ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΒΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΤΑ ΜΕΣΑ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (ΚΑ008)

Ζ.Αλμπανίδου - Κ.Παγκαρλιώτας
(Απο το Εκπαιδευτικό πακέτο: Σύμβουλοι Απασχόλησης στη Βιομηχανία-Μεταποίηση, έτος 1997, φορέας υλοποίησης ΜΑΚΙΝΕ)

Το αγαθό της πληροφόρησης έχει χρησιμότητα αλλά σαν τέτοιο συνεπάγεται κόστος. Η στενότητα των πόρων επιβάλλει επιλογές ως προς την ποσότητα παραγωγής αυτού του αγαθού και τον τρόπο διάθεσής του. Τα κανάλια πληροφόρησης που λειτουργούν στην αγορά εργασίας αποσκοπούν να μειώσουν το κόστος παραγωγής αυτού του αγαθού και σε πολλές περιπτώσεις να βελτιώσουν τον τρόπο διανομής του αφενός επειδή υπάρχουν εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και αφετέρου για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης αφού η πληροφόρηση αφορά την εργασία που είναι το συνταγματικό δικαίωμα κάθε πολίτη. Στην περίπτωση αυτή έχουμε την κρατική παρέμβαση και τα κρατικά κανάλια πληροφόρησης στην αγορά εργασίας, δηλαδή τις υπηρεσίες απασχόλησης του ΟΑΕΔ.

Η πληροφόρηση της αγοράς εργασίας σαν ένα επενδυτικό αγαθό.

Η πληροφόρηση χαρακτηρίζεται σαν επενδυτικό αγαθό, αφού συνεπάγεται "θυσίες- κόστος" στην παρούσα περίοδο και αποφέρει "οφέλη" στο μέλλον . Τα οφέλη αυτά για τον εργαζόμενο ή τον εργοδότη διαφέρουν και είναι τόσο μεγαλύτερα για τον εργαζόμενο όσο η διάρκεια απασχόλησης είναι μεγαλύτερη και οι όροι απασχόλησής του ευνοϊκότεροι. Στην περίπτωση εκείνη όπου εργοδότες και άνεργοι δεν έχουν συμφέρον να παράγουν οι ίδιοι αλλά να αγοράσουν το αγαθό της πληροφόρησης απ' εκείνους που μπορούν να το παράγουν φθηνότερα, δικαιολογείται και η εμφάνιση μεσαζόντων στην αγορά εργασίας, που για λογαριασμό εργοδοτών και ανέργων παράγουν και διαθέτουν πληροφορίες έναντι κάποιας αμοιβής. Εξάλλου, ο άμεσος και επιτυχής συμψηφισμός προσφοράς και ζήτησης εργασίας, που είναι το αποτέλεσμα καλής πληροφόρησης εργοδοτών και εργατικού δυναμικού, μειώνει την ανεργία και βελτιώνει την παραγωγικότητα της εργασίας. Έτσι προκύπτουν κοινωνικά οφέλη που δικαιολογούν την σύσταση και λειτουργία δημοσίων υπηρεσιών απασχόλησης στο σύνολο σχεδόν των χωρών του ΟΟΣΑ.

Δεν μπορούμε όμως να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι οι άνεργοι εκείνοι που δεν διαθέτουν τα οικονομικά μέσα να πληρώσουν το κόστος της πληροφόρησης θα είναι αδύνατον να την αξιοποιήσουν και θα παραμένουν άνεργοι. Αυτός είναι και ο λόγος όπου σε χώρες στις οποίες επιτρέπεται η λειτουργία ιδιωτικών γραφείων εργασίας, θεσμικά τουλάχιστον, το κόστος πληροφόρησης βαρύνει τον εργοδότη.

Κανάλια πληροφόρησης στην αγορά εργασίας.

Υπάρχουν επίσημα και ανεπίσημα κανάλια πληροφόρησης στην αγορά εργασίας. Τα ανεπίσημα κανάλια πληροφόρησης στην αγορά εργασίας χρησιμοποιούνται απ' εκείνους που αναζητούν εργασία (άνεργοι ή αναζητούντες άλλη απασχόληση) επισκεπτόμενοι διάφορους εργοδότες ή πληροφορούνται την ύπαρξη κενών θέσεων εργασίας μέσω συγγενών και φίλων, ή απ' εκείνους που μαθαίνουν για την ύπαρξη διαθέσιμου εργατικού δυναμικού (εργοδότες), μέσω των συγγενών ή φίλων τους. Τα ανεπίσημα κανάλια πληροφόρησης λειτουργούσαν για πολλά χρόνια και αποτελούσαν τον μοναδικό τρόπο συμψηφισμού μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Οι ενδιαφερόμενοι δημιουργούσαν τη δική τους άτυπη αγορά εργασίας σε συγκεκριμένο χώρο. Με τον τρόπο αυτό μείωναν σημαντικά το κόστος πληροφόρησης.

Επίσημα κανάλια πληροφόρησης είναι τα ιδιωτικά ή δημόσια γραφεία εργασίας καθώς και οι αγγελίες στον ημερήσιο ή περιοδικό τύπο.

Τα επίσημα κανάλια πληροφόρησης ορίζονται, σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ΔΓΕ), σαν μεσολαβητές μεταξύ εργοδοτών και αναζητούντων εργασία με σκοπό την υπογραφή σύμβασης εργασίας. Κατά κανόνα, οι ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες, δηλαδή για ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων ή για βραχείας διάρκειας απασχόληση, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους μέσω της εξειδίκευσης αυτής. Αναλαμβάνουν την τοποθέτηση αυτών που ζητούν εργασία σε θέσεις εργασίας που προσφέρουν οι εργοδότες.

Οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης δεν διακρίνουν μεταξύ επαγγελματικών κατηγοριών ή τη διάρκεια απασχόλησης. Κύρια δε απευθύνονται σε ανειδίκευτα άτομα και σ' εκείνα που έχουν τις περισσότερες δυσκολίες τοποθέτησης σε εργασία.

Οι αγγελίες εφημερίδων, σε αντίθεση με τις ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης, δεν εξειδικεύονται ως προς το είδος του επαγγέλματος και τη διάρκεια απασχόλησης, ούτε αναλαμβάνουν την τοποθέτηση ανέργων. Απλά παρέχουν πληροφόρηση για να έρθουν οι ενδιαφερόμενοι με δική τους πρωτοβουλία σε άμεση επικοινωνία μεταξύ τους.

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα ανεπίσημα κανάλια πληροφόρησης αποτελούν τον κύριο μηχανισμό συμψηφισμών προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Το 76% των ενδιαφερομένων χρησιμοποιεί αποκλειστικά και μόνο τα ανεπίσημα κανάλια. Μεταξύ δε των επισήμων καναλιών περισσότερο χρησιμοποιούνται οι εφημερίδες (15.3%) και μεταξύ των ανεπίσημων οι απ' ευθείας επισκέψεις αναζητούντων εργασία στις επιχειρήσεις (48%). Στην ΕΕ, το ποσοστό εκείνων που αναζητούν εργασία χρησιμοποιώντας αποκλειστικά και μόνο τα ανεπίσημα κανάλια πληροφόρησης ανέρχεται μόνο στο 27%.

Αυτό σημαίνει πως η ελληνική αγορά εργασίας είναι η λιγότερο οργανωμένη στο χώρο της Ε.Ε.. Μπορεί να διακρίνει κανείς τριών ειδών υπηρεσίες απασχόλησης. Εκείνες που λειτουργούν χωρίς κέρδος (σωματεία, σύλλογοι, επιμελητήρια) και των οποίων η λειτουργία δεν απαγορεύεται από το νόμο. Εκείνα που λειτουργούν κερδοσκοπικά και απαγορεύεται ρητά από το νόμο η λειτουργία τους και τέλος οι Δημόσιες Υπηρεσίες Απασχόλησης. Στην περίπτωση της Ελλάδος πρόκειται για τον ΟΑΕΔ.

Επίσημα Κανάλια Πληροφόρησης: Υπηρεσίες Απασχόλησης

Το δίκτυο πληροφόρησης και διενέργειας συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας στην κοινοτική αγορά εργασίας για να λειτουργήσει σωστά απαιτεί τη συνύπαρξη εθνικών αγορών εργασίας εξίσου καλά οργανωμένων και καλά πληροφορημένων. Αξίζει λοιπόν να εξετάσουμε το βαθμό απόκλισης μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων Κρατών-Μελών ως προς τη λειτουργία των υπηρεσιών παροχής πληροφόρησης στην αγορά εργασίας και διενέργειας συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας, δηλαδή των Υπηρεσιών Απασχόλησης.

Ο μηχανισμός διευκόλυνσης της διακίνησης των εργαζομένων (SEDOC και η μετεξέλιξή του στο EURES), είναι ήδη σε λειτουργία και η απαιτούμενη πληροφόρηση για κάθε ενδιαφερόμενο γίνεται κατά διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό από χώρα σε χώρα, πράγμα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την οργάνωση της κάθε εθνικής αγοράς εργασίας. Στην Ελλάδα, η πληροφόρηση για την αγορά εργασίας δεν διαχέεται ακόμα στο βαθμό που θα έπρεπε.

Τα κανάλια πληροφόρησης στα οποία αναφερθήκαμε παραπάνω δεν αποτελούν το μόνο αλλά ένα από τα βασικότερα κριτήρια προσδιορισμού του βαθμού οργάνωσης της αγοράς εργασίας. Δηλαδή, βασικό χαρακτηριστικό μιας οργανωμένης αγοράς είναι ο τρόπος με τον οποίο συγκεντρώνεται και διαχέεται η πληροφόρηση. Αυτό με τη σειρά του καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς. Για το λόγο αυτό έχει νόημα η σύγκριση της ελληνικής αγοράς εργασίας μ' εκείνες των άλλων Κ-Μ, με βασικό κριτήριο την ορθή χρήση των επίσημων καναλιών πληροφόρησης, που σημαίνει καλύτερο συμψηφισμό μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς εργασίας αφενός και καλύτερη τεκμηρίωση για τη λήψη αποφάσεων στα πλαίσια της πολιτικής απασχόλησης.

Πέρα από τον μηχανισμό των συμψηφισμών υπάρχει ανάγκη ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των διαφόρων Κρατών-Μελών της Κοινότητας σε θέματα που σχετίζονται με τις εξελίξεις και τις προοπτικές απασχόλησης κατά περιοχή, κατά τομέα και κλάδο, ή ακόμα κατά κατηγορία εργατικού δυναμικού. Ας μην ξεχνάμε ότι η αρχική Συνθήκη της Ρώμης (1957), προέβλεπε τη δημιουργία μιας ενιαίας κοινοτικής αγοράς εργασίας, όπου κάθε εργαζόμενος θα είναι ελεύθερος να διακινείται από χώρα σε χώρα της Κοινότητας. Αναγκαία λοιπόν προϋπόθεση για την επιτυχία αυτού του στόχου, που έχει ήδη καθυστερήσει, και προκειμένου να γίνει ο στόχος αυτός πραγματικότητα, κάθε πληροφορία που αφορά την αγορά εργασίας ενός Κράτους-Μέλους της Κοινότητας αφορά και όλα τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη. Οι υπηρεσίες απασχόλησης έχουν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός κοινοτικού δικτύου πληροφοριών.

Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, ο διευρυμένος ρόλος των Γραφείων Εργασίας σχεδόν σ' όλες τις χώρες της ΕΕ καθιστά το έργο τους πολύ δύσκολο. Παράγουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών που εκτείνεται πέρα από τον παραδοσιακό τους ρόλο, την τοποθέτηση ανέργων σε δηλούμενες από τους εργοδότες κενές θέσεις εργασίας. Σαν τέτοιες υπηρεσίες θεωρούμε:

α) Την κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών τοπικών αγορών εργασίας σε περιοχές που σημειώνονται έντονες αναδιαρθρώσεις του παραγωγικού τους ιστού.

β) Την εφαρμογή της πολιτικής απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης μεγάλης κλίμακας προγραμμάτων για την προώθηση της απασχόλησης, του επαγγελματικού προσανατολισμού και της επαγγελματικής-τεχνικής κατάρτισης, που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ).

γ) Την παροχή στατιστικής πληροφόρησης που διευκολύνει τη διεξαγωγή ερευνών στις τοπικές αγορές εργασίας και την παροχή κάθε πληροφόρησης που αξιοποιείται στα πλαίσια σχεδιασμού της εθνικής πολιτικής απασχόλησης, ή στα πλαίσια της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στην Κοινότητα.

Ο τελευταίος αυτός ρόλος των Υπηρεσιών Απασχόλησης, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες κοινοτικές χώρες, έχει ατονήσει ή υποεκτιμηθεί.

Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται ατελής είναι η ανεπάρκεια της πληροφόρησης για θέματα που σχετίζονται με την ποσοτική και ποιοτική διάσταση της προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Κι' αυτό, όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, ερμηνεύει το μεγαλύτερο μέρος της διαρθρωτικής ανεργίας.

Το δίκτυο πληροφόρησης και διενέργειας συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας στην κοινοτική αγορά εργασίας (SEDOC-ΕURES), για να λειτουργήσει σωστά απαιτεί τη συνύπαρξη εθνικών αγορών εργασίας καλά οργανωμένων και πληροφορημένων.

Αρχική σελίδα