İMAM
HUSSEYİN
EN KERBELA
De
betekenis van het drama van kerbala waarbij de derde imam Husseyin om
het leven kwam is voor de Shieten van grote betekenis Jaarlijks worden
in sommige shitische gemeenschappen spectaculaire passiespelen opgevoerd
waarin deze tragedie wordt uitgebeeld.
Het
drama van Kerbala is te vergelijken met
de kruisiging van Jezus bij Cristenen- Alvorens haar betekenis te
bespreken, zullen we eerst de gebeurtenissen bij Kerbala zelf
behandelen.
De
ramp begon in 680 toen Husseyin vanuit Medina naar Mekka vertrok. De
gouverneur van Medina oefende druk op hem uit om een eed van trouw af te
legen tegenover Yazid die dat jaar aan de macht kwam, na de dood van
zijn vader Muawiye. Imam Husseyin probeerde aan die druk te
ontkomen door naar Mekka te gaan. Hij bleef daar vier maanden wonen. In
Mekka trad hij in het huwelijk met een Pezische vrouw.
In
tussen waren in Kufa aanhangers Van
İmam Ali bezig met het organiseren van het protesten tegen de
nieuwe machthebber. Ze drongen bij Imam Husseyin erop aan om naar Kufa te komen en de leiding van de rebbellie tegen Yezid op zich
te nemen.
Vanuit
Mekka stuurde Imam Husseyin zijn neef Muslim ibn Aqil naar Kufa om de
situatie in te schatten. Deze rapporteerde over grote bijeenkomsten die
gehouden werden, waarbij duizenden Kufanen hun steun
betuigden aan Husseyin.
De
tijd van de hadj in Mekka kwam snel dichterbij Vanuit alle streken
zouden moslims naar Mekka komen om hun heiligeplicht te vervullen door
offers te brengen en zevenmaal om de Kaaba te lopen. Imam Husseyin
ontving berichten waaruit bleek dat er plannen van Yezid waren om hem
tijdens de hajj te vermoorden. Om te voorkomen dat Mekka ontheiligd werd door
een moord, ook al zou hij het slachtoffer in plaats van de dader zijn,
besloot hij naar Kufa te gaan.
Op 10
september 680 vertrekt Imam Husseyin met 72 volgelingen, waaronder ook
achttien leden van Ali`s familie, naar Kufa. Daar had de gouverneur van
Yazid de opdracht gekregen om de beginnende opstand hardhandig neer te
slaan. Moslims werden massaal gevangen genomen en geexecuteerd. Muslim
ibn aqil werd onthoofd.
Alle toegangswegen naar Kufa werden afgezet. De terreurcampagne van de
gouverneur had effect. De opstand werd in de keim gesmoord.
Onderweg
ontving Imam Husseyin berichten over de nieuwe situatie in Kufa. Hij
werd door verschillende raadgevers gewaarschuwd voor een bloedbad, maar
hij zette toch door.
In de
woetijn tussen Mekka en Kufa werden Imam Husseyin en zijn volgelingen
aangehouden door een legereenheid van duizend soldaten onder leiding van
de jonge commandant al-Hurr At-Tamimi. De Commandant legde uit dat zijn
opdracht was te voorkomen dat Imam Husseyin een dorp of stad in Irak zou
bereiken. Imam Husseyin antwoordde door hem zakken vol met brieven te
laten zien van mensen uit Kufa waarin
stond dat hij door hen was uitgenodigd.
Husseyin
zag dat al-Hurrs mannen dorst hadden, maar dat er geen water was. Hij
bood hen geheel onbaatzuchtig water aan uit zijn eigen voorraad. Later
leidde Imam Husseyin de soldaten in het gebet.
De
verhouding tussen Al-Hurr en Imam Husseyin was op dat moment
vriendschappelijk. De commandant had respect voor de kleinzoon van de
Profeet. Maar Imam Husseyin was toch vastbesloten om naar Kufa te gaan.
Al-Hurr drufde hem niet aan te vallen. Aan de andere kant had hij
duidelijke instructies om de groep nietdoor te
laten.HijprobeerdeHusseyin te overtuigen om onder zijn begeleiding een
andere weg te kiezen, terwijl hij de gouverneur van Kufa om nadere
instructies vroeg. Imam Husseyin besloot akkoord te gaan met zijn
voorstel. De groep ging onder Al-Hurr`s begeleiding in de richting van
de vlakte van Kerbela, waar ze op 2 oktober 680 (2 Muharram 61) aankwam.
De
volgende dag arriveerde een eenheid van vierduizend soldaten onder
leiding van Ommar ibn Sad met de instructie
dat Husseyin niet mocht vertrekken, voordat hij een schriftelijke
eed van trouw had afgelegd tegenover Yezid. Imam
Husseyins volgelingen werden in de woestijn geisoleerd. Ze konden
niet naar een aangrenzend meer om water te halen. En Ommar was niet van
plan om concessies te doen. Het gouverneurschap van Rayy was hem in het
vooruitzicht gesteld als hij zijn opdracht succesvol zou afsluiten.
Opnieuw
weigerde Imam Husseyin om toe te geven, hoewel de situatie in zijn eigen
kamp dramatisch verslechterde wegens een tekort aan water. Ubeydullah, de gouverneur van kufa, zond Ommar Per brief zijn
laatste orders: of hij moest tot de aanval overgaan of hij moest de
leiding overdragen aan Shimr, de brenger van de brief. Op de avond van 9
muharrem rukt Ommars leger op naar Husseyins kamp. Imam Husseyin bedong
dat de strijd pas de volgende morgen kon beginnen. Die nacht stelde hij
zijn volgelingen voor de keuze om te blijven en met hem te sterven of om
te vluchten. Op een paar mensen na besloot de hele groep te blijven.
Gedurende de nacht bleven de toekomstige martelaren in gebed bijeen.
Daarbij sprak Imam Husseyin de troepen nog eens aan op hun religieuze
verantwoordelijkheid. Dat maakte zo een diepte indruk op sommige
soldaten, dat een dertigtal zich bij
Imam Husseyin voegde. Onder hen bevond zich Al-Hurr, de commandant die
Imam Husseyin aanvankelijk had aangehouden. Hij zou een van de eersten
zijn die zou omkomen in de strijd.
De
volgende ochtend op 10 muharrem begon de strijd. 10 muharrem staat
bekend als Ashura, de dag van boetedoening en vasten. Voor Kerbela was
het al een heilige dag. Mohammed had deze dag uitgeroepen tot een dag
van boetedoening en vasten.
De
gevechten waren niet masaal. Sporadisch vonden er schermutselingen
plaats en af en toe waren er hevige confrontaties. Imam Husseyins broer,
een vaandeldrager, probeerde nog door de linie te bereken om water voor
de vrouwen en kinderen te halen, maar hij werd bij deze poging gedood.
De soldaten sloten vervolgens Imam Husseyin in, die zijn baby in de
armen droeg. Imam Husseyin verzocht hen om water voor zijn kind, maar de
soldaten reageerden met het afschieten van een giftige pijl die de hals
van zijn baby en Husseyin arm doorboorde. Het kind stierf vrijwel
onmiddellijk. Imam Husseyin vocht nog een tijdje door. Op een gegeven
moment werd hij tegen de de
grond geslagen. De soldaten aarzelden om de genadeslag te geven ondanks
beleven van Shmir. Deze nam uiteindelijk zelf het initiatief en
onthoofdde de derde imam met zijn zwaard.
De
tenten van Imam Husseyin en
zijn volgelingen werden vervolgens beroofd en de meeste mannen werden
onthoofd. De vrouwen en kinderen en een zieke zoon van Husseyin werden
gespaard en gevangen genomen. Met de afgesneden hoofden op hun speren
ging het leger in een processie terug naar kufa.
In
Kufa keeft de gouverneur in tussen een grote menigte op de been gebracht
om de processie te aanschouwen. Hij liet het hoofd van Imam Husseyin op
een schaal brengen en begon met een stok in zijn neus en mond te roeren.
Die barbaarse handeling ontlokte protesten van omstanders, die riepen
dat dat hoofd door de lippen van de Profeet waren aangeraakt en dat het
een schande was dat de gouverneur zich zo gedroeg.
De
gouverneur maakte bekend dat Ali,(Imam Zeynel Abidin) de zoon van Imam
Husseyin, nu ter dood zou worden gebracht. Maar protesten van Zeynep, de
zuster van Imam Husseyin, die verklaarde met Ali te zullen sterven,
leidden ertoe dat UbeyduŽllah besloot om Ali met het hoofd van zijn
vader naar Damascus te sturen. In Damascus
besluit Yezid om Ali naar Medina te laten gaan uit vrees voor een
opstand naar aanleiding van de slachting bij Kerbela.
Het
drama van Kerbela heeft een ongelooflijk diepe indruk achtergelaten in
de geesten van de ShiŽieten. De
herdenking van Kerbela van 1 tot met 12 Muharrem
behoort samen met de Viereng van Ghadir tot de belangrikste ShiŽitische
religieuze feesten. De gebeurtenissen bij Kerbela zijn in talloze
passiespelen uitgebeeld. In sommige shiŽitische gemeenschappen gaat het
naspelen van het drama van Kerbela zover dat mannen en jongens zichzelf
bloedige verwondingen toebrengen met korte zwepen, mensen en
scheermessen.
Ook
in dit opzicht is Kebela te vergelijken met de kruisiging van Jezus. Het
verhaal vande Kruisiging is ook onderwerp van vele christelijke
passiespelen. In sommige landen,
zoals op de Filipijnen, gaan deze spelen zover dat de kruisiging ook
echt word nagespeeld. Een vrijwilliger die de rol van Jezus speelt word
ook echt met zijn handen aan een kruis vastgespijkerd.
De
verklaring van shiŽitische
historici van het drama van Kerbela vertoont overeenkomsten met het
verhaal van de kruisiging van Jezus. Imam Husseyin had volgens deze
historici de keuze tussen
sterven en niet sterven. Deze
keuze om niet te sterven zou een politieke keuze zijn geweest. Imam
Husseyin zou ervoor gekozen kunnen hebben om de politieke steun die hij
had te mobiliseren en te organiseren op een zodanige manier dat hij
vroeg of laat met militaire middelen
de confrontatie met de machthebbers kon aangegaan.
De keuze om te sterven is een bewuste keuze geweest.Imam
Husseyin had op verschillende momenten de weg van het
martelaarschap kunnen vermijden. Hij had de adviezen om niet naar Kufa
te gaan kunnen opvolgen. In de onderhandelingen met Al-Hurr had hij de
mogelijkheid om naar een andere plaats te gaan zonder dat hij een hoefde
af te leggen. Maar Imam Husseyin
koos bewust de weg van de confrontatie. Waarom?
ShiŽ itische historici wijzen op de volgende verklaringsgrond. Imam
Husseyin, net als zijn vader Imam Ali, een vrome die zijn religieuze
principes koesterde, had gezien hoe de islam in korte tijd veranderde
van een godsdienst van onderdruken in een godsdienst van onderdrukkers.
Hij moest lijdzaam aanschouwen hoe leiders van de islam de
oorspronkelijke waarden en normen van de nieuwe religie feitelijk
overboord zetten en nog slechts in naam moslim waren. Het licht van de
islam driegde uitgedoofd te worden. Tegenover brute onderdrukking en
barbarisme kon slecht een daad gesteld worden, namelijk die van de
geestelijke bevrijding. De zuiverheid van de islam kon niet meer met
niet-geestelijke middelen worden verdedigd. Het verzet tegen barbarisme
en de ontaarding van de
islam moest in
de geesten van de mensen successen boeken.
In de Kerbela liet Imam Husseyin zien dat zijn lichaam vermoord kon worden,
maar dat zijn geest zou overwinnen. Zijn strijd was de strijd tussen
goed en kwaad, tussen God en de duivel. Zijn offer in die strijd was
zijn lichaam en die van zijn dierbaren. Zijn resultaat was die van de
geestelijke overwinning van de islam op barbarisme en goddeloosheid. Net
als Jezus strief hij opdat de mensen bevrijd konden worden van zonde en
ellende. Maar bij Jezus was de kruisiging een daad waarbij hij de schuld
van de mensheid op zich nam. Bij Imam Husseyin
was Kerbela het signaal dat er nog hoop was voor de islam. Zijn dood was
niet het einde, maar het begin van een geestelijk ontwaken.