1- Kolordu mıntıkasında, esâsen Trabzon mıntıkasında Santa ve havâlîsinde dolaşan ve siyâsî bir maksad ta‘kîb eden Kürdoğlu nâmındaki Rum çetesinden başka hâ’iz-i ehemmiyyet çete mevcûd değildir. Diğerleri bir takım çapulcu gürûhundan ibâret olduğundan büyük ve mühim vekâyi‘ olmamışdır. Bununla berâber Haziran [13]35 gâyesine kadar cereyân eden vekâyi‘i ve Kafkasya dâhilindeki Müslümanlarla Memâlik-i Osmâniyye'ye ilticâ eden muhâcirîn-i İslâmiyyeye Ermenilerin yapdıkları mezâlimi ve mu‘âmeleyi hâkî bir kıt‘a listenin 18/6/[13]35 târîhli ve 1676/1355 numaralı şifreli telgrafnâme-i nezâret-penâhîleri üzerine melfûfen takdîm kılındığı ma‘rûzdur.

29/4/[13]35: Santa'nın Zurnacılar Mahallesi'nde Norar oğlu Orama nâmında bir Rum'un hânesinde bir aded mavzer tüfengi bulunmuşdur.

1/6/[13]35: Kürdoğlu nâmıyla ma‘rûf Rum çetesi Santa havâlîsinde Yomralı yedi Müslümanı katletdi.

10/6/[13]35: 2/6/[13]35 târîhinde Gümüşhâne'nin Leri karyesinden üç Rumla üç kadın Trabzon'a gitmekdeler iken, önlerine çıkan hüviyeti mechûl üç silâhlı, bir mikdâr paralarıyla kadınların çoraplarını alarak firâr etmişlerdir.

14/6/[13]35: Norşin karyeli 60 yaşlarında Mehmed oğlu Ali, aynı karyeden 12 yaşında Ağa oğlu İdris ve Isısu karyesinden 50 yaşlarında Aziz oğlu Rüşdü'nün cesedleri Topyolu civârında Rus hudûduna mukâbil İhtiyarderesi denilen mahalde bulunmuşdur. Bunlardan birincisinin yalnız kısm-ı süflâsı mevcûd idi, ikincisi ise müte‘addid mahallerinden kurşun ve bıçak yaraları arzediyordu ve kulakları da kesilmiş idi. Üçüncüsünün ise bir kaç mahallinden kurşun ve bıçak yarası ile âlet-i tenâsüliyyesi kesik olarak bulunmuşdur. Bunlar hudûdumuzun 60 metre içinde idi. Ayak izlerinden cânîlerin Yeniköy istikâmetine gitdiği anlaşılmışdır. Mahall-i vak‘aya yakın silâhlı iki Rum görülmesinden cânîlerin Rum olduğu kanâ‘ati hâsıl olmuşdur.

14/6/[13]35: Trabzon'dan Yomra tarîkıyla avdet eden Yağmurdere'nin Keşişköy karyesinden Mecid, Yusuf, Süleyman yanlarında yüklü hayvan ve 12 silahlı adam olduğu hâlde Karameşe civârında Ortasu nâm mahalde tahmînen kırk kişilik bir çeteye tesâdüfle bir sâ‘at kadar müsâdemeden sonra Yusuf mecrûh düşmüş ve eşkiyâ da bir mikdâr erzâklarını alarak savuşmuşlardır.

15/6/[13]35: Santa'da icrâ-yı fa‘âliyyet eden kırk kişiden mürekkeb Eftelsidi(?) Rum çetesi Maçka kâ’im-i makâmına teslim olmak üzere Meryemana Deresi Manastırı'na gelerek kâ’im-i makâmla görüşdükleri esnâda, bir mes’elenin ta‘kîbine me’mûr jandarmaların manastıra gelmesi üzerine, çete bunu bir ta‘arruz zannıyla ve ânî bir hareketle jandarmaların silâh ve eşyalarını alarak savuşmuşlardır. Çetenin teslîmini teklîf etmek üzere Çayırlı karyesinden Yanko isminde bir Rum, tekrâr Santa'ya i‘zâm edilmiş ise de çete teslîm olmamışdır.

25/6/[13]35: Trabzon'un on beş kilometre kadar şarkında Yomra nâhiyesinde anâsır-ı muhtelife arasında birkaç kıtâl vukû‘ bulundu.

1- Hudûdumuz dâhiline girmek isteyen yirmi İslâm muhâcirin erzâkları Karaurgan'da Ermeniler tarafından gasbedilmiş ve 5 Haziran [13]35'de dahi bir kısım muhâcirlerin dahi bir tosun, dört inek, 2 çuval erzâkları Ermeniler tarafından gasbedilmişdir.

2- Halil nâmında Kiğılı bir adamın vâlidesiz ve südden henüz kesilmemiş çocuğunun yegâne medâr-ı te‘ayyüş olan bir ineği de kezâ Sarıkamış'da Ermeniler tarafından alınmışdır.

3- Kağızman'da kadın ve çocuk 60 Müslüman, Ermeniler tarafından katledilmişdir.

4- Erzurum'un Zırnık karyesine mensûb üç Müslümanın Kars'dan avdet ederken Sarıkamış'da yirmi inek ile bütün zehâ’iri Ermeniler tarafından alınmışdır.

5- Balıkgöl şimâlinde Abbasoğlu karyesi civârında Müslümanlara Ermeniler tecâvüz etmişler ve bir kaç Müslümanı öldürüp bin kadar mevâşîlerini götürmüşlerdir.

6- Diyadin'in şimâl-i garbîsindeki Balıkgölü'nün şimâl-i şarkîsindeki Abbasköyü karyesine, Erivan'dan Zilan ve Şertanlı aşîretlerinden 500 hâne halkına Ermeni askerleri tarafından baskın yapılmış, 100 kadar koyunlarını gasbetmişler ve oradan hicrete mecbûr edilmişlerdir.

7- Kağızman civârında bulunan İslâmlardan bir kısmı hicret etmek istemiş ve bu münâsebetle Ermeniler ile İslâmlar arasında müsâdeme vukû‘a gelmiş, İslâmlardan 6 kişi şehîd düşmüşdür.

8- Kars ve Sarıkamış civârından hicret eden İslâmlara 6 Haziran [13]35 târîhinde Rumlar tarafından tecâvüz edilmişdir. İslâmlardan dört kişi mecrûh olup yanlarında bulunan eşya, erzâk, para ve hayvânları gasbedilmişdir.

9- On beş kişilik bir Ermeni süvârî kuvveti Diyadin civârında Balıkgölü'nün şarkında Kuş - Taban yakınında 10/6/[13]35'de hudûdu tecâvüz etmişlerdir.

10- Sarıkamış'dan gelen yüz hâne İslâm muhâcirine, Karaurgan'da bulunan Ermeni müfrezesi tecâvüz ederek 90 inek, 6 at ve 200 kile zahîre ile mevcûd para ve yiyecekleri gasbedilmiş, bundan başka bir ahıra doldurarak kadınları aramışlar ve zî-kıymet eşyalarını almışlardır ve bunları muhâcirînin gözleri önünde beynlerinde taksîm etmişlerdir.

11- Sarıkamış'da Ermeniler İslâm muhâcirlerinin ortasına bomba atmışlar, bir kadın ve bir erkeğin el ve kollarının kaybolmasına sebeb olmuşlardır.

12- Kars ile Oltu arasındaki İslâm köylerine Ermeniler baskın vererek pek çok mezâlim yapmakdadırlar. Akçakala'daki İslâmların mallarını yağma ederek son derece zulm ve hakâretde bulundukları istihbâr edilmişdir.

13- Ermenilerin icrâ etdikleri mezâlimin havf ve endîşeleri ile Berugi aşîretinden 800 hâne halkı Bayezid'e hicret ve hükûmete dehâlet etmişlerdir.

14- Nahcıvan'ın Yenice ve havâlîsinde Ermenilerin, silâh toplamak bahânesiyle katli‘âmlara başladığını 30 Haziran [13]35'de Bayezid'e gelen mültecîler ihbâr etmekde ve âlem-i insâniyyetden imdâd istemekdedirler.

15- Ermenilerin Aras garbında Baykend karyesini yağma ve tahrîb etdikleri haber alınmışdır.