Twee Engelse
Apostels
deur Mike Oettle
TWEE datums in Junie word aan martelaars uit Afrika gewy – 3 Junie aan die
Martelaars van Oeganda (1886), en 18 Junie aan Bernard Mizeki, van Mashonaland
(1896). Maar terwyl hierdie manne en vroue wat in ons vasteland weens hulle
geloof dood is, is daar nog ’n naam op die almanak (en ’n tweede wat nie in die
Anglikaanse almanak genoem word nie) op wie ek lig wil werp.
Bernard
en sommige van die Oegandese martelaars was bekeerlinge van daardie groot
19de-eeuse golf Britse sendingwerk wat aan ons so bekend is. Wat vandag minder
bekend is, is die groep sendelinge wat aan die einde van die Donker Tyd uit die
Britse Eilande gekom het en die evangelie eers vanuit Keltiese Brittanje na
heidense Engeland geneem het, en later daarvandaan na Nederland en Duitsland.
Die een wie se naam op die almanak is, is Bonifatius (5 Junie), maar ek begin met die een wat voor hom gekom het, naamlik Willibrord[1] (ongeveer 658 nC gebore – sy heiligedag is 7 November).
(Beide Willibrord en Bonifatius is veel verskuldig aan die vroeëre
sendingwerk van die Keltiese heiliges, onder wie Columba van Iona een was.
Columba se dag is 9 Junie.)
Willibrord het uit ’n godsdienstige familie gekom; hy was die seun van ’n kluisenaar, Sint Wilgis, en as jeugdige is hy gestuur om in die klooster te Ripon, in Yorkshire, te bly, onder die ab Sint Wilfrid van York. In 677 is Wilfrid afgesit en in ballingskap weggestuur. Willibrord het ook in ballingskap weggegan, en het in Ierland ’n dissipel geword van Sint Egbert.
In 688 is hy as priester ingeseën en in 690 het Egbert vir hom en 11 metgeselle gestuur om die heidense Friese te kersten, nadat hulle onlangs deur die Karolingiese heerser Pepyn die Jonge verower is. Willibrord het vir hierdie werk ’n pouslike kommissie verkry, en in 695 het hy weer Rome toe gereis om as aartsbiskop van die Friese (op Utrecht gebaseer) ingeseën te word. By hierdie geleentheid het die pous, Sint Sergius, vir hom Clementius genoem (alhoewel hierdie naam nie gebly het nie). In 698 het Willibrord die klooster van Echternach, tans in Luxemburg, gestig, en het begin met sending na Denemarke en na die Friesiese eilande Heligoland[2] (’n belangrike heidense sentrum) en Walcheren.[3] ’n Heidense opstand het veel van sy werk ongedaan gemaak, en dit is weer in 719 begin.
In hierdie jaar het daar by Willibrord ’n Benediktynse priester aangesluit, ’n edelman uit Wessex met die naam Wynfrid of Wynfrith (omstreeks 675 Devon gebore en onder Sint Aldhelm opgevoed), wat reeds gepoog het om onder die Friese sendingwerk te doen. Die vorige jaar is Wynfrid deur pous Gregorius II beveel om die evangelie na die heidense Duitsers oos van die Ryn te dra.
Gregorius het ook sy naam na Bonifatius[4] verander, en hierdie naam het gebly.
In 722
het Bonifatius in die huidige Hessen die eerste van vele Benedikynse kloosters
gestig. Sy sukses as sendeling het veroorsaak dat hy na Rome geroep is, waar
Gregorius hom as sendingbiskop ingeseën het, en ook vir hom aanbevelingsbriewe
gegee het aan leidende figure, onder andere Charles Martel, meester van die
Frankiese koninkryk.
Heidense
agting vir Martel se naam het blykbaar vir Bonfatius gehelp in die dramatiese
vernietiging van die heilige eik van die god Thor te Geismar, naby die huidige
universiteitsdorp Göttingen, in Nedersakse. Soos Elia toe hy vir die Baäl
aangedurf het, het Bonifatius vir Thor uitgetart om hom neer te slaan indien hy
wel ’n god was, maar natuurlik het Thor versuim om in te tree, en die wind het
dit neergestort, en dit in vier dele laat val. Bonifatius het die hout van die
eikeboom gebruik om ’n kerk te bou wat aan Sint Petrus toegewy is. Dit was gou
vol van dié wat die boom sien val het.
Bonifatius het die jare 725 tot 735 in Thuringe[5] deurgebring. Daar het hy heidene gekersten en die lukrake werk van vroeëre Ierse sendelinge gekonsolideer. Vele Engelse Benediktyne het by hom aangesluit, vroue sowel as mans, wat hom gehelp het om nog vier kloosters te stig. In 735 het pous Gregorius III vir Bonifatius na Beiere gestuur, waar hy drie bisdomme (later vier) geskep het, asook nog drie in middel-Duitsland. Bonifatius se gesag oor hierdie biskoppe is bevestig toe hy in 751 tot aartsbiskop van Mainz verhef is en primaat van Duitsland.
In die ouderdom van 75 het Bonifatius afgetree en op ’n laaste sendingstog na Friesland gegaan. Hy het op Pinksterdag (5 Junie) 754 sy einde bereik toe ’n groep heidense Friese hom gedood het terwyl hy besig was om die Skrif aan ’n groep bekeerlinge voor te lees. Op sy versoek is hy begrawe by die beroemde klooster van Fulda, wat hy gestig het.
Willibrord, wat onthou word as die Apostel aan die Friese en beskermheilige van Nederland, en Bonifatius, Apostel aan die Duitsers, het saam ’n sterk Engelse kultuurinvloed in die ryk van die Karolingiërs en hul opvolgers, die Duitse konings, gevestig – die toekomstige Heilige Romeinse Ryk – en het daar sendingpogings gekonsolideer deur om die gesag van Rome te vestig. Dit kan gesê word dat hulle die fondament gelê het vir die heiligheid van die Ryk.
