"Yenifoça" adı günümüzden 5000 yıl önce, kuruluş evresi içinde konulmuştur.

Dükas'a göre o zamanlarda Yenifoça'yı fok avcılığı ile geçinen kişiler kurmuşlardır. Bu nedenle adı "Niyez fokez" olmuştur. Diğer foçaya da o tarihte "Palyez Fokez" denmiştir. (Niyez: Yeni, Palyez: Eski)

Beldemiz,  "Yenifoça" adını çok eskiden beri gururla taşımaktadır.

Yenifoça, etrafında Hellenist devrine ait 5000 yıllık bir tarihe sahiptir. Kuruluşunda bağımsız olarak yaşayan fok avcısı Yenifoçalılar zaman zaman İranlıların, Büyük İskenderin, Romalıların istilasına uğramışlar, daha sonraları ise Cenevizlilerin hakimiyetine girmişlerdir. Anadolu Selçuklu devletine, daha sonraları ise Osmanlı devletine her yıl biraz vergi vermekle varlıklarını sürdürmüşlerdir. Selçuklular, Yenifoça'nın güney doğusunda 4 km. uzaklıkta "yolmuş" ; 3km. uzaklıkta "Şaphane" ; güneyinde 7km. uzaklıkta "Balcı" köylerini kurmuşlardır.

VI. Osmanlı padişahı II.Murat, Anadoluda baş kaldırıp Rumeliye geçen ve Geliboluyu alan Sultan Mustafa' yı, saf dışı bırakmak için Yenifoça - Ceneviz komutanı Yanko Adorno' dan yardım istemişlerdir. Yanko adorno II. Murat ve Osmanlı ordusunu, donanması yardımı ile Rumeliye getirmiştir. II. Murat Rumelide Sultan Mustafa'yı etkisiz hale getirmiş ve ona yardım edenleri de cezalandırmıştır.

II. Murat kendisine yardım eden Yenifoça-Ceneviz komutanıYanko Adarno'yu mükafatlandırarak Yenifoça Şaphane dağında bulunan şap madenini işletme hakkını ona vermiştir.

Dükas'a göre Yenifoça' da şap madeni oldukça boldur. Tüm fransız . İspanyol, İtalyan, Suriye, Mısır ve Arap gemileri buraya gelip şap ticareti yaparlarmış. O zamanlar şap boya için aranan bir maddeymiş.

Yıldırım Beyazıt tarafından İzmir şehri alındığında Foça' ya ve Yenifoça' ya birer müfreze gönderilmiş fakat buraları alınamamıştır. Daha sonra Timur' un İzmir'i alması sırasında ordusu Foça ve Yenifoça' ya gelmediği halde, Foça ve Midilli beyleri buraların kale anahtarlarını Timur'a teslim ederek onun gücünü kabul etmişlerdir.

Timur'un Semerkant'a dönüşünden sonra tekrar eski etkinliğine kavuşan Yenifoça, Fatih Sultan Mehmet 'in İstanbul'u fethinden sonra alınmıştır. Civardaki "Yolmuş" , "Balcı" ve "Şaphane" köyleri de Yenifoça sınırları içine alınmışlardır. "Balcı" köyüne bugün ""bucak" denilmektedir.

Yenifoça Osmanlı döneminde çeşitli beyler tarafından yönetilmiştir. I.Dünya Savaşı sonrasında Yunan ordusu Yenifoça' yı işgal etmiştir. Kurtuluş Savaşı sırasında çevrede çete savaşları verilerek işgalden kurtulmaya çalışılmış ve nihayet 10 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusu tarafından işgalden kurtarılmıştır.