[Français]       [Deutsch]       [Español]      [English]



Univerzalno Deklaracija Basho Chachipa E Manusheskere

Adoptirimi thaj proklamirini kotar o Generalno parlamenti e Unijakere nacije e rezolucijaja 217 A(III), ko 10 decemvri 1948 bersh, ano Generalno parlamenti.

PREAMBULA
 
Soske o mothovipe e bijande dignitetesko thaj jekhipasko si bithemale chachipa e sa dzhenengere ke manushengiri familija si fundamenti e tromalipasko, chachipaskoro thaj e sansareskoro ko sumnal.

Soske o bipachape thaj o bidikhipe e chachipaskoro e manushesko legari sine ko varvarsko dzhaiba so ladzharela sine i gnd e manushipeskoro, thaj sose o kheripe e sumnalesko kaj so e manusheskiri struktura ka dzhivdini tromalipe ko vakeribe thaj religija thaj ka oven tromane kotar o daripa thaj o chororipa si proklamirimo sar emucho ideali sakone manusheske.

Soske si barikano o chachipe e manushesko te oven preventirime kotar o chachipnalo sistemi te na bi ovela o manush phaldino t ebuninipe kontra i tiranija thaj i exploatacija.

Soske si trubutno te inicirinipe o progresi e dostengoro relacijengoro mashkaro nacije.

Soske o nacije e Unijakere nacijengoro ko Dokumenti palem zorjakeri plo uchipe ko fundamentalno chachipe e manushesko, ko digniteti thaj molipe e manusheskere personakoro thaj jekhipe mashkaro rom thaj romni thaj soske dingje lafi te inicirin o amalikano progresi thaj te shushjakeren o shartija basho dzhivdipa ko pobaro tromalipe.

Soske e rashtrakere dzhene dena lafi kaj ka kheren kolaboracija e Unijakere nacijencar te bi rezervirinen o fundamentalno mothovipe thaj praktika e manushikane chachipaske thaj fundamentalno tromalipe.

Soske o fundamentalno aljovipe akale chachipaskoro thaj tromalipasko si embaro barikanipe basho pherdo realiziripe akale obligacijakoro.

Akana, odoleske,

O Generalno parlamenti,

Proklamirini akaja Univerzalno Deklaracija basho chachipa e manusheskoro sar jekhanutno amalikano standardi so valjani te resaren sa o manusha thaj sa o nacije koleja so sakona korkorutno thaj sakova orgni e amalipaskoro dikhindoj akaja Deklaracija, ka mangel sikljoibaja thaj edukacijaja te anel basho mothoviba akale chachipaskoro thaj tromalipe thaj kerindoj e nacionalno thaj mashkarenacionalnengo mere te ovel sigurno lengoro fundamentalno thaj pachavutno mothovipe thaj shunipe sar mashkaro nacije ko korkorune rashtrake dzhene, adzhaar thaj mashkaro nacije ko okola teritorije so si teli lengiri direkcija.


Dzheno 1
 

Sa e manushikane strukture bijandzhona tromane thaj jekhutne ko digniteti thaj chapipa. Von si baxtarde em barvale gndaja thaj godzhaja thaj trubun jekh avereja te kherjakeren ko vodzhi pralipaja.


Dzheno 2
 

O sa chachipa thaj tromalipa programirime ko akava Dokumenti preperena sakone dzheneske bizo razlika ko dhikhiba ki rasa, farba e mortikako, o pol i chib, i religija, thaj o politikano ja aver gndalipe, o nacionalno ja amalikano iklipe, i situacija e barvalipaski, o bijandipe ja bilo savo sharti.

Poodori, nane te kherelpe nisavi razlika ki baza e politikakiri, e chachipaskiri ja o mashkarenacioalno satatusi e phuvjako ja e teritorijako kote so pherela nesavo manush, bilo te ovel biatxinalo, telo phuriba, e biavtonomijako ja palem te arakipe ko bilo savo granichipe ko suvereniteti.


Dzheno 3
 

Sakone isile chachipa ko dzhivdipe thaj arakibasko ple personakoro.


Dzheno 4
 

Khonik na smiini te ovol ikerdo ko phanlipe ja teli exploatacija, phanlipe ja ko kinipe-bikinipe e phanlimacar ko sa o forme si phanle.


Dzheno 5
 

Khonik ni smiil te ovel teljardo ko pharipe ja ko dilini, thaj bimanushikano ja dzhungalo keripe ja penali.


Dzheno 6
 

Sakone isi tchachipe kaj mangela te avel prindzhardo sar chachikano subjekti.


Dzheno 7
 

Sarine si jekhutne anglal o krisi thaj isiolen chachipe, bizo savi bilo diskriminacija, jekhutne preventive ko krisi.


Dzheno 8
 

Sarinen isi chachipe ko nacionalno krisija efikasno te preventinen o phagiba o fundame chachipa so si mothode e statueja ja e kriseja.


Dzheno 9
 

Khonik ni smiil te ovel proizvolno astardo, phanlo, pa ni phaldimo.


Dzheno 10
 

Sakone isi pherdo jekhutno chachipe ko chachikano thaj pravdo krisalipe angle biatxinale thaj bishukar krisi so ka definirini basho leskere chachipa thaj obligacije thaj basho fundalipa ko sakova bango vakeribe kontra leste.


Dzheno 11
 

1. Sakova iftirimo basho bango vakeripe isiole chachipe te gndini kaj nane odova tchache sa dzhikote upri baza e kriseki, o bangovakeripe na dokazhini ko chachikano rodipa kase so denape leske sa o garancije trubutne bashi leskoro arakipe.

2. Khonik na smiini te ovel krisimo basho bucha ja mekhipa so nane bange bucha palo nacionalno ja mashkarenacikengoro chachipa ko vakti kana si kerde. Isto adzhaar na smiini te vakeripe poparo penalipe kotar okoja so shaj te kerelpe ko vakti kana si realizirimi i bangi buti.


Dzheno 12
 

Khonik na smiini te ovel ikaldo ko proizvolno emipe ko privatno zhivdipe, familija, ko cher ja akti, ni te kerel atako upralo o shukaripa thaj baripa. Sakone isiole chachipa basho arakiba kotar o krisi prekal asavko emipe thaj atako.


Dzheno 13
 

1. Sakone isiole chachipa ko tromalipa phiribasko thaj alosariba ko arakiba ko granice ki nesavi rashtra.

2. Sakone isiole chachipa te mekel savi bilo phuv, chivindoj em pli da, thaj palem te irinipe ki pi phuv.


Dzheno 14
 

1. Sako phaldimo manush isiole chachipa te rodol thaj te dzhivdini azili ko avera phuvka.

2. Ko akava chachipa khonik nashti te vikini ki situacija o paldipa te ovol fundamo upri bangi buti kotar i bipolitikano karakteri ja keriba kontra e funde thaj e chikata e Unijakere nacije.


Dzheno 15
 

1. Sakone isiole chachipa ko jekh rashtralipe.

2. Khonik ni smiil korkoruno te ovel xasardo kotar plo rashtralipe ni kotar chachipe te lol aver rashtralipe.


Dzheno 16
 

1. E pherdebershengere mursha thaj dzhuvlja bizo save granichiba ko dikhibe e rasakoro, rashtralipha ja i religija, isiolen chachipa te kheren nichaji thaj teovelolen familija. Von si jekhautne ko phandiba nichaji, ko vakti ko leskoro traiba taj ko leskoro mukhiba.

2. O nichaji shaj te klidirinipe ki tromanikani thaj sasto kaulibe e personengoro so khuvena ko nichaji.

3. I familija thaj o devlikanliphe si fundamentalno kletka e amalikanipasko thaj isiolen chachipe bashi preventiva kotar o amalipe thaj i rashtra.


Dzheno 17
 

1. Sakone isi chachipe te ovele barvaliphe, korkoro, a em ko amalipe averencar.

2. Khonik ni smiil te ovel korkoruno nashavdo kotar plo barvalipe.


Dzheno 18
 

Sakone isiole chachipe ko tromanipe e gndako, godzhako thaj e religijako; akava chachipe phandena o emibiba e religijakoro ja e gnadlibaskoro thaj e manusheskoro tromaniasko korkore ja ko amalipe averencar, javno ja privatno te manifestirin pli religija ja gndalipeko drumo e ikloibaja, religijakere keribaja thaj kheribe e ritualengoro.


Dzheno 19
 

Sakone isi chachipe ko tromanipe e gndakoro thaj vakeribaskoro, so asterela thaj o chachipe te na ovel bisansarimo ki oli religija, sar thaj kako chachipe te rodol, te lel thaj te buvljakeri o informacije thaj o ideja bilo save buchencar thaj bizo dikhipe e granicengoro.


Dzheno 20
 

1. Sakone isi chachipe ko tromanipe basho sansarimo khedipe thaj amalipe.

2. Khonik nashti te ovel phaldimo te pherel ko disavo khedinipe.


Dzheno 21
 

1. Sakone isi chachipe te participirini ko direktoribe e javno buchencar ki pi phuv, butpashe ja prekal tromane alosarime delegatija.

2. Sakone isi chachipe ki jekhutni baza te khuvel ki javno funkcija ki pli phuv.

3. I volja e nacijakiri si baza e rashtrakere tagaripaske: akaja volja trubul te mujarelpe ko palovakteske ja tromane alosariba so ka cherenpe e fundamentalno thaj jekhutne chachipaja e xangoso e, garavdune xangibaja ja e jekhutne keribaja koja so garantirini tromanipe e xangibasko.


Dzheno 22
 

Sako, sar dzheno e amalikanipasko, isile chachipe ko sosijalno siguripe thaj chachipe te realizirinen ekonomikane, amalikane thaj kulturakere chachipa trubutne basho plo digniteti thaj basho tromanutno progresi ple personakoro, pomochindoj e rashtraja thaj i mashkarenacionalna kolaboracija, a ko kauli e organizacija thaj e bucha e sakona rashtrakere.


Dzheno 23
 

1. Sakone isi chachipe bashi buti, basho tromano alosaribe ko rodipa buti ko chachikane thaj shukar shartija bashi buti thaj bashi preventiva kotar bizobucharipe.

2. Sakova, bizo razlika, isiole chachipe bashi jekhutno pochinipe bashi jekhutni buti.

3. Sako ko kerola buti isiole chachipa bashi chachikanutno thaj shukarutno pochinipa koja so leske thaj leskere familijake sigurini egzistencija koja so i shukar e manushikane dingitetske so, dzhikote valjane, ka ovel dopherdi avere buchencar kotar i socijalno preventiva.

4. Sako isile chachipa te formirani thaj the khuvel ko sindikati basho arakhiba ple interesija.


Dzheno 24
 

Sakone isi chachipa ki ferije thaj rekreacija, tchivindoj odote e gndakoro granichipe basho buchakoro vakti thaj palovakteskere pochime ferije.


Dzheno 25
 

1. Sakone isi chachipe basho dzhivdipasko standardi so sigurinela sastipa thaj shukaripa, lekse thaj leskere familijake, chivindoj ote o xabe, o urjavipe, o cher, doktoreskoro arakibe taj o trubupe kotar o socijalno funkcionerja sar em o chachipe e siguripako ki situacija ko bizobuti, nasvalipa, bizoralipe, phivlipa, phuripa ja avera situacije ko nashaviba e buchengoro basho ikeripe e trujalipaskoro biatxinalipe kotar leskiri volja.

2. O daja thaj o chave isiolen chachipa bashi ulavno arakibe thaj pomoshtaripe. Sa o chave, bijande ko nichai ja avri olestar, dzhivdinena jekhutno socijalno arakiba.


Dzheno 26
 

1. Sako isiole chachipa ko sikljobe. O sikljoibe trubul te ovel bipochimo barem ko fundamentalno thaj xarne shkole. I fundamni shkola si moralno. I texnichko thaj i profesionalno shkola trubul te ovel asavki te avel sarinenge jekutni upri baza ko lengoro takati.

2. O sikljoibe valjani te avol ki linija ko baro progeresi e manushikane personakoro thaj zoralipa e kandibasko e manushikane chachipasko thaj e fundamentalno tromanipa. Odova valjani te pomochini o xachariba, sabrluko thaj o dostluko mashkaro sa o nacije, rasno thaj religiozno grupacija, sar em i buti e Unijakere nacijengoro basho ikeripe o sansari.

3. O dat thaj i daj isiolen avgo chachipa te alosaren ki savi sikljovni ka dzhan olengere chave.


Dzheno 27
 

1. Sakone isi chachipe tromano te participirini ko kulturakoro dzhivdipe ko amalipe, te dzhivdini ko arti thaj te participirini ko sikljovno progresi tgaj ko lachipe so odotar ikljola.

2. Sakone isiole chachipa bashi preventiva e moralne thaj e materijalne interesija so ikljovena kotar sakona sikljovno, lilarno thaj artikani aktivnost kasko kerdo si vov.


Dzheno 28
 

Sakone isi chachipe ko amalikano thaj mashkarenacionalno sistemi kaj so o chachipe thaj o tromalipe sikavde ki akaja deklaracija shaj te oven realizirme za sar si.


Dzheno 29
 

1. Sakone isi obligacije prekal o amalikanipe kova so dela shanse tromane thaj sa te bajrakeri pli persona.

2. Ko kheribe ple chachipa thaj tromanipe sakova manush shaj te ovel teljardo numa ko okola granichipa so si gndinde e kriseja nameraja te kerelpe phindzhardipsha thaj shunipa e chachipaskoro thaj e tromanipasko e averengo em nameraja te kerel po tchefi, o chachikane rodipaja e moralesko, e javno sistemsko thaj i fundamentalno gudloshukariba ko demokratikano amalipe.

3. Akala chachipa thaj tromanipa ki nasavi situacija nashti the kherempe kontra o fundija thaj o chikata e Unijakere nacijenge.


Dzheno 30
 

Ni jekh rezolucija kotar akaja Deklaracija nashti te interpretirinenpe sar chachipe bilo save rashtrake, grupake ja dzheneske so kerola bilo savi buti ja te kerel bilo savi buti ki linija po pheravipe e chachipasko thaj e tromanipasko so ikerdzhona ki akaja Deklaracija.

Home - History - Culture - Traditions - Organisations - Rights - Holocaust - Guestbook - Search


© 1996-2000 by the Patrin Web Journal. All Rights Reserved.
URL:<http://www.oocities.org/Paris/5121/unrights-romani.htm>
E-mail:<webmaster@patrin.com>