ประวัติหาดใหญ่ ตอน ประวัติพระยาอรรถกระวีสุนทร
sp278.JPG (6952 bytes)

c_title13.jpg (4805 bytes)

        มหาอำมาตย์ตรี พระยาอรรถกระวีสุนทร นามเดิมสงวน ศตะรัตน์ เป็นบุตรของ พระดำรงราชานุภาพ (ช้อย) มารดาชื่อเอม เกิดที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เมื่อวันที่ 18 กันยายน 2428 ท่านได้มาดำรงตำแหน่งสมุหเทศาภิบาล มณฑลนครสวรรค์ต่อจากพระยามหินทรเดชานุวัตน์ และเป็นสมุหเทศาภิบาลคนสุดท้าย ก่อนที่จะยุบมณฑลนครสวรรค์ ไปรวมกับมณฑลอยุธยา (มณฑลกรุงเก่า) ใน พ.ศ. 2475

        พระยาอรรถกระวีสุนทรเริ่มเรียนหนังสือที่บ้านก่อน แล้วจึงเข้าไปเรียนในโรงเรียนของกระทรวงมหาดไทย เรียนได้ปีเศษโรงเรียนยุบเลิก จึงไปเรียนต่อที่โรงเรียนสายสวลีสัณฐาคาร จนสอบไล่ได้ประโยค 2 ชั้น 1 ของกรมศึกษาธิการ แล้วจึงลาออก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงแนะนำให้บิดาพาท่านไปฝากโรงเรียนมหาดเล็กหลวง เมื่อท่านสอบไล่ประโยคนักเรียนสำเร็จใน พ.ศ. 2444 ทางโรงเรียนจึงนำเข้าเฝ้าถวายตัวพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เป็น “มหาดเล็กวิเศษ” รุ่นแรก

        เมื่อเรียนจบหลักสูตรของโรงเรียนมหาดเล็กชั้นปีที่ 3 แล้วท่านถูกส่งตัวไปฝึกงานตามอำเภอต่างๆ ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาชั่วคราว แล้วจึงสอบไล่ประโยคมณฑลของมณฑลปราจีนบุรี ต่อจากนั้นจึงไปเป็นมหาดเล็กรายงานอยู่มณฑลนครราชสีมา 1 ปี ซึ่งในระหว่างนั้นท่านยังได้ปฏิบัติงานแทนนายอำเภอสูงเนินอยู่ 3 เดือน

        เมื่อพ้นจากตำแหน่งมหาดเล็กรายงานแล้ว ท่านได้เป็นข้าราชการชั้นสัญญาบัตรในตำแหน่งผู้รั้งเลขานุการมณฑลนครราชสีมาใน พ.ศ. 2447 ต่อมาได้เลื่อนเป็นเลขานุการรับราชการอยู่ 3 ปี จึงถูกย้ายเข้ากรุงเทพมหานคร ไปเป็นปลัดกรมเวรวิเศษในกระทรวงมหาดไทย สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยในเวลานั้น ได้โปรดให้ท่านทำหน้าที่เลขานุการประจำพระองค์ทั้งที่กระทรวงและวัง ทั้งยังต้องตามเสด็จเวลาเสด็จตรวจราชการหัวเมืองด้วย ในระหว่างนั้นท่านใช้เวลาว่างศึกษาวิชากฎหมาย จนสอบไล่กฎหมายได้เป็นเนติบัณฑิตชั้น 2 ของโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม ใน พ.ศ. 2451 ท่านได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงวิชิตเสนี และยังคงรับราชการอยู่ในกระทรวงมหาดไทยในตำแหน่งปลัดกรมฝ่ายเหนือ จนถึง พ.ศ. 2453 กระทรวงจึงส่งออกไปเป็นข้าหลวงมหาดไทย มณฑลนครศรีธรรมราช

        พระยาอรรถกระวีสุนทรรับราชการอยู่ในมณฑลนครศรีธรรมราช เป็นเวลา 15 ปี เริ่มด้วยตำแหน่งข้าหลวงมหาดไทยมณฑล ยกกระบัตรมณฑล ผู้ว่าราชการเมืองพัทลุง และอัยการมณฑลตามลำดับ จนถึง พ.ศ. 2469 จึงได้ย้ายไปเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดราชบุรี ในระหว่างที่รับราชการภาคใต้นั้น ท่านได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นพระพัทลุงคะบุรีศรีรหัทเขตรพระอนันต์นรากูล แล้วจึงเป็นพระยาอรรถกระวีสุนทร ในปี พ.ศ. 2464

        ครั้นถึง พ.ศ. 2472 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท่านเป็นสมุหเทศาภิบาลมณฑลนครสวรรค์ แม้ว่าท่านจะมีเวลารับราชการอยู่ที่มณฑลนครสวรรค์เพียง 3 ปี ท่านก็ได้สร้างผลงานในการพัฒนาเมืองนครสวรรค์ปรากฏหลักฐานจนถึงปัจจุบัน คือการตัดถนนเพื่อการคมนาคมภายในเมืองสืบต่อจากพระยามหินทรเดชานุวัฒน์ ถนนสำคัญคือ ถนนอรรถกวี ซึ่งตัดจากเขากบถึงแม่น้ำเจ้าพระยา ถนนสายนี้จึงขนานนามตามราชทินนามของท่านเพื่อเป็นอนุสรณ์

        ต่อมาใน พ.ศ. 2475 ได้มีการยุบมณฑลนครสวรรค์ โดยจัดให้จังหวัดต่างๆ ของมณฑลนี้ไปขึ้นกับมณฑลอยุธยายกเว้นจังหวัดตากและกำแพงเพชรซึ่งไปขึ้นกับมณฑลพิษณุโลก พระยาอรรถกระวีสุนทรย้ายไปเป็นสมุหเทศาภิบาลปราจีนบุรี และยังได้รับพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นองคมนตรีด้วย ครั้นถึง พ.ศ. 2476 หลังจากที่รัฐบาลยุบมณฑลแล้วท่านได้รับตำแหน่งข้าหลวงตรวจการกระทรวงมหาดไทย แล้วเป็นข้าหลวงใหญ่สังกัดคณะรัฐมนตรี จนถึง พ.ศ. 2481 จึงออกจากราชการรับพระราชทานบำนาญ

        พระยาอรรถกระวีสุนทรถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคหัวใจ เมื่อวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2500 มีอายุ 72 ปี


ปิดหน้าต่างนี้




Contact us : Feed back
บริษัท พีรพัฒน์ เคมี อุตสาหกรรม จำกัด Laemthong Hotel Hadyai
Search Now:
In Association with Amazon.com
 Use OpenOffice.org
Counter


ที่มา : www.nsru.ac.th
Jul 6, 2008