ÖZET

Ips typographus (Linné) (Coleoptera, Scolytidae) Avrupa ve Türkiye ladin ormanlarında kitle üremesi yaparak önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Kabuk böceklerine karşı feromon tuzakları, mekanik ve kimyasal mücadeleler yapılarak kısmi başarı sağlansa da, bu metotların sürekliliği bulunmamaktadır. Bu mücadeleler topografik şartlar nedeniyle zor ve pahalı olmakta, parazit ve predatörleri öldürücü etkisinden başka ekosistem üzerinde de olumsuz etkileri bulunmaktadır.

Bu çalışmada, Artvin Bölgesi'nde Doğu Ladini ormanlarında I. typographus'un biyolojisi belirlenerek, 25 predatörü ve üç adet paraziti tespit edilmiştir. Predatörlerin biyolojik mücadeledeki etkinlikleri ortaya konulmuştur. Thanasimus formicarius (L.) predatörü, bu bölgede diğer doğal düşmanlara göre I. typographus'un mücadelesinde en fazla etkiye sahiptir.

Bu predatör, I. typographus'un populasyonunu ekonomik ve ekolojik olarak en az zararlı seviyesinde tutulması ve azaltılmasında potansiyel etkiye sahiptir.

Anahtar kelimeler: Doğu Ladini, Picea orientalis, Ips typographus, feromonlar, Thanasimus formicarius, parazitler, biyolojik mücadele

SUMMARY

The eight-toothed spruce bark beetle, Ips typographus (Linné) (Coleoptera, Scolytidae) has been causing serious economic losses in spruce forests in Turkey and Europe. To ameliorate the damage in current by bark beetles, pheromone traps, mechanical and chemical control measures have been undertaken for a long time. The methods were not sustainable, however. Not only were these measures expensive and hard to apply due to topographic obstacles but also they had a detrimental effect on the predators and parasites of the beetle and to a lesser extend, on the ecosystem. Thus a different method of control should be employed in controlling this beetle. Biological control could be the best option in this respect.

In this study, the biology of I. typographus was studied and its predators and parasites were determined in Artvin region. A total of three parasites and twenty-five predators were identified. Of the predators, Thanasimus formicarius (L.), was found to be relatively the most effective in the control of I. typographus.

The result indicates that biological control with the predator identified has the potential to reduce and stabilize the population of I. typographus at the least harmful level both economically and ecologically.

Keywords: Oriental spruce, Picea orientalis, Ips typographus, pheromone traps, Thanasimus formicarius, parasities, biological control