| Enciklopedio Kalblanda > filozofio > geniuloj > Hegelo |
Hegelo Georgo Vilhelmo Frederiko HEGELO (1770-1831) (germane, Georg
Wilhelm Friedrich HEGEL) estis germana profesoro, giganto de okcidenta
filozofio en la jarcento XIX. Li estis la cxefa influo de multe de
la filozofio de la jarcento XIX kaj precipe de Markso.
Hegelo naskigxis en Stutgarto, Germanio je la 2-a de auxgusto
1770, filo de burokrato. Cxe gimnazio li studis la klasikajn verkojn
de la greka kaj la latina. La decidis esti pastro kaj, cxe la seminario de
Tubingen, li studis filozofion kaj teologion. Tie la filozofo
Schelling kaj poeto Holderlin estis liaj amikoj. Li decidis
kontraux pastreco kaj anstataux gajnis panon kiel guvernisto. Sed en
1797, kiam li estis 27-jara, lia patro mortis kaj Hegelo heredis
suficxe por liberigi sin de laboro. Ekde tiam, li studis, tute elspezis
sian heredon, sxangxadis profesion, havis familion (kaj ecx bastardon --
Ludoviko), verkis verkojn de filozofio kaj estis gimnaziestro en
Nurenbergo (1808-16), profesoro de filozofio cxe
Heidelberg (1816-18) kaj cxe Berlino (1818-31), kie li restis
gxis sia morto.
Laux Hegelo, la baza procezo de la mondo, cxe cxiu nivelo, estas
dialektika logiko:
Cxi tiu procezo finos en Absolutan Spiriton, kiam ni scios cxion
kaj vidos Dion.
Hegelo kredis ke kristanismo estis
simpla kaj mitama versio de sia filozofio.
Cxi tiu estas la dialektiko kiun Markso,
kaj poste marksismo uzis por interpreti kaj kompreni historion kaj
socion.
Hegelo estis grave influita de (kvankam ofte kaj sane
malkonsentis kun)
la grekoj,
Spinozo,
Rousseau,
Kantio,
Fichte kaj Schelling.
Post morto, la influo de Hegelo estis granda, influinte multe de
filozofojn -- ekzemple:
Markso,
Kierkegardo,
Sartro,
Dewey
kaj
Royce.
Je la fino de la jarcento XIX, preskaux cxiu universitata
filozofo estis hegela. Ili vidis mondon kiel la disvolvigxo kaj progreso de
historio, kie sxangxo kaj malakordo estas la normo. En la jarcento
XX, Hegelo eksmodigxis kaj dauxris plejparte per marksismo.
Neniu granda estis atingita en la mondo sen pasio.
Homoj kaj registaroj neniam lernis iun ajn de historio.
~stefano@pobox.com/11.481 B 37 20:50:00
Vivo
Verko
tezo + antitezo --> sintezo
Cxe la komenco de la mondo estis esto (tezo), el kiu naskigxis la
malo, malesto (antitezo), kiu kune naskis farigxon
(sintezo). Tiele la mondo disvolvigxas logike, racie kaj progreseme: astro
al tero, mineralo al planto, planto al animalo, animalo al homo, homo al
sxtato (precipe regno), paganismo al kristanismo, ktp. De la pli simpla al
la pli malsimpla, de la malpli bona al la pli bona, adadade. Tia logiko
formas la mondon fizikan, la mondon politikan, la mondon belartan, ktp,
cxiam cxie, fraktale.
Post Morto
Diroj:
Ligiloj:
Originale verkita de Stefano KALB
je januaro 1996.
