสถานีวิทยุ อ.ส.ขึ้นเพื่อเป็นสื่อกลางสำหรับการให้ความบันเทิงและสาระประโยชน์ในเรื่องต่าง ๆ

คำว่า อ.ส.ก็คือชื่อย่อ อัมพรสถาน ซึ่งเป็นพระที่นั่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประทับนั่นเอง

ที่สถานีวิทยุ อ.ส. นี่เอง ที่วงดนตรีลายครามได้มีโอกาสแสดงออกดนตรีออกอากาศร่วมกับวงดนตรีอื่น ไ ในขณะนั้น เช่น วงดนตรีเกษตร ที่มีหม่อมเจ้าจักรพันธุ์เพ็ญศิริ จักรพันธ์ ทรงเป็นผู้อุปถัมภ์วง

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเห็นว่าวงลายคราม ซึ่งมีนักดนตรีสูงอายุยิ่งขึ้น และบางคนก็เล่นดนตรีเครื่องเป่าไม่ค่อยไหวแล้ว พระองค์จึงโปรดเกล้าฯ ให้นักดนตรีหนุ่ม ๆ มาผสมวงเล่นร่วมกับวงลายคราม จนต่อมาจึงเกิดวงดนตรี "อ.ส.วันศุกร์" ขึ้น

วง อ.ส. วันศุกร์

สมาชิกของวงดนตรี อ.ส.วันศุกร์ ประกอบไปด้วย หม่อมราชเสนีย์ ปราโมช หม่อมหลวงประพันธ์ สนิทวงศ์ นายอุทิศ ทินกร ณ อยุธยา หม่อมหลวงเสรี ปราโมช หม่อมหลวงอัศนี ปราโมช นายแมนรัตน์ ศรีกรานนท์ นายไพบูลย์ ลีสุวัฒน์ นายเสนอ ศุรบุตร นายเดช ทิวทอง นายถาวร เยาวขันธ์ นายสุวิทย์ อังสวานนท์ นายนนท์ บูรณสมภพ นายกวี อังสวานนท์ นาวาอากาศเอกอภิจิตร สุขกระจันทร์ นายอวบ เหมะรัชตะ

สำหรับนักร้องของวง อ.ส.วันศุกร์ มี คุณหญิงสาวิตรี ศรีวิสารวาจา คุณหญิงจามรี สนิทวงศ์ ณ อยุธยา คุณกัญดา ธรรมมงคล ท่านผู้หญิงสุวรี เทพาคำ คุณจีรนันท์ ลัดพลี และคุณพัลลภ สุวรรณมาลิก เป็นต้น

วงดนตรี อ.ส.วันศุกร์นี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงร่วมบรรเลงดนตรีด้วย โดยออกอากาศกระจายเสียงทางสถานีวิทยุ อ.ส.เป็นประจำทุกวันศุกร์

นอกจากพระองค์จะทรงเล่นดนตรีแล้ว พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เปิดโอกาสให้พสกนิกรได้ติดต่อกับพระองค์โดยตรง ด้วยการเป็นผู้จัดรายการเพลงบางครั้ง พระองค์เปิดโอกาสให้ประชาชนโทรศัพท์เข้าไปขอเพลงได้ โดยที่พระองค์จะเป็นผู้รับโทรศัพท์ด้วยพระองค์เองอีกด้วย

บทบาทเด่นอีกด้านหนึ่งของวงดนตรี อ.ส.วันศุกร์ ก็คือการบรรเลงในงานวันทรงดนตรี ตามที่มหาวิทยาลัย ๆ ได้กราบบังคมทูลเชิญเสด็จพระราชดำเนินอยู่เป็นเวลากว่า 10 ปี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชหฤทัยรักการดนตรียิ่งนัก พระองค์ทรงซ้อมดนตรีอยู่อย่างสม่ำเสมอในทุกค่ำวันศุกร์และวันอาทิตย์ เครื่องดนตรีทุกชิ้นของพระองค์ จะทรงเก็บรักษาอย่างดี ทรงทำความสะอาดด้วยพระองค์เอง และถ้าหากเครื่องดนตรีเสีย พระองค์ก็ซ่อมแซมด้วยพระองค์เอง แตรวงสหายพัฒนา

ปี พ.ศ. 2529 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชภารกิจในการเสด็จพระราชดำเนินไปยังท้องที่ต่าง ๆ อย่างมากมายในการเสด็จพระราชดำเนินดังกล่าวนั้น จะมีผู้ปฏิบัติราชการใกล้ชิดเบื้องต้นพระยุคลบาทจำนวนมาก เช่น นักเกษตรหลวง คณะแพทย์อาสาสมัคร ข้าราชบริพารในพระองค์ ราชองค์รักษ์ตลอดจนเจ้าหน้าที่หน่วยรักษาความปลอดภัย

พระองค์ทรงเห็นว่า บุคคลเหล่านั้นต้องเหน็ดเหนื่อยไปตามป่าเขา ลำเนาไพรและตามภูมิภาคต่าง ๆ พระองค์จึงคิดหาวิธีให้บุคคลดังกล่าวนั้น ผ่อนคลายจากความเหน็ดเหนื่อย ด้วยการก่อตั้งแตรวง "สหายพัฒนา"ขึ้น

แตรวงสหายพัฒนา

นี้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงทำหน้าที่เป็นครูสอนผู้ตามเสด็จฯ ที่ไม่เคยเล่นดนตรีกันมาก่อนเลย โดยพระองค์พระราชทานเวลาเพียงวันละเล็กละน้อย สอนสมาชิกแตรวงสหายพัฒนา ในช่วงที่พระองค์ออกพระกำลังในตอนค่ำ จนทำให้วงแตรวงสหายพัฒนา สามารถบรรเลงดนตรีในโอกาสพิเศษต่าง ๆ ทำให้เกิดความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันในระหว่างนักพัฒนาที่มาจากหลาย ๆ หน่วยงาน