ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ADAPT
ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΕΤΟΙΜΟΥ EΝΔΥΜΑΤΟΣ (KA002)

Μελετητής: Χρ. Κολωνιάρη

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Ειδικά στο νομό Θεσ/νίκης ο μεγαλύτερος αριθμός μεταποιητικών επιχειρήσεων ανήκουν στον κλάδο “ένδυσης-υπόδησης” (25,07%). Το ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό των εργαζόμενων του κλάδου οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 24,31%. Από τις επιχειρήσεις αυτές το 68% απασχολεί έως πέντε άτομα, το 14% πέντε έως δέκα άτομα, το 7% από 10 έως 20, το 10% από 20 έως 100 και το 1% πάνω από 100 άτομα. Επίσης σε αυτόν τον κλάδο (όπως και σε αυτόν της κλωστοϋφαντουργιας) συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό μεταποιητικών μονάδων με απασχόληση πάνω από 20 άτομα.

 
Εντονότερη είναι η παρουσία των μονάδων στην περιοχή της Θεσ/νίκης ή γύρω από αυτήν παρά στον υπόλοιπο νομό, όπως φαίνεται και από τους χάρτες του Παραρτήματος που παρουσιάζουν την οικονομική δραστηριότητα στην μεταποίηση όπως κατανέμεται στο νομό.

Η πορεία της απασχόλησης στον κλάδο είναι πτωτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το έτος 1984 έως το έτος 1993, με την εξαίρεση του 1987, όπως φαίνεται από τον πίνακα και το διάγραμμα παρακάτω. Εκτιμήσεις ανεβάζουν τις συνολικές απώλειες σε 450.000 εργαζόμενους μέχρι το έτος 2002. Οι θέσεις αυτές είναι κυρίως θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης. Ο αριθμός αυτός έχει εκτιμηθεί για την περίπτωση που ο κλάδος πολεμήσει με σωστά όπλα και διαγράψει μια θετική προοπτική, ειδάλλως οι αριθμοί είναι διαφορετικοί και πιο δυσοίωνοι.

Η εστίαση των απωλειών θέσεων σε εργαζόμενους χαμηλής ειδίκευσης αποδεικνύει το γεγονός ότι το πρότυπο απασχόλησης για την Ευρώπη έχει αλλάξει σημαντικά. Και αυτό γιατί ταυτόχρονα θα δημιουργηθούν πολλές ειδικότητες και ανάγκες σε εξειδικευμένο προσωπικό. Εκτιμάται ότι το 80% των εργαζομένων θα πρέπει να αναπτύξουν κάποια ή κάποιες ειδικεύσεις.

Συγκεκριμένα, ενώ θα μειώνονται θέσεις στην παραγωγή θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας στους τομείς της ανάπτυξης προϊόντων, του σχεδιασμού, της διοίκησης και της διαχείρισης. Η εισαγωγή διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας για παράδειγμα απαιτεί εργαζόμενους με γνώσεις πάνω στην έννοια της ποιότητας, παραγωγής με στόχο την ποιότητα και πληροφορικής καθώς συνήθως η διασφάλιση ποιότητας υλοποιείται με συστήματα πληροφορικής. Οι λειτουργίες αυτές θα επηρεαστούν σε σημαντικό βαθμό από στρατηγικές και οργανωτικές εξελίξεις. Στις χώρες του ΟΟΣΑ ενώ το 1980 οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι αποτελούσαν την πλειοψηφία, το 1990 η σχέση αυτή έχει ανατραπεί σε όλες τις χώρες του οργανισμού και πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων αποτελούν οι εξειδικευμένοι. Στη Γερμανία εκτιμάται ότι το έτος 2010 θα υπάρχουν μόνο 10% επί του συνόλου θέσει ανειδίκευτων εργαζόμενων.

Εκτιμάται ότι σε δέκα χρόνια από σήμερα το 80% των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται σήμερα θα έχουν ξεπεραστεί και θα έχουν αντικατασταθεί από περισσότερο εξελιγμένες. Ωστόσο, το 80% του εργατικού δναμικού θα συνεχίσει να εργάζεται με βάση την εκπαίδευση και την κατάρτιση που έλαβε δέκα χρόνια πριν. Ειδικά η εξέλιξη της πληροφορικής είναι τόσο ραγδαία που αν αντιστοιχίσουμε την εξέλιξη του αυτοκινήτου με αυτήν του ηλεκτρονικού υπολογιστή θα έπρεπε σήμερα να μπορούμε να μπορούμε να αγοράσουμε ένα μέσο αυτοκίνητο με 1000 δραχμές και να μπορούμε να διανύσουμε 250.000 χιλιόμετρα με 2 λίτρα βενζίνης!

Η εξέλιξη αυτή της τεχνολογίας, και μαζί της της τεχνολογίας παραγωγής, δεν μπορεί παρά να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην απασχόληση καθώς μηχανήματα μπορούν να εκτελέσουν εργασίες που εκτελούν άνθρωποι με όλο και πιο χαμηλό κόστος. Αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μία τέτοια μείωση κόστους αποδεχόμενος όλο και χαμηλότερες αποδοχές για να συναγωνιστεί το κόστος παραγωγής του μηχανήματος. Ο εργαζόμενος πρέπει να διαφοροποιηθεί από το μηχάνημα και να προσφέρει κάτι που το μηχάνημα δεν είναι σε θέση να προσφέρει. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ώστε να περάσει στη σφαίρα του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού με αυξημένες ικανότητες.

Ειδικότερα οι αλλαγές που συντελούνται στον εργασιακό χώρο είναι:

• Διαφοροποίηση του τύπου, τρόπου και υλικών κατασκευής των μηχανημάτων. Όλο και περισσότερο μηχανικά μέρη αντικαθίστανται από ηλεκτρονικά μη-επισκευάσιμα μέρη. Αυτά σε περίπτωση βλάβης αντικαθίστανται. Η αξία και σημασία του “γνώστη” μιας μηχανής μειώνεται και απαιτείται η κατανόηση της λειτουργίας πολλών διαφορετικών μηχανημάτων βασισμένη στη θεωρητική γνώση.
• Αύξηση των δυνατοτήτων αυτορύθμισης των μηχανημάτων. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας και αξιοπιστίας και μείωση της ανάγκης για ανθρώπινη παρέμβαση. Ωστόσο, πάλι αυξάνει τις απαιτήσεις από τις ικανότητες των εργαζομένων αναφορικά με την επίβλεψη των μηχανημάτων.
• Αύξηση της ταχύτητας παραγωγής. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση πιο εξελιγμένου μηχανολογικού εξοπλισμού. Ο εξοπλισμός αυτός αντιπροσωπεύει επενδύσεις και αύξηση των παγίων. Οδηγεί λοιπόν σε αύξηση του νεκρού σημείου παραγωγής (άρα σε μεγαλύτερες ποσότητες παραγωγής) και σε αυξημένο κόστος των λαθών. Η σωστή χρήση των μηχανημάτων έχει μεγαλύτερη σημασία από πριν.
• Ενοποίηση παραγωγικών τμημάτων. Ενοποιούνται επιμέρους τμήματα της παραγωγής και αποτελούν ευρύτερες παραγωγικές ενότητες. Θέσεις εργασίας που αφορούν την μεταφορά των υλικών ανάμεσα σε αυτά τα στάδια και δευτερεύουσες εργασίες πάνω στα μηχανήματα παραγωγής καταργούνται. Οι ενοποιήσεις αυτές αυξάνουν τις απαιτήσεις από τα μεσαία στελέχη που έχουν την ευθύνη να επιβλέψουν τα τμήματα αυτά.
• Γενίκευση της χρήσης των Η/Υ. Με όλα τα πλεονεκτήματα που έχουν οι Η/Υ έχουν ταυτόχρον και την απαίτηση περισσότερων γνώσεων από τους εργαζόμενους.
• Μεταμόρφωση της διαδικασίας έρευνας και ανάπτυξης. Η εισαγωγή των τεχνικών CAD για παραδειγμα μεταφέρεται εκτός μηχανημάτων σε κάποιο Η/Υ.

Ταχύς ρυθμός τεχνολογικής ανάπτυξης. Η προσαρμογή στην αλλαγή δεν είναι μια απαίτηση της εποχής αλλά μια διαρκής ανάγκη.

Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην ανάγκη για κατάρτιση για τους εργαζόμενους σε κάθε κλάδο είτε πρόκειται για παλαιούς εργαζόμενους που πρέπει να συνεχίσουν να παράγουν, είτε πρόκειται για νέους που εντάσσονται στην παραγωγική διαδικασία, είτε πρόκειται για παλαιούς εργαζομένους οι οποίοι βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο να χάσουν τη θέση εργασίας τους και πρέπει να μετακινηθούν σε κάποιο άλλο παραγωγικό κλάδο.

Η χώρα μας βρίσκεται σε μια διαδικασία αποβιομηχάνισης καθώς σημαντικές δραστηριότητες μεαφέρονται σε άλλες γεωγραφικές ζώνες χαμηλού κόστους. Στον κλάδο της ένδυσης ειδικότερα η μετακίνηση αυτή υλοποιείται και με μικρό κόστος. Αυτό αναπόφεκτα έχει επιπτώσεις στην απασχόληση στον κλάδο. Το ίδιο συμβαίνει στον κλάδο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα.

Σαν αποτελέσμα της αποβιομηχάνισης αυτής η απασχόληση στον κλάδο έχει πτωτική τάση. Το μέσο μέγεθος απασχόλησης από 35 άτομα που ήταν το 1989 έφτασε τα 24 άτομα το 1995. Η σημασία της μείωσης αυτής γίνεται κατανοητή εάν αναλογιστούμε ότι στο διάστημα 1981-1989 είχε παραμείνει σταθερό. Η ευρωπαϊκή ανάκαμψη που άρχισε από τα μέσα του 1994 δε φαίνεται να ανακόπτει αλλά μόνο να επιβραδύνει τη μακροπρόθεσμη τάση για μείωση της απασχόλησης του κλάδου. Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται και από την προοπτική ομαλοποίησης της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης στα Βαλκάνια και την επικείμενη διεύρυνση του φάσματος των υποψηφίων χωρών για μετεγκατάσταση των ελληνικών επιχειρήσεων. Οι πρόσφατες εξελίξεις στις χώρες αυτές και η αστάθεια που τις χαρακτηρίζει δεν αφήνουν περιθώρια για τέτοιες δράσεις στο βραχυπρόθεσμο μέλλον.

Η επαγγελματική κατάρτιση για τους εργαζόμενους στον κλάδο θα έχει ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας για όσους εργαζόμενους θα συνεχίσουν να απασχολούνται στον κλάδο, αλλά δεδομένης της αναπόφευκτης μείωσης θέσεων εργασίας, θα πρέπει να στοχεύει και στο να προσδώσει νέα προσόντα σε αυτούς που θα αναζητήσουν εργασία σε άλλους παραγωγικούς κλάδους, ώστε να αναζητήσουν εργασία με αξιώσεις.

Οι επενδύσεις σε εξοπλισμό και η υποστήριξη των εξαγωγών πρέπει να συνοδεύονται από συνεχή εκπαίδευση - επιμόρφωση του προσωπικού τόσο σε θέματα σχεδιασμού και παραγωγής όσο και σε θέματα μάρκετινγκ και προώθησης των εξαγωγών. Ο τελικός στόχος είναι οικονομίες σε κόστος, κέρδη παραγωγικότητας και ευελιξία στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας που θα επιτρέψουν την άμεση απόκριση της παραγωγής στις συνεχείς και ταχείες διακυμάνσεις της ζήτησης που μας έχει συνηθίσει η αγορά του έτοιμου ενδύματος.

Από τα τρία επίπεδα ιεραρχίας μόνο στο επίπεδο της Διοίκησης εμφανίζονται άτομα με εκπαίδευση Ανώτερη και Ανώτατη, με την εξαίρεση του λογιστηρίου όπου απαντώνται άτομα με ανώτερη εκπαίδευση στα κατώτερα επίπεδα ιεραρχίας. Αναλυτικά φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Το επίπεδο μόρφωσης των εργαζομένων έχει σημασία για το σχεδιασμό της κατάρτισης που απαιτείται να λάβουν και που θα παρατεθεί παρακάτω.

Οι επιχειρήσεις με περισσότερα από 50 άτομα έχουν εφαρμόσει εδώ και αρκετά χρόνια συστηματική και εντατική εκπαίδευση, κυρίως λόγω της αυτόνομης πρόσβασης τους σε εκπαιδευτικά ενδοεπιχειρησιακά προγράμματα του ΟΑΕΔ, και σύμφωνα με εκπροσώπους των επιχειρήσεων έχουν ήδη αποκομίσει θετικά αποτελέσματα. Τα κυριώτερα από αυτά φαίνεται να είναι:

• αποτελεσματικότερος έλεγχος της παραγωγής,
• διευκόλυνση της συντήρησης,
• αποτελεσματικότερος ποιοτικός έλεγχος,
• καλύτερη συνεργασία διοίκησης και εργαζομένων,
• σημαντική βελτίωση της παραγωγικότητας,
• διευκόλυνση της χρήσης των νέων μηχανημάτων,
• καλύτερη διαχείριση των παραγγελιών και
• καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων

Οι ανάγκες για κατάρτιση εστιάζονται κυρίως στο προσωπικό που έχει προσληφθεί πρόσφατα καθώς οι εμπειρότεροι εργαζόμενοι έχουν αναπτύξει τις βασικές ικανότητες για την εκτέλεση των εργασιών τους, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πεδία πρόσφορα για κατάρτιση και επιμόρφωση και για αυτούς.

Οι έμπειροι εργαζόμενοι έχουν αναπτύξει ικανότητες και γνώσεις με τη διαδικασία της εκπαίδευσης στην εργασία (on the job training) από την μέρα που προσλήφθηκαν έως σήμερα. Αυτοί οι εργαζόμενοι πρέπει να επεκτείνουν αυτές τις ικανότητες τους πέρα από τα πλαίσια των χθεσινών αναγκών μέσα στα οποία τις ανέπτυξαν και να τις αντιληφθούν μέσα στο νέο πλαίσιο που υφίσταται. Έννοιες όπως η πληροφορική και η ποιότητα που δεν εμπεδώθηκαν στην έως τώρα διαδικασία εκπαίδευσης πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενα κατάρτισης.

Αρχική σελίδα