![]() |
ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΒΑΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ |
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΕ (ΚΑ010)
Ζ.Αλμπανίδου -
Κ.Παγκαρλιώτας
(Απο το Εκπαιδευτικό πακέτο:
Σύμβουλοι Απασχόλησης στη
Βιομηχανία-Μεταποίηση, έτος 1997, φορέας
υλοποίησης ΜΑΚΙΝΕ)
Στο δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης των ευρωπαίων πολιτών και της εγκατάστασής τους σε άλλο Κράτος-Μέλος της ΕΕ αναφέρονται τα άρθρα 48 έως και 52 της ιδρυτικής Συνθήκης της ΕΟΚ (1957). Ποιο συγκεκριμένα, η Ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων και γενικότερα των προσώπων ορίζεται από την παράγραφο 3, του άρθρου 48 της Συνθήκης του 1957, ενώ με το άρθρο 49 καθορίζονται τα όργανα και οι τρόποι παρέμβασης της Ε.Κ με την έκδοση σχετικών οδηγιών ή διατάξεων που ενσωματώνονται στην κοινοτική νομοθεσία. Μετά δε από την επικύρωσή τους από τα εθνικά κοινοβούλια συνιστούν νόμο του κάθε Κράτους-Μέλους.
Η 1/1/1993 απετέλεσε τον χρονικό ορίζοντα από τον οποίο ξεκίνησε η ενωμένη Ευρώπη τη νέα της πορεία. Τυπικά τουλάχιστον, από την ημερομηνία αυτή λειτουργεί η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά των 340 εκατ. καταναλωτών που συνεπάγεται την πλήρη ελευθερία διακίνησης αγαθών και υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων.
Η αύξηση του ανταγωνισμού στις οικονομίες των Κρατών-Μελών θα συνοδευτεί αναπόφευκτα και από την αύξηση του ανταγωνισμού στις εθνικές αγορές εργασίας. O σχηματισμός μιας κοινοτικής ανταγωνιστικής αγοράς εργασίας σημαίνει:
Ένα μέσο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των δυσαρμονιών και ανισορροπιών στην κοινοτική αγορά εργασίας και της άνισης οικονομικής ανάπτυξης των περιφερειών της Κοινότητας αποτελεί η δυνατότητα των εργαζομένων να μετακινούνται γεωγραφικά για λόγους απασχόλησης σ' ολόκλήρο τον κοινοτικό χώρο. Δηλαδή, από περιοχές στις οποίες υπάρχει πλεόνασμα διαθέσιμου εργατικού δυναμικού, σε σχέση με τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας, στις περιοχές με έλλειψη εργατικών χεριών.
Για την επιτυχία των στόχων της ΕΕ, οι λιγότερο οργανωμένες αγορές εργασίας των φτωχότερων περιοχών της ΕΕ έπρεπε να βοηθηθούν για τη βελτίωση της λειτουργίας των Υπηρεσιών απασχόλησης και τη λειτουργική σύνδεση μεταξύ αυτών των υπηρεσιών ώστε να απαρτίζουν πλέον ένα κοινοτικό δίκτυο υπηρεσιών απασχόλησης.
Η εφαρμογή μέτρων για την προώθηση της ΕΔ είναι το αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης διαδικασίας και αποβλέπει:
Ήδη από το 1968 (Οδηγία 1612/68), η Κοινότητα προχώρησε στη ρύθμιση θεμάτων της ενιαίας λειτουργίας της Κοινοτικής αγοράς εργασίας. Τις αρχικές αυτές ρυθμίσεις ακολούθησε μία σειρά νομοθετικών βελτιώσεων. Η πιο πρόσφατη ρύθμιση είναι ο Κανονισμός της Κοινότητας αρ. 2434/92 του Συμβουλίου της 27/7/92 που αφορά την τροποποίηση της Κοινοτικής οδηγίας 1612/68. Η εφαρμογή όμως των ρυθμίσεων αυτών δεν έχει ακόμα προχωρήσει πλήρως στην πράξη και δύσκολα μπορεί κανείς να προβεί στην αξιολόγησή τους, ιδιαίτερα σ' ό,τι αφορά τις ρυθμίσεις που αφορούν τον κοινοτικό μηχανισμό συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των Κ-Μ είναι τεράστιες και αυτό ίσως είναι το βασικότερο πρόβλημα εφαρμογής μιας ενιαίας πολιτικής απασχόλησης απ' όλα τα Κράτη-Μέλη.
Ο κανονισμός 1612/68 του Συμβουλίου της 15ης Οκτωβρίου 1968 αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας. Το περιεχόμενο των άρθρων του κανονισμού αυτού στηρίζεται στα άρθρα 48 και 49 της Συνθήκης της Ρώμης.
Ο κανονισμός παρέχει σαφείς κατευθύνσεις για την προώθηση της ΕΔ και επιχειρεί να λύσει ορισμένα προβλήματα που είχαν εμφανιστεί μετά την πρώτη χρονική περίοδο από την υπογραφή της Συνθήκης και στα πλαίσια μικρής έκτασης πειραματικών εφαρμογών των σχετικών αρχών της Συνθήκης.
Ο κανονισμός αποτελείται από 3 μέρη. Το πρώτο αφορά το ρόλο των Υπηρεσιών απασχόλησης και την εγκατάσταση των οικογενειών των εργαζομένων που διακινούνται μεταξύ των Κρατών-Μελών. Το δεύτερο αφορά την καθιέρωση και λειτουργία του συστήματος συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας και το τρίτο την τεχνική στήριξη και τη συνεργασία των Κρατών-Μελών σε θέματα της ΕΔ και της απασχόλησης.
Με άλλα λόγια, ο κανονισμός αυτός προσδιορίζει κατά το μεγαλύτερό του μέρος τους μηχανισμούς που χρειάζονται στα πλαίσια μιας ενιαίας πολιτικής απασχόλησης, όπως π.χ. το σύστημα συμψηφισμών προσφορών και ζήτησης εργασίας σε κοινοτικό επίπεδο, συστήματα πληροφόρησης για τις εθνικές και τοπικές αγορές εργασίας, συστήματα κατάρτισης κ.λ.π., ώστε η ΕΔ εργαζομένων στην Κοινότητα να γίνει πράξη.
Οι διατάξεις του Κανονισμού αρ.1612/68 κάνουν ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση υλοποίησης της ΕΔ, όχι μόνο των εργαζομένων αλλά και των οικογενειών τους, αφού θεωρεί ότι το δεύτερο αποτελεί προϋπόθεση του πρώτου.
Στην παρούσα εργασία θα ασχοληθούμε μόνο με το δεύτερο μέρος του κανονισμού της ΕΟΚ 1612/68 επειδή συνδέεται άμεσα με το αντικείμενο της παρούσας μελέτης.
H Επιτροπή είναι απόλυτα βέβαιη ότι η ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στην Κοινότητα σαν σύνολο αλλά επισημαίνει τον κίνδυνο άνισης κατανομής τους. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει: " .... επειδή αυξάνονται οι δυνατότητες ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων, κεφαλαίου και υπηρεσιών προς τις περιοχές που πλεονεκτούν οικονομικά, ίσως υπάρχει ο κίνδυνος να αυξηθούν ακόμα περισσότερο αντί να μειωθούν οι διαφορές μεταξύ πλουσιοτέρων και φτωχοτέρων περιοχών και να μην ικανοποιηθεί ο στόχος της συνοχής τους".
Αυτό ήταν εξάλλου και το σκεπτικό βάσει του οποίου η Επιτροπή εισηγήθηκε προς το Συμβούλιο την αναδιάρθρωση των ΔΤ (από το 1989 και μετά) με σκοπό την αποτελεσματικότερη παρέμβασή τους προς την πορεία της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Ενιαίας Αγοράς και μεταξύ των άλλων και την διασφάλιση των προϋποθέσεων διευκόλυνσης της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας. Ανάλογη ήταν και η προσπάθεια διπλασιασμού των πόρων των διαθέσιμων πόρων των Δ.Τ από τις αποφάσεις του Maastricht.
Το SEDOC σαν εργαλείο στη διάθεση της Κοινότητας, έρχεται να υλοποιήσει στην πράξη το θεσμικό πλαίσιο (Συνθήκη της Ρώμης, Κανονισμός 1612/68 και πιο πρόσφατες ρυθμίσεις της Κοινότητας), που αφορά την συνεργασία μεταξύ των Κρατών-Μελών σε θέματα ανταλλαγής πληροφοριών για την αγορά εργασίας (σε κοινοτικό επίπεδο) και τη λειτουργία του μηχανισμού συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας σε κοινοτικό επίπεδο.
Κάθε χώρα μέλος της Κοινότητας διαθέτει ένα κεντρικό γραφείο που παίζει συντονιστικό ρόλο μεταξύ των τοπικών υπηρεσιών απασχόλησης των Εθνικών Οργανισμών Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, σ' ό,τι αφορά τη διακίνηση εργαζομένων από και προς τις άλλες χώρες της Κοινότητας. Τα κεντρικά αυτά γραφεία συντονίζουν τις ενέργειές τους με τη βοήθεια του κοινοτικού γραφείου της Ε.Κ., που βρίσκεται στις Βρυξέλλες. Όλα μαζί αποτελούν το πληροφοριακό δίκτυο/σύστημα SEDOC.
Μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου (από 1/1/1988), η Ελλάδα, σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο, αποτελεί ενεργό μέλος του συστήματος SEDOC και συμμετέχει κανονικά στη λειτουργία του συστήματος αυτού. Έτσι, ο εργοδότης που δηλώνει κενές θέσεις εργασίας στις υπηρεσίες απασχόλησης του ΟΑΕΔ έχει το δικαίωμα να ζητήσει διαθέσιμο εργατικό δυναμικό από άλλες χώρες της ΕΕ, εφόσον το ντόπιο διαθέσιμο άνεργο δυναμικό δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του. Το ελληνικό κεντρικό γραφείο της Αθήνας σε συνεργασία με το κεντρικό κοινοτικό γραφείο των Βρυξελλών ελέγχει εάν και κατά πόσο οι θέσεις εργασίας μπορούν να καλυφθούν από διαθέσιμο εργατικό δυναμικό της Κοινότητας.
Μετά από την πάροδο 18 ημερών, και εφόσον είναι αδύνατη η κάλυψη των θέσεων εργασίας από την εθνική και κοινοτική αγορά εργασίας, η εθνική Υπηρεσία απασχόλησης υποχρεούται να επιτρέψει την είσοδο αλλοδαπού στην Ελλάδα προκειμένου να καλυφθούν οι συγκεκριμένες ανάγκες σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό του εργοδότη.
Είναι γεγονός ότι η χώρα με τα μεγαλύτερα προβλήματα λειτουργίας της αγοράς εργασίας είχε να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα σε περίπτωση πλήρους εφαρμογής του SEDOC. Το σύστημα αυτό προϋποθέτει μία καλά πληροφορημένη αγορά εργασίας και επομένως κατάλληλα οργανωμένες και στελεχωμένες υπηρεσίες απασχόλησης.
Το Δίκτυο του SEDOC δεν χρησιμοποιείτο μόνο για τη διαδικασία συμψηφισμών ανέργων και κενών θέσεων εργασίας σε κοινοτικό επίπεδο αλλά οι δραστηριότητές του επεκτείνονταν και πέρα απ' αυτό. Λειτουργούσε σαν δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών που αφορούσαν την κατάσταση των εθνικών και τοπικών αγορών εργασίας, τις συνθήκες εργασίας και του κόστους ζωής, τις συνθήκες ανεύρεσης στέγης γι' αυτούς που επιθυμούν να μετακινηθούν κ.λ.π.
Το SEDOC λειτουργούσε επίσης σαν στατιστική πηγή πληροφόρησης για θέματα που αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στην Κοινότητα, τις δυσαρμονίες
μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας σε κοινοτικό επίπεδο, τις ανάγκες σε ειδικευμένη εργασία κ.λ.π.
Η προσαρμογή μας στη λειτουργία του SEDOC στόχευε αφενός να ενισχύσει την συμμετοχή της χώρας μας στο σύστημα SEDOC με την δυνατότητα συγκέντρωσης του αναγκαίου πληροφοριακού υλικού για την πραγματοποίηση συμψηφισμών προσφοράς και ζήτησης εργασίας και αφετέρου να παράσχει την απαραίτητη τεχνική υποστήριξη για την αποτελεσματική λειτουργία του πληροφοριακού δικτύου για την παροχή πληροφοριών που αφορούσαν τις συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική αγορά εργασίας. Ωστόσο, γενική ήταν η άποψη, τόσο των Κ-Μ όσο και των κοινοτικών οργάνων, ότι το σύστημα αυτό δεν λειτουργούσε ικανοποιητικά.
Στην παρούσα μελέτη περιοριζόμαστε μόνο στον βελτιωμένο κανονισμό της ΕΕ σχετικά με τον μηχανισμό συμψηφισμών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας και την συγκέντρωση και διάχυση της πληροφόρησης για τα χαρακτηριστικά κάθε τοπικής αγοράς εργασίας. Εξετάζουμε τους τρόπους με τους οποίους επεχείρησε η ΕΕ να προωθήσει την εφαρμογή ενός ενιαίου πληροφοριακού συστήματος για την ενοποίηση των εθνικών αγορών εργασίας σε μία κοινοτική αγορά που θα λειτουργεί περισσότερο αποτελεσματικά και θα κάλυπτε τις αδυναμίες του SEDOC. Πρόκειται για το μεταγενέστερο πληροφοριακό δίκτυο EURES, το οποίο θα εξετάσουμε στην παράγραφο 1.5.4 του παρόντος κεφαλαίου, το οποίο δημιουργήθηκε για την αντικατάσταση του SEDOC.
Ένα συμπληρωματικό δίκτυο που λειτουργεί παράλληλα με το SEDOC είναι το MISEP (αμοιβαίο σύστημα πληροφόρησης για την πολιτική απασχόλησης). Σε κάθε χώρα μέλος ορίζεται ένας υπεύθυνος που ανήκει στο κοινοτικό δίκτυο MISEP. Καθήκον του είναι να ενημερώνει την κεντρική Υπηρεσία της Κοινότητας στις Βρυξέλλες για κάθε αλλαγή στη νομοθεσία που αφορά την αγορά εργασίας και τους εργαζόμενους ή ανέργους. Έτσι, με τη βοήθεια του συντονιστικού γραφείου και την έκδοση ειδικού ενημερωτικού δελτίου, του InforMISEP, κάθε Κράτος-Μέλος είναι σε θέση να πληροφορηθεί την ασκούμενη πολιτική απασχόλησης και τις τρέχουσες αλλαγές που σημειώνονται σ' αυτή μέσα σε κάθε Κ-Μ. Στο δίκτυο αυτό από εθνικής πλευράς συμμετέχουν συνήθως υπάλληλοι των Υπουργείων Εργασίας των Κρατών-Μελών.
Το πληροφοριακό αυτό μέσο που έχει την μορφή κοινοτικού δικτύου στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των κοινοτικών χωρών καταγράφει κάθε πληροφορία που σχετίζεται με την πολιτική απασχόλησης, τα εφαρμοζόμενα προγράμματα απασχόλησης και κατάρτισης και επεκτείνεται στην υπάρχουσα βιβλιογραφία για σχετικά με την απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση θέματα.
Η κύρωση από το εθνικό κοινοβούλιο των κανονισμών της Ε.Κ. που αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στην Κοινότητα, καθιστά τις διατάξεις του κανονισμού νόμο του κράτους. Οι σχετικοί κανονισμοί έχουν κυρωθεί με νόμο από τα Κράτη-Μέλη. Ωστόσο, η έλλειψη γνώσεων και εμπειρίας των ανθρώπων που καλούνται να υλοποιήσουν αυτές τις διατάξεις συχνά υποχρεώνει την Κοινότητα να προσφέρει τις δυνατότητες στα Κ-Μ που δεν διαθέτουν το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό ή τα αναγκαία μέσα προκειμένου να υλοποιήσουν τις σχετικές με την ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων νομοθετικές διατάξεις.
Στα πλαίσια των εργασιών των Μόνιμων Επιτροπών Απασχόλησης και Κατάρτισης και της παροχής τεχνικής βοήθειας από τη Κοινότητα προς τα Κ-Μ, πραγματοποιούνται προγράμματα ανταλλαγών υπαλλήλων των Υπηρεσιών Απασχόλησης και Κατάρτισης των αρμόδιων κρατικών φορέων. Παράλληλα, στα πλαίσια των ίδιων δραστηριοτήτων, η Κοινότητα με δική της πρωτοβουλία και κατόπιν αιτήματος που υποβάλλει ένα Κράτος-Μέλος, εφαρμόζει προγράμματα τεχνικής υποστήριξης με την αποστολή ειδικών για θέματα που αφορούν π.χ., τη λειτουργία των πληροφοριακών μηχανισμών SEDOC και αργότερα του EURES και την κατάρτιση ατόμων που θα στελεχώσουν τις υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες για την λειτουργία αυτών των δικτύων.
H προώθηση της ΕΔ των εργαζομένων στην Κοινότητα αρχίζει να απασχολεί και πάλι την Επιτροπή με τα πρώτα σημάδια της οικονομικής ανάκαμψης που άρχισαν να εμφανίζονται μετά το 1984 στις χώρες της ΕΚ. Η εφαρμογή της ΕΕΠ για την προώθηση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης περιέχει σημαντικά στοιχεία που μαρτυρούν τις προθέσεις της Επιτροπής να προχωρήσει πιο αποφασιστικά στην πλήρη εφαρμογή της ΕΔ των εργαζομένων αξιοποιώντας μάλιστα την εμπειρία που είχε από την μέχρι τότε εφαρμογή του θεσμού.
Οι παράγραφοι 3,4 και 6 του άρθρου 6 της ΕΕΠ αναφέρονται στα άρθρα 49 και 54 (παραγρ.2) και 57 (παράγρ. 1) της Συνθήκης της Ρώμης. Προκειμένου ορισμένα θέματα όπως, η ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων, η εγκατάσταση οικονομικών δραστηριοτήτων στην Κοινότητα, η αναγνώριση των διπλωμάτων και η εγκατάσταση των ελεύθερων επαγγελματιών να προχωρήσουν με περισσότερο γοργά βήματα, αναβαθμίζεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αναλαμβάνει ενεργότερο ρόλο για τη λήψη αποφάσεων με την καθιέρωση της ειδικής πλειοψηφίας.
Η πλήρως ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στην Κοινότητα καθορίζεται χρονικά μαζί με την έναρξη της λειτουργίας της Ευρωπαϊκή Ενιαία Αγορά την 1/1/1993 (άρθρο 13 της ΕΕΠ).
Το άρθρο 130 (Δ) προβλέπει τη δυνατότητα της Επιτροπής να υποβάλλει πρόταση στο Συμβούλιο που θα αποσκοπεί να επιφέρει στη δομή και τους κανόνες λειτουργίας των υφιστάμενων Δ.Τ. τις τυχόν αναγκαίες τροποποιήσεις για τη διευκρίνιση και την ορθολογική οργάνωση της αποστολής τους...." Η χρήση των Δ.Τ μπορεί να γίνει όχι μόνο για την οικονομική και κοινωνική συνοχή ή τη λειτουργία της ΕΕΑ αλλά και για την εφαρμογή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης " (άρθρο 130 Β).
H σημασία της κοινωνικής διάστασης της Κοινότητας είναι μεγάλη και πρέπει να αποκτήσει την ίδια σημασία που έχουν και οι οικονομικές πλευρές της ΕΕΑ. Για το λόγο αυτό, οι αρχηγοί των κυβερνήσεων των Κ-Μ, στη συνάντηση του Στρασβούργου στις 9 Δεκεμβρίου 1989 εξέδωσαν διακήρυξη, η οποία αποτελεί τον γνωστό Κοινοτικό Χάρτη των θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Ειδικά για την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων ο Κοινοτικός Χάρτης προβλέπει:
Για την εξασφάλιση της απασχόλησης των διακινουμένων, το πρόγραμμα της Επιτροπής προβλέπει ενέργειες οι περισσότερες από τις οποίες έχουν ήδη υλοποιηθεί. Τέτοιες ενέργειες που υλοποιήθηκαν με αφορμή τη διακήρυξη των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι:
Η έκδοση του κανονισμού 2434/92 που αποσκοπεί στο να ενισχύσει την ελεύθερη διακίνηση μέσω της βελτίωσης του συστήματος SEDOC είναι το αποτέλεσμα της ΕΕΠ και του Κοινωνικού Χάρτη.
Το δεύτερο μέρος του κανονισμού 2434/92, αναφέρεται στη συνεργασία των Κ-Μ με την Επιτροπή για την παρακολούθηση και την καλύτερη λειτουργία της κοινοτικής αγοράς εργασίας.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αισώπου 24 & Προμηθέως, Τ.Κ.
546 27 Θεσσαλονίκη Τηλ:(031) 556349, 556351 Fax:(031) 556350 - Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε μαζί μας στο makine@otenet.gr © Copyright MAKINE 1997-98 |