МОНГОЛ УЛСЫН ИРГЭНИЙ ХУУЛЬ

/шинэчилсэн найруулга/

I хэсэг

ЕРЄНХИЙ ЇНДЭСЛЭЛ

НЭГДЇГЭЭР БЇЛЭГ

Їндсэн зїйл

1 дїгээр зїйл. Хуулийн зорилт

1.Иргэний хууль нь иргэний гїйлгээнд оролцогчдын эрх зїйн байдлыг тодорхойлж, эд хєрєнгийн болон тїїнтэй холбоотой эд хєрєнгийн бус амины харилцааг уг харилцаанд оролцогчдын эрх тэгш байдал, хїсэл зоригийн болон эд хєрєнгийн бие даасан байдлыг їндэслэн зохицуулна.

2.Захиргааны талаар нэг этгээд нь нєгєєдєє захирагдахтай холбогдсон эд хєрєнгийн харилцаа, тїїнтэй холбоотой эд хєрєнгийн бус амины харилцаанд Иргэний хууль їйлчлэхгїй.

2 дугаар зїйл.Иргэний хууль тогтоомж

1.Иргэний хууль тогтоомж нь Їндсэн хууль, энэ хууль болон тэдгээртэй нийцїїлэн гаргасан бусад хууль тогтоомжоос бїрдэнэ.

2.Їндсэн хууль, энэ хуулийн ерєнхий їндэслэлийг зєрчсєн бусад хуулийг шїїх хэрэглэхгїй.

3.Энэ хуульд заасан эрх, їїрэгтэй холбогдсон маргааныг шийдвэрлэхэд шїїх нь тєрийн захиргааны байгууллагын хэм хэмжээ тогтоосон аливаа шийдвэрийг хэрэглэхгїй.

4.Хуульд шууд зааснаас бусад тохиолдолд иргэний хууль тогтоомжийг буцаан хэрэглэхгїй.

5.Иргэний хууль хїчин тєгєлдєр болохоос ємнє байгуулсан гэрээнээс їїсэх харилцааг энэ хуулийн 165 дугаар зїйлд зааснаар зохицуулна.

3 дугаар зїйл. Иргэний эрх зїйн харилцаа

їїсэх їндэслэл

Иргэний эрх зїйн харилцаадараахь їндэслэлээр їїснэ:

1/хуульд заасан, хуульд заагдаагїй боловч агуулгын хувьд хуульд їл харшлах хэлцэл;

2/иргэний эрх зїйн харилцаа їїсгэхэд чиглэсэн шїїхийн шийдвэр;

3/хуульд заасан бол иргэний эрх зїйн харилцаа їїсгэхэд чиглэсэн захиргааны шийдвэр;

4/оюуны їнэт зїйл бїтээх;

5/гэм хор учруулах, їндэслэлгїйгээр эд юмс олж авах, эзэмших;

6/иргэний эрх зїйн харилцаа їїсгэхээр хуульд заасан бусад їндэслэл.

4 дїгээр зїйл.Иргэний эрх зїйн харилцаанд эрх,

їїргийг хэрэгжїїлэх

1.Иргэн, хуулийн этгээд нь энэ хуульд заасан эрхээ гагцхїї хууль тогтоомжийн шаардлагад нийцїїлэн єєрийн хїсэл зоригийн дагуу хэрэгжїїлнэ.

2.Иргэн, хуулийн этгээд бусдад гэм хор учруулах болон бусад хэлбэрээр эрхээ хууль бусаар ашиглаж болохгїй.

3.Хуулийн этгээд єрсєлдєєнийг хязгаарлах їйл ажиллагаа явуулах буюу хууль ёсны давуу байдлаа хууль бусаар ашиглаж болохгїй.

4.Энэ зїйлийн 1, 2, 3 дахь хэсэгт заасан шаардлагыг зєрчсєн тохиолдолд шїїх, арбитр нь ийнхїї зєрчил гаргасан этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалахаас татгалзаж болно.

5 дугаар зїйл. Иргэний эрх зїйн хамгаалалт

1.Иргэний эрх зїйн хамгаалалт нь зєрчигдсєн эрхийг сэргээх зорилготой.

2.Талууд эрхээ хамгаалуулах этгээдийг хуульд заасны дагуу єєрсдєє сонгон тодорхойлох эрхтэй.

3.Иргэний эрх зїйн хамгаалалтыг шїїх гагцхїї хуулиар тогтоосон журам, аргаар хэрэгжїїлнэ.

4.Гадаад улсын иргэн, хуулийн этгээд оролцсон гэрээ, эд хєрєнгийн шинжтэй харилцаанаас їїссэн эрхийг арбитр хамгаалах журам, аргыг хуулиар тогтооно.

5.Шїїх, арбитр нь иргэний эрхийг дараахь аргаар хамгаална:

1/эрхийг хїлээн зєвшєєрєх;

2/эрх зєрчсєн їйлдлийг таслан зогсоож, зєрчигдєхийн ємнєх байдлыг сэргээх;

3/хїлээсэн їїргийг гїйцэтгїїлэх;

4/учруулсан хохирлыг арилгуулах;

5/эд хєрєнгийн бус гэм хорыг арилгуулах;

6/хууль болон гэрээнд заасан анз тєлїїлэх;

7/бусдын эрх зєрчсєн тєрийн захиргааны байгууллагын болон захиргааны аливаа шийдвэрийг хїчингїй болгох;

8/иргэний эрх зїйн харилцааг єєрчлєх ба дуусгавар болгох;

9/хуулиар тогтоосон бусад арга.

6 дугаар зїйл. Иргэний хууль тогтоомжийг

тєсєєтэй хэрэглэх

Шїїх, арбитр нь тухайн маргаантай харилцааг зохицуулсан хууль байхгїй бол тїїнтэй тєсєєтэй харилцааг зохицуулж байгаа хуулийг хэрэглэнэ. Тийм хууль байхгїй бол иргэний эрх зїйн агуулга, зарчимд нийцїїлэн маргааныг шийдвэрлэж болно.

7 дугаар зїйл. Иргэн, хуулийн этгээдийн нэр тєр, алдар хїнд,

ажил хэргийн нэр хїнд, гэрлэгчийн эрх,

ашиг сонирхлыг хамгаалах

1.Иргэн, хуулийн этгээд єєрийн нэр тєр, алдар хїнд, ажил хэргийн нэр хїндээ гутаагдсан гэж їзвэл уг мэдээг няцаалгах, ийнхїї гутаагдсанаас учирсан гэм хорыг арилгуулах, гэрлэгч єєрийн эрх, ашиг сонирхлоо зєрчигдсєн гэж їзвэл тїїнээс учирсан эд хєрєнгийн бус гэм хорыг арилгуулахыг тус тус шаардах эрхтэй.

2.Иргэн, хуулийн этгээдийн нэр тєр, алдар хїнд, ажил хэргийн нэр хїндийг гутаасан мэдээ тараасан этгээд тїїнийхээ їнэн зєвийг, гэрлэгчийн эрх, ашиг сонирхлыг зєрчсєн этгээд буруугїй болохоо нотолж чадахгїй бол учирсан гэм хорыг арилгах їїрэгтэй.

З.Иргэн, хуулийн этгээдийн нэр тєр, алдар хїнд, ажил хэргийн нэр хїндийг гутааснаас болон гэрлэгчийн эрх, ашиг сонирхлыг зєрчсєнєєс учирсан учирсан гэм хорын хэмжээ, арилгах аргыг энэ хуульд заасан їндэслэл, журмын дагуу шїїх тодорхойлно.

/Энэ зїйлд 1999 оны 6 дугаар сарын 17-ны єдрийн хуулиар єєрчлєн найруулсан/

Їргэлжилэл