ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ADAPT
ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑΔΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΠΟΤΩΝ (ΚΑ005)

ΕΚΠΟΝΗΣΗ: Χ. ΚΟΛΩΝΙΑΡΗ

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Στη βιομηχανική παραγωγή πέρα από τις γνώσεις των υλικών και των πρώτων υλών απαιτούνται και γενικότερες γνώσεις της τεχνικής των διαδικασιών και μεθόδων με ανάλογες δεξιότητες στο χειρισμό των μηχανών, τον έλεγχο και την εποπτεία της διαδικασίας παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της γνώσης εργασιών ρουτίνας και επισκευής. Δεδομένης της ποικιλίας προϊόντων και διαδικασιών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει μια ποικιλία ειδικών επαγγελματικών προγραμμάτων με πλήρως διαφοροποιημένη γκάμα εξειδίκευσης κατάρτισης και αντίστοιχα πιστοποιητικά.

Οι νέες διαδικασίες και τεχνολογίες παραγωγής είναι προσανατολισμένες στη διαφοροποίηση των προϊόντων και όχι στην απλή επέκταση του εύρους παραγωγής. Λίγα προϊόντα, όπως για παράδειγμα η ζάχαρη, τα γαλακτοκομικά, τα φυτικά και ζωικά λίπη και έλαια, η μεταποίηση και συντήρηση φρούτων, ποτών και λαχανικών ενδείκνυνται για βιομηχανική παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα. Η αυτοματοποίηση παίζει σημαντικό ρόλο στα μαγειρεμένα τρόφιμα, καθώς και στα γλυκά και στα σνακ.

Η βιοτεχνολογία αποτελεί ένα όλο και σημαντικότερο πεδίο έρευνας και ανάπτυξης. Οι μεγάλες επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα, επενδύουν πρόσφατα σε αυτή την τεχνολογία.

Η αύξηση της αυτοματοποίησης της παραγωγής και η συνεπακόλουθη αύξηση της παραγωγικότητας συντελεί στην μείωση των θέσεων εργασίας των ανειδίκευτων αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί ανάγκες για νέες εξειδικευμένες θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για απασχόληση σε άτομα με εξειδίκευση. Στις χώρες του ΟΟΣΑ ενω το 1980 οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι αποτελούσαν την πλειοψηφία, το 1990 η σχέση αυτή έχει ανατραπεί σε όλες τις χώρες του οργανισμού και πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων αποτελούν οι εξειδικευμένοι. Στη Γερμανία εκτιμάται ότι το έτος 2010 θα υπάρχουν μόνο 10% επί του συνόλου θέσει ανειδίκευτων εργαζόμενων.

Εκτιμάται ότι σε δέκα χρόνια από σήμερα το 80% των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται σήμερα θα έχουν ξεπεραστεί και θα έχουν αντικατασταθεί από περισσότερο εξελιγμένες. Ωστόσο, το 80% του εργατικού δναμικού θα συνεχίσει να εργάζεται με βάση την εκπαίδευση και την κάτάρτιση που έλεβε δέκα χρόνια πριν. Ειδικά η εξέλιξη της πληροφορικής είναι τόσο ραγδαία που αν αντιστοιχίσουμε την εξέλιξη του αυτοκινήτου με αυτήν θα έπρεπε σήμερα να μπορούμε να μπορούμε να αγοράσουμε ένα μέσο αυτοκίνητο με 1000 δραχμές και να μπορούμε να διανύσουμε 250.000 χιλιόμετρα με 2 λίτρα βενζίνης!

Η εξέλιξη αυτή της τεχνολογίας, και μαζί της της τεχνολογίας παραγωγής δεν μπορεί παρά να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην απασχόληση καθώς μηχανήματα μπορούν να εκτελέσουν εργασίες που εκτελούν άνθρωποι με όλο και πιο χαμηλό κόστος. Αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μία τέτοια μείωση κόστους αποδεχόμενος όλο και χαμηλότερες αποδοχές για να συναγωνιστεί το κόστος παραγωγής του μηχανήματος. Ο εργαζόμενος πρέπει να διαφοροποιηθεί από το μηχάνημα και να προσφέρει κάτι που το μηχάνημα δεν είναι σε θέση να προσφέρει. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ώστε να περάσει στη σφαίρα του εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού με αυξημένες ικανότητες.

Ειδικότερα οι αλλαγές που συντελούνται στον εργασιακό χώρο είναι:

• Διαφοροποίηση του τύπου, τρόπου και υλικών κατασκευής των μηχανημάτων. Όλο και περισσότερο μηχανικά μέρη αντικαθίστανται από ηλεκτρονικά μη-επισκευάσιμα μέρη. Αυτά σε περίπτωση βλάβης αντικαθίστανται. Η αξία και σημασία του “γνώστη” μιας μηχανής μειώνεται και απαιτείται η κατανόηση της λειτουργίας πολλών διαφορετικών μηχανημάτων βασισμένη στη θεωρητική γνώση.
• Αύξηση των δυνατοτήτων αυτορύθμισης των μηχανημάτων. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας και αξιοπιστίας και μείωση της ανάγκης για ανθρώπινη παρέμβαση. Ωστόσο, πάλι αυξάνει τις απαιτήσεις από τις ικανότητες των εργαζομένων αναφορικά με την επίβλεψη των μηχανημάτων.
• Αύξηση της ταχύτητας παραγωγής. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση πιο εξελιγμένου μηχανολογικού εξοπλισμού. Ο εξοπλισμός αυτός αντιπροσωπεύει επενδύσεις και αύξηση των παγίων. Οδηγεί λοιπόν σε αύξηση του νεκρού σημείου παραγωγής (άρα σε μεγαλύτερες ποσότητες παραγωγής) και σε αυξημένο κόστος των λαθών. Η σωστή χρήση των μηχανημάτων έχει μεγαλύτερη σημασία από πριν.
• Ενοποίηση παραγωγικών τμημάτων. Ενοποιούνται επιμέρους τμήματα της παραγωγής και αποτελούν ευρύτερες παραγωγικές ενότητες. Θέσεις εργασίας που αφορούν την μεταφορά των υλικών ανάμεσα σε αυτά τα στάδια και δευτερεύουσες εργασίες πάνω στα μηχανήματα παραγωγής καταργούνται. Οι ενοποιήσεις αυτές αυξάνουν τις απαιτήσεις από τα μεσαία στελέχη που έχουν την ευθύνη να επιβλέψουν τα τμήματα αυτά.
• Γενίκευση της χρήσης των Η/Υ. Με όλα τα πλεονεκτήματα που έχουν οι Η/Υ έχουν την απαίτηση περισσότερων γνώσεων από τους εργαζόμενους.
• Μεταμόρφωση της διαδικασίας έρευνας και ανάπτυξης. Η εισαγωγή των τεχνικών CAD για παραδειγμα μεταφέρεται εκτός μηχανημάτων σε κάποιο Η/Υ.
• Ταχύς ρυθμός τεχνολογικής ανάπτυξης. Η προσαρμογή στην αλλαγή δεν είναι μια απαίτηση της εποχής αλλά μια διαρκής ανάγκη.

Ειδικά η αυτοματοποίηση στον κλάδο εστιάζεται κυρίως στα στάδια της επεξεργασίας και της συσκευασίας. Αυτοματοποιημένες μηχανές ακριβείας για τον έλεγχο του βάρους εισήχθησαν σε μεγάλη έκταση σε όλη τη βιομηχανία τροφίμων.

Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στην ανάγκη για κατάρτιση για τους εργαζόμενους σε κάθε κλάδο είτε πρόκειται για παλαιούς εργαζόμενους που πρέπει να συνεχίσουν να παράγουν, είτε πρόκειται για νέους που εντάσσονται στην παραγωγική διαδικασία, είτε πρόκειται για παλαιούς εργαζομένους οι οποίοι βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο να χάσουν τη θέση εργασίας τους και πρέπει να μετακινηθούν σε κάποιο άλλο παραγωγικό κλάδο.

Ο τρόπος εκπαίδευσης που χρησιμοποιείται παραδοσιακά στον κλάδο, όπως και σε πολλούς άλλους,είναι η εκπαίδευση κατά τη εργασία (on the job training). Αυτή η διαδικασία αποδεικνύεται όλο και πιο αναποτελεσματική καθώς αυξάνουν οι ανάγκες εξειδίκευσης, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Από τις επιχειρήσεις του κλάδου στο νομό το 78% απασχολεί έως πέντε άτομα, το 13% πέντε έως δέκα άτομα, το 5% από 10 έως 20, το 3% από 20 έως 100 και το 1% πάνω από 100 άτομα. Εντονότερη είναι η παρουσία των μονάδων στην περιοχή της Θεσ/νίκης ή γύρω από αυτήν παρά στον υπόλοιπο νομό, όπως φαίνεται και από τους χάρτες του Παραρτήματος που παρουσιάζουν την οικονομική δραστηριότητα στην μεταποίηση όπως κατανέμεται στο νομό.

Ο βαθμός κατάρτισης στον κλάδο είναι υψηλότερος σε σχέση με τον κλάδο ετοίμου ενδύματος και κλωστϋφαντουργίας, για παράδειγμα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο 70% των επιχειρήσεων της Κεντρικής Μακεδονίας εργάζονται μέχρι 5 επιστήμονες ενώ στο υπόλοιπο 30% από 6 έως 10. Τα 2/3 των εργαζομένων έχουν εκπαιδευτεί κατά τη διάρκεια της εργασίας τους και το 1/3 έχει παρακολουθήσει μαθήματα σε κάποιο ίδρυμα επαγγελματικής κατάρτισης. Οι επιχειρήσεις ποτών έχουν συγκριτικά με τις υπόλοιπες μεγαλύτερο αριθμό εξειδικευμένου προσωπικού (απόφοιτοι πανεπιστημίου και τεχνικών σχολών). Παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση επιστημονικού προσωπικού (κυρίως χημικοί και τεχνολόγοι τροφίμων) στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες τροφίμων και ποτών.

Βασικές παράμετροι στην εξέλιξη της εργασίας στον κλάδο στην περιοχή του νομού είναι οι παρακάτω:

• η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών δε σχετίζονται με καινοτομικά προϊόντα αλλά με προσπάθειες μείωσης του απασχολούμενου προσωπικού παραγωγής, σταθεροποίησης και βελτίωσης της ποιότητας καθώς και εξοικονόμησης ενέργειας και υλικών,
• οι ιδιοκτήτες και οι διοικήσεις των επιχειρήσεων αποτελούνται στην μεγάλη πλειοψηφία τους από άτομα που κατέχουν πανεπιστημιακούς τίτλους αλλά έχουν εκπαιδευτεί στο αντικείμενο δραστηριότητας της επιχείρησης τους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους σε αυτήν,
• οι δραστηριότητες και κατά συνέπεια το προσωπικό που σχετίζεται με την έρευνα και ανάπτυξη είναι πολύ περιορισμένο και αφορά πολύ μικρό αριθμό επιχειρήσεων μεγάλου μεγέθους, και
• η εισαγωγή της νέας τεχνολογίας έχει δημιουργήσει ανάγκες για εξειδικευμένο προσωπικό που καλύπτονται από τις επιχειρήσεις με πρόσληψη κατά κύριο λόγο μηχανολόγων και ηλεκτρολόγων μηχανικών.

Η κατάρτιση του προσωπικού εμφανίζεται εντατική και συστηματική σε όλα τα μεγέθη των επιχειρήσεων και γίνεται τόσο μέσω των επιδοτούμενων προγραμμάτων του ΟΑΕΔ όσο και με αυτοχρηματοδότηση από τις επιχειρήσεις. Τα αποτελέσματα αυτών των προγραμμάτων δείχνουν να είναι ικανοποιητικά με κύρια αποτελέσματα:

• τον αποτελεσματικότερο έλεγχο της παραγωγής,
• την αυστηρή τήρηση των τεχνολογικών παραμέτρων παραγωγής και των προδιαγραφών ποιότητας,
• την καλύτερη συνεργασία εργαζομένων - διοίκησης,
• τη σημαντική βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας,
• τη διευκόλυνση της χρήσης των νέων μηχανημάτων και των αυτοματισμών,
• την καλύτερη διαχείριση των παραγγελιών, και
• την καλυτερη διαχείριση των αποθεμάτων.

Η άποψη των επιχειρηματιών και των εργαζομένων είναι ότι τα προγράμματα κατάρτισης που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα έχουν συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξη του κλάδου.

Στη διάρκεια της απόπειρας της εφαρμογής συστημάτων διασφάλισης ποιότητας έχει παρατηρηθεί εργαζόμενοι να αντιδρούν αρνητικά και με καχυποψία. Οι εργαζόμενοι κάθε βαθμίδας έχουν την εντύπωση ότι η εταιρεία προσπαθεί να τους αναγκάσει να αποδώσουν περισσότερα από τα συμφωνηθλεντα αλλά ταυτόχρονα ανησυχούν για τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις που τίθενται.

Αρχική σελίδα