เมื่อร้อยกว่าปี ประมาณสมัยกรุงสุโขทัย วัดหนองกรดไม่ได้ตั้งอยู่ในตำแหน่งปัจจุน แต่ได้ไกลออกจากพื้นที่เดิมประมาณ 2 กิโลเมตรไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ตอนนี้พื้นที่ตรงนั้นเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์

ปจุปันได้สร้างเป็นที่พักสงฆ์สระนิมิตร์รังสรรค์ ตั้งห่างจากวัดหนองกรด 2 กิโลเมตรอยู่ทางทิศตะวันออก เป็นสถานที่ศักสิทธิ์มาก คนโบราณหลานชั่วอายุคน ได้เล่าต่อๆ กันมาว่า “ เป็นเมืองโบราณลับแล เป็นวัดเก่าแก่ สมัยกรุงสุโขทัย” ท่านผู้สูงอายุกว่าร้อยหลายท่าน เล่าๆ ต่อๆ กันมาว่า “ มีหมอโบราณ มาหาเก็บยาสมุนไพรในป่าไผ่ ใต้ต้นมะปิงใหญ่ มีนกแรงคอดำ ตัวใหญ่ เป็นเจ้าป่าเกาะอยู่บนยอด

.................ชราแทนพระก่อด้วยอิฐโบราณ สมัยกรุงสุโขทัย มีสระใหญ่น้ำใสสะอาด เป็นที่อยู่ของพวกลับแล เพราะทุกวันโกรณ ตอนกลางคืน ชาวบ้านแถวนั้นจะได้กลิ่น หอมของแกงและขนม และได้ยินเสียงปี่พาส ลาดตะโพน ดังขึ้นไพเราะเพาะพริ่ง เมื่อชาวบ้านเข้าไปดูก็ไม่ได้กลิ่นไม่ได้ยินเสียง ถ้าคนคุยอวดหรือท้าทายก็จะเจอดี มีนักเรงขี้เมา คุยอวดดีว่าไม่กลัวผี ไม่หลงทาง ก็เลยเจอดี มีคนในป่านั้นชวนขึ้นบ้าน ก็ขึ้นไป ทานอาหาร ก็ทาน จนอิ่มหนำสำราน แล้วชวนนอนพัก ก็นอนพักหลับสบาย แต่พอตอนเช้ารุ้งขึ้น ตื่นขึ้นมา ก็ไปอยู่บนยอดก่อไผ่ใหญ่ ลงไม่ได้ ต้องขอให้ชาวบ้านมาช่วยจึงลงได้ เพราะความอวดดี จึงต้องเจอดี

ดังปัจจุนนี้

วัดหนองกรดมีพื้นธรณีสงฆ์ 1 แปลง ขนาดเนื้อที่ 9 ไร่ 2 งาน พื้นที่ตั้งวัดปัจจุบันนี้ย้ายมาจาก แปลงที่ 6 ธรณีสงฆ์ ที่ 6 ย้ายมาตั้งวัดที่ 7 เป็นที่ราบต่ำ ติดหนองกรดริมบึง น้ำท่วมทุกปี พระสงค์ต้องใช้เรือบินทบาตร ประชาชนมาบำเพ็ญกุสลลำบาก ต้องเดินลุยน้ำลึกหรือใช้เรือมาทำบุญ มีบ้านเรือประชาชนมาบำเพ็ญกุศลถึง 4 หมู่บ้าน โดยรอบสมัย อยู่แบบลำบากมาก หน้าแรงน้ำกินน้ำใช้หายากส์ ทั้งหมู่บ้าน และมีบ่อน้ำขุด 2 บ่อ พระเณรสงค์น้ำดึก เพราะรอให้โยม กลับหมดก่อน ถนนไม่มีมีแต่ทางเวียน อยู่ในถิ่นธุระกันดาร เวลาสันจรไปมาก็ลำบากมาก หน้าแรงไปไหนต้องใช้เวียน หรือจักรยาน หน้าน้ำต้องใช้เรือสันจร แต่ปัจจุนนี้ ที่วัดสุงขึ้น เพราะเจ้าอาวาสปัจจุบัน ได้ถมดินเมื่อปีพ.ศ. 2530- 2540 สูงถึง 3 เมตร และซื้อที่ดินขยายออกติดถนนสายเอเชีย พิษณุโลก-นควรรค์ ระหว่ากิโลเมตรที่ 29 – 30 ปัจจุบันนี้วัดหนองกรด มีอาคารเสนาสนะ ที่มั่นคง มีดังนี้คือ

พระอาจารย์แย้ม กับกำนันผู้ใหญ่บ้าน พ่อค้าประชาชนได้ช่วยพากันโยกย้าย กุติสงฆ์หลายหลัง และหอระฆัง มาตั้งที่วัดหนองกรดที่ 7ในปัจจุบันนี้

เมื่อเมื่อปีพ.ศ. 2495 แต่เดิมไม่มีโบรณ์
1. มีกุติสงฆ์ ยาวหลายหลังติดกัน สร้างด้วยไม้เนื้อแข็ง หลังคามุงสังกะสี
2. มีหอระฆัง สร้างด้วยไม้เนื้อแข็ง สูง 15 เมตร ย้ายมาจากวัดเก่า
3. หอสวดมนต์ สร้างด้วยเสาคอนกรีต พื้นไม้ หลังคามุมด้วยกระเบื้อง สร้างเมื่อปีพ.ศง 2510 ขนาดกว่าง 8 เมตร ยาว 11 เมตร แบบทรงไทย 3 มุก
4. พ.ศ. 2511-12 สร้างโรงครัว เสาคอนกรีตพื้นไม้ มุมสังกะสี และต่อเติมห้อสวดมนต์
5. พ.ศ 2515 ปรับปรุงเปลี่ยนอาคารเสนาสนะ ให้เป็นระเบียบแบบตามผังวัด
1. ย้ายกุติสงฆ์ให้เข้าแถวแนวถนน
2. ลือศาลาใหม่
3. ย้ายหอสวดมนต์

พ.ศ. 2516 สร้างกุติสงฆ์แบบคอนกรีต เสริมไม้ กว้าง 7 เมตร ยาว 15 เมตร สูง 2 ชั้น

พ.ศ. 2518 สร้างศาลาการเปรียนแบบทรงไทย คอนกรีต เสริมไม้ กว้าง 15 เมตร ยาว 30 เมตร สูงชั้นเดี่ยว

พ.ศ. 2522 เริ่มว่างศิลากฤษ์ สร้างอุโบสด แบบทรงไทย กว้าง 6.29 เมตร ยาว 18.19 เมตร สูง 2 ชั้น ใช้งบประมาณ สิบกว่าล้าน สร้างแล้วเสร็จปี พ.ศ. 2539 ได้รับพระราชทานฝังเสมา วันที่ 25 มกราคม 2524 จัดงานผูกราชสีมา ปิดทองลูกนิมิตร พุทธาวิเศษ วันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2544 ปิดทอง 28 นวาคม 2544 – 6 มกราคม 2545 รวม 9 วัน 9 คืน ได้รับเงินบริจากประมาณ 6 ล้านเศษ เขตวิสูง คาคสีมา กว้าง 20 เมตร ยาว 40 เมตร มีพระพิษุ 24 รูป สามเรณ 4-10 องค์ จำพรรษา

เมื่อวัดหนองกรดแต่เดิมตั้งอยู่ที่หมู่บ้านหนองแคม หมู่ที่ 2 อยู่ในป่าไผ่ มีศาลาใหญ่ ต้นมะปิงใหญ่ ต้นจิกอยู่กลางสระใหญ่ เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ท่านอาจารย์เก่า ทายก ผู้สูงอายุ 90-100 ปี หลายชั่วอายุคน เล่าต่อๆ กันว่า เป็นที่เก่าแก่ของเมืองลับแล ดูอิฐเป็นเจดีย์เก่าสมัยรุ่นเดี่ยวกับทรงสุโขทัย เป็นที่ตั้งวัดแรกของวัดหนองกรด วัดถูกพวกพม่าเผาไปพร้อมรุ่นเดี่ยวกับตอนเผาเมืองสุโขทัย ประชาชนพากันหนีไปอยู่...................และสร้างวัดขึ้นใหม่ ที่ใต้ หมู่บ้านแหลมยางหมู่ 2 เป็นวัดหนองกรด อยู่ที่กันดาร ตอนหน้าแรงพระเณรอดน้ำลำบากมาก

จึงย้ายวัดไปอยู่ทางทิศตะวันตก ฝากคลองหนองกรด ห่างจากวัดที่ตั้งครั้งที่ 2 อีกประมาณ 2 กิโลเมตร ต่อมาตั้งวัดอยู่หลายปีเป็นวัดหนองกรด 3

ต่อมาน้ำท่วมอีก จึงอยู่ไม่ได้ แล้วย้ายจึงได้ย้ายไปทางท้ายบ้านหนองกรดใต้สุด บนที่ราบสูงอยู่ได้ มีต้นโพธิ์ใหญ่เป็นสัญญาณ เป็นหนองกรด 4 ไม่กี่ปี เกิดข้าวยากหมากแพง แห้งแรง พระเรณอดน้ำลำบากกมาก ทายกกรรมการวัดจึงย้ายไปวัดใหม่มาเป็น

วัดหนองกรด 5 ที่อยู่ทางริมคลองหนองกรด จากใต้สุดมาอยู่หมู่บ้านหนองกรดใต้ อยู่สุขสบายดีหลายปี ต่อมาเกิดน้ำท่วมมาก และน้ำท่วมมีจระเข้แตกบึงมามากมาย ทายกกลัวพระเรณไม่ปลอดภัยจึงรวบร่วมประชาชนย้าย วัดหนอกที่5

ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือฝังคลองเดี่ยวกัน ห่างกันประมาณ 1 กิโลเมตร อยู่ที่ด้านสูง อยู่มาตั้งแต่ พ.ศ. 2409 เป็นวัดหนองกรดที่ 6 อยู่ริมหนองกรด

ชื่อวัด

สาเหตุที่ตั้งชื่อวัดหนองกรด เพราะว่า เกิดสิ่งมหัสจรรษ์ มีความสำคัญดังนี้คือ
– มีพระธุดงค์ท่านมาปักกรดที่บริเวณหนองกรด
– มีหนองใหญ่
– มีต้นไม้กรดมาก
– มีปลากรดตัวใหญ่ๆ
– ชาวบ้านเรียกหนองนี้ว่าหนองกรด เพราะว่ามีต้นกรดมาก ตอนพระธุดงค์ปักกรด พอดีพระอาทิตย์กำลังทรงกรด รูปทรงสวยงาม พระธุดงค์และประชาชนในสมัยนั้น เห็นความมหัสจรรน์และความประติหาร จึงได้คิดสร้างวัดขึ้นในที่นั้น แล้วตั้งชื่อวัดแหล่งนี้ว่า “วัดหนองกรด”ตลอดมาไม่ว่าจะย้ายวัดไปไหน

ที่เจ้าอาวาสหนองกรด 6
1. พระอาจารย์นิกร พ.ศ.2409-2423 ร่วม 14 ปี
2. พระอาจารย์แตง พ.ศ. 2423-2436 ร่วม 13 ปี
3. พระอาจารย์สวิง พ.ศ. 2436-2443 ร่วม 7 ปี
4. พระอาจารย์ฟุ้ง พ.ศ. 2443- 2451 ร่วม 8 ปี
5. พระอาจารย์จุ้ย พ.ศ. 2451-2458 ร่วม 7 ปี
6. พระอาจารย์สำเภา พ.ศ. 2458-2463 ร่วม 5 ปี
7. พระอาจารย์แย้ม พ.ศ. 2463-2489 ร่วม 26 ปี

วัดหนองกรดที่ 6 ตั้งอยู่ได้ 80 ปี มีเจ้าอาวาส 7 รูป ปกครอง ต่อมาฝนแร้ง พระอาจารย์แย้ม และพระสงฆ์ และคณะกรรมการวัด มีกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มาตกลงย้ายวัดที่ 6 ลงไปทางทิศเหนือตั้งอยู่ริมครองหนองกรด ใกล้บึงหนองกรด ตั้งห่างจากวัดเก่า 800 เมตร ทางทิศตะวันตก มีบ่อน้ำขุด ใหม่ริมคลอง และใต้วัดมีบ่อน้ำขุด พระอาจารย์แย้ม ได้ย้ายกุติหลายหลัง โดยประชาชนมามาช่วยกันย้ายวัดเมื่อปี พ.ศ. 2490 จึงได้ตั้งวัดหนองกรดที่ 7 มาอยู่ที่วัดปัจจุบัยนี้

เจ้าอาวาสวัดหนองกรด 7
1. พระอาจารย์แย้ม พ.ศ. 2490 - 2505
2. พระอาจารย์บัวคลี พ.ศ.2505
3. พระอาจารย์ใหญ่
4. พระอธิการบาง ฐานุตะโร พ.ศ. 2509 - 2514
5. พระอธิการสังเวียน บุญะกาโม พ.ศ. 2514-2519
6. พระครูนิวฐิธรรมวัตร (บางฐานุตะโร) พ.ศ. 2519-2527
7. พระสวิน พ.ศ. 2527- 2528
8. พระอนันท์ เปณจิตต์ พ.ศ. 2528
9. พระใบฎีเล็ก สีลวฒะโน พ.ศ. 2529 –ปัจจุบันเจ้าคณะตำบลหนองกรด เขต๑ พระครูนิรันตร์สีลาจาร วัดหนองกรด ๐-๕๖๒๘-๘๑๘๙ พระครูนิรันดร์สีลาจารย์, สีลวฑฺฒโน,เอก, หนองกรด, หนองกรด, อ.ต.ว.ปี ๓๗. 79

วันอังคารที่ 10 มิถุนายน 2529 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 7 ปีขาน ไปรับตราตั้ง เจ้าอาวาสวัดหนองกรด ที่อุโบสดวัดนครสวรรค์ จากพระราชสิทธิเวที เจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ วัดนครสวรรค์ พระอารามหลวง

เมื่อปีพ.ศ. 2528 ได้หาทรัพย์วัสดุอุปกรณ์ มีไม้มะค่า ไม้สำโรง ไม้ประดู่ มาจากหลังวัดกำแพงเพชร เอามาทำไม้จันทร์คัน และไม่ระแนงอุโบสดวัดหนองกรด และไม่ยาง มาสร้างกุติสงฆ์ทรงไทย กว้าง 7 เมตร ยาว 15 เมตร สูง 2 ชั้น

เมื่อปีพ.ศ. 2530-2532 ซื้อที่ดินขยายทางทิศตะวันออกวัด .................ถนนสายเอเชียนครสวรรค์-พิษณุโลก ประมาณ 8 ไร่ และซื้อดินถมที่ 100 กว่าเที่ยว และซื้อดินถมให้โรงเรียนวัดหนองกรดอีก

พ.ศ.2533-2536 1. สร้างกุติสงฆ์ ทรงไทย กว้าง 7 เมตร ยาว 15 เมตร สูง 2 ชั้น คอนกรีตเสริมไม้เนื้อแข็ง ใช้งบประมาณการสร้างทั้งสิ้น 538,500 บาท 2. บูรณะต่อเติมศาลาการเปรียน ขยายออกกว้าง 2.50 เมตร ยาว 30 เมตร และสร้างห้องน้ำ 2 ห้อง ห้องสุขา 4 ห้อง ในศาลาและซ่อมกระเบื้อง ใช้งบประมาณ 315,600 บาท 3. สร้างครัวติดศาลาการเปรียน ขยาดกว่าง 20 เมตร ยาว 30 เมตร ชั้นเดี่ยว พื้นไม้ เนื้อแข็ง มุงสังกะสีใช้งบประมาณ 215,200 บาท 4. สร้างห้องน้ำ 4 ห้อง ห้องสุขา 6 ห้อง คอนกรีตเสริมเหล็ก กว้าง 3 เมตร ยาว 19 เมตร งบประมาณ 120,000 บาท

พ.ศ. 2536-2546 1. เริ่มสร้างหอ สวดมนต์ ทรงไทย 3 มุก กว้าง 15 เมตร ยาว 19 เมตร สูง 3 ชั้น สร้างด้วยคอนกรีต เสริมเหล็กและไม้ ใช้งบประมาณ สร้างทั้งสิ้น 4,899,650 บาท สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กและไม้ 2. สร้างกุติวิปัสนาแบบทรงไทย 3 หลังแฝด ขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 19 เมตร สูง 2 ชั้น คอนกรีตเสริมเหล็ก ใช้งบประมาณ 2,765,870 บาท 3. สร้างกุติวิปัสนากับปฏิบัติ แบบทรงไทย คอนกรีต เสริมเหล็ก สูง

พ.ศ.2522-2544 1. ดำเนินการสร้างอุโบสด ลักษณะทรงไทย 3 มุก มีขนาดกว้าง 6.29 เมตร ยาว 18.19 เมตร สูง 2 ชั้น คอนกรีตเสริมเหล็ก ไม่เนื้อแข็ง ไม้มะดู ไม้มะค่า มุมกระเบื้องสุโขทัย ซุ่มประตู่ 4 ซุ้ม ซุ้มหน้าต่าง 10 ซุ่ม ลักษณะแบบบุษบก ปิดประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ เสาแบบพระประธาน แบบทรงโบราณ ลักษณะ...หลังติดตราสัญาลักษณ์ 50 ปี งบประมาณสร้างแล้วเสร็จ 9,999,999 บาท