จากหาว สู่บึ้ง ถึงวิญญาณ

วิเคราะห์เพลงในอัลบั้ม "คีตาภิวัฒน์"

บทความต่อไปนี้เขียนด้วยจุดประสงค์หลักเพื่อช่วยเตือนความจำของผู้ เขียนเอง ซึ่งเป็นผู้แต่งเพลงส่วนใหญ่ในอัลบั้มนี้ และเป็นผู้เรียบเรียงเพลงทุกเพลงในอัลบั้ม เนื่องจากตัวกระผมเองเป็นคนขี้ลืมอย่างร้ายกาจ เกรงว่าเมื่อเวลาผ่านไปจะลืมเสียหมดว่าเพลงเหล่านี้ หรือในจุดย่อย ๆ ลงไป เช่นคอร์ด ๆ นี้ มาได้อย่างไร การ Solo ตรงไหนใช้ scale อะไร และเพื่ออะไร จะได้มีเป็นที่อ้างอิงได้ และอาจจะนำไปใช้เป็นวัตถุดิบในงานอื่น ๆ ต่อไปในอนาคต และจุดประสงค์รองลงไปก็คือ จะช่วยในการวิเคราะห์-วิจารณ์สำหรับนักวิจารณ์ฝีปากคม(ปานตะไกร) ทั้งหลาย ถ้าหากจะมีคนคิดเอางานของพวกเราชิ้นนี้ไปวิจารณ์ ผมก็อยากจะให้เป็นการวิพากษ์วิจารณ์ด้วยความเป็นธรรม มองกันด้วยหลักการแห่งความถูกต้อง ไม่ใช่หลับหูหลับตาเขียนมั่วเอาตามใจชอบ หากเมื่อวิเคราะห์ด้วยจิตที่เป็นกลาง ปราศจากอคติ - อัตตา ส่วนบุคคลแล้ว ถ้าเห็นว่าไม่ดี จะเขียนตำหนิติเตียน หรือด่าว่าร้ายพวกเราอย่างไร ผมก็พร้อมที่จะรับฟัง และเปิดใจยอมรับคำบริภาษเหล่านั้นด้วยความเต็มใจ ซึ่งผมจะยินดีมากกว่าการที่ไม่มีทั้งคนชม-คนด่า ออกผลงานไปแล้วก็ปลิวหายไปกับสายลม ซึ่งไม่คุ้มค่ากับความยากลำบาก ความเหน็ดเหนื่อยที่ต้องทุ่มลงไปเพื่อแลกงานชิ้นนี้ออกมา....

อนึ่ง การลำดับเพลงในที่นี้ จัดเอาตามความสะดวก คือเมื่อมีข้อมูลที่จะเขียนเพิ่มเติม ก็จะมาเขียนต่อท้ายไปเลย เพื่อจะได้รู้ว่าข้อมูลไหนมาล่ากว่า หากเมื่อเขียนได้ครบทั้งหมด (ถ้าทำได้) แล้วจึงจะมาจัดลำดับที่แท้จริงอีกทีครับ

เพลงนี้เป็นเพลงที่ผมแต่งเองทั้งคำร้องทำนองและเรียบเรียงเสียงประสาน แถมยังร้องเองอีกต่างหาก เรียกว่ากะดังคนเดียวไม่เหลียวแลเพื่อนฝูง (อื้อฮือ !) ว่ากันถึง concept ของเพลงก่อน เพลงนี้เป็นสัจธรรมหนึ่งของมนุษย์-ธรรมชาติ กล่าวถึง ตะวัน ที่เป็นผู้ให้กำเนิดสิ่งมีชีวิตนานา ตะวันอาจจะร้อนแรงไปบ้างในบางครา แต่คิดบ้างไหมว่า หากปราศจากแสงอันร้อนแรงแห่งตะวันแล้ว เราจะได้มีโอกาสรับรู้ถึงความร่มเย็นแห่งเงาไม้หรือ ? ส่วนบทสรุปในท่อนท้ายเป็นการเปรียบเทียบความเล็กกระจ้อยร่อยของมนุษย ์ เมื่อเปรียบเทียบกับห้วงจักรวาล เราเป็นดังธุลีที่ล่องลอยไปตามลมก่อนที่จะร่วงกลับคืนสู่ผืนดิน ในส่วนนี้ ผมละเอาไว้ให้ไปคิดต่อเอาเองในเรื่องของแก่นของพุทธศาสน์ ซึ่งอธิบายได้ในประโยคเดียวเท่านั้นก็คือ "สิ่งทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น" นั่นคือบทสรุปที่แท้จริง

ในภาคดนตรี เพลงนี้เดิมทีผมตั้งใจจะเขียนออกมาเป็นสไตล์ของวง Kansas ซึ่งเป็นวงโปรดวงหนึ่งของผม (ดึงเอาสไตล์มากับการก็อปปี้เพลงเขามา มันคนละเรื่องกันนะครับ) ช่วงแรก ๆของเพลงจึงใช้ Organ เป็น Backgroud โดยมี Violin กับ Guitar เล่นโน้ตไล่ล้อกันในลักษณะกึ่ง ๆ cannon ซึ่งเป็นเทคนิคของทาง Classical Music ในท่อนแรกเริ่มจากบางที่สุด Rhythm Gtr. เล่น Clean sound ใช้คอร์ดและการ voicing คอร์ดออกไปทาง Jazz นิดหน่อย พอจบท่อนแรกถึงเริ่มหนักขึ้น Guitar เล่น Power Chord คู่ P5 ธรรมดา ๆ (ยกเว้นตรงคอร์ด dim7 เล่นคู่ tritone) และ mute สายในบางช่วง พอมาท่อน B ซึ่งดนตรีจะเริ่มหนักขึ้น เสียงร้องโหนขึ้นสูง มี strings วิ่งไล่กันอยู่ข้างหลัง แต่ไม่ให้กระโดดออกมามากนัก ช่วงนี้ Guitar เริ่มใช้ Power Chord บวกด้วยโน้ตตัว 9th ของคอร์ด (ของโปรด) ทำให้ sound เริ่มเกิด tension ขึ้น ช่วงนี้มีคอร์ดนอก scale เข้ามาป้วนเปี้ยนหลายคอร์ดอยู่ ถ้าจะมองถึง tonality ช่วงนี้ค่อนข้างคลุมเครือ อยู่ระหว่าง D Major - D minor ก่อนที่จะเข้าท่อน Interlude 1 ที่ใช้ Synthesizer เล่น Melody เดิม แต่เป็นการ Mutation มาจาก Key เดิม ( Mutation C --> Cm) ให้สำเนียงที่เปลี่ยนไป จบท่อนนี้ก็เร่งจังหวะเข้าสู่ท่อนเร็ว (Double Feel) ให้จังหวะคึกคักขึ้น โดยที่ความจริงแล้วอัตราความเร็วของ melody ก็ยังคงเดิม แต่ในส่วนของ Rhythm ได้ Double Feel ขึ้นมาเท่านั้น , Riff Guitar ช่วงนี้ยังเน้นโน้ตตัว 9th อยู่ มีการใช้ Harmonic เข้ามาแทรก ซึ่งเป็นช่วง Riff ที่ผมชอบที่สุดในเพลงนี้

จบท่อน A3 เข้าสู่ท่อน Interlute 2 Rhythm กระชับเข้ามาเป็นอัตราเขบ็จชั้นเดียวสามพยางค์ สร้างความรู้สึกรุกเร้า เริ่มช่วงแรกด้วย 2 Trumpet + 1 Trombone ไล่ล้อกันในลักษณะของ fanfare เพื่อต้องการให้ฟังดูยิ่งใหญ่เหมือนม้าศึกกลางสมรภูมิ ลองฟังดู ===>

แล้วมาถึงช่วง Guitar Solo แบ่งเป็น 2 ช่วงไม่ยาวนัก (ไม่ต้องการให้เป็นลักษณะของ Guitar Solo Album) ช่วงแรกไล่ scale Harmonic minor ธรรมดาตามสไตล์ Neoclassic ส่งเข้าสู่ช่วงที่ 2 ซึ่งจะเน้นลูก slur รัว ๆ พยายามจะใช้สไตล์ของ Allan Holdsworth แต่ด้วยความสามารถจำกัดของกระผม (Allan Holdstewart) เอง มันก็ออกมาได้เท่าที่ฟังกันนั้นแหละ ที่ค่อนข้างพิเศษนิดหนึ่งก็คือ ผมจะเน้นโน้ตตัว b5 (คู่ tritone) ของคอร์ดแม้ว่าจะเป็นโน้ตนอก scale เนื่องจากเป็นคอร์ด add9b5 เข้ามา (ให้สมชื่อ Tritone Group หน่อย) และคอร์ดสุดท้ายของช่วงนี้ ความจริงเป็น Ebadd9b5 เมื่อมองการ sequence จาก Phrasing แรก แต่ผมแปลงเป็น Eb+ เพื่อให้มองโน้ต Enharmic Eb = D# กลายเป็นคอร์ด G+ (ซึ่งความจริงคอร์ดประเภท aug และ dim7 นี้ มีคุณสมบัติ เป็น symmetric chord คือสามารถมอง Root ได้จากโน้ตทุกตัวในคอร์ด ก็จะเป็นโน้ตชุดเดียวกัน โดยอาศัยการ enharmonic เข้าช่วยในการมอง) แล้วใช้ G Whole Tone Scale ( G A B C# D# F G) วิ่งจาก G ถึง G เพื่อเกิด voice leadind เข้าหาคอร์ด C ในช่วงต่อไป ช่วงต่อไปผมใช้สไตล์ของ Swing Jazz (Big Band) เอาsection กลุ่มเครื่องเป่ามาเล่น Soli (หมายถึงการ Solo มากกว่า 1 แนว ไปพร้อม ๆ กัน ที่ Rhythmic เดียวกัน) โดยยังยึด Melody เดิมที่ใช้ในช่วง Intro เอามาดัดแปลง (develop) และ Rhythm ที่เปลี่ยนไป เป็น Swing Feel ช่วงนี้ Bass เดินเป็น Chromatic ไปตามแนวคอร์ดนอก scale ทั้งหลายที่เข้ามาปรุงแต่งแนว Chromatic นี้ ในช่วงท้ายผมใช้ 4th Harmony (การสร้างคอร์ดโดยการ harmonize ระยะคู่ 4 ขึ้นไปแทนที่จะเป็นคู่ 3 ดัง 3rd Harmony ที่ใช้กันตามปกติ) ทำให้เกิดคอร์ด 6 9 ต่าง ๆ วิ่งไล่กันออกมา ซึ่งผมชอบเพราะเสียงที่ให้ความรู้สึก "ผิดปกติ" ไปจากที่เคยคุ้นหู ก่อนจะเข้าสู่ช่วง สุดท้ายของ interlude 2 นี้ ก็เป็นสไตล์ของ Swing Jazz เช่นกัน เป็นการให้เครื่องดนตรีทุกชิ้น (โดยเฉพาะในกลุ่มเครื่องเป่า) เล่นดัง ๆ (shout) กระแทกออกมาพร้อม ๆ กันเรียกว่าการเล่น Shout Chord ซึ่งเป็นเทคนิคสำคัญมากที่สุดอย่างหนึ่งในการเขียนดนตรี Big Band
ลองฟังดู ===>

ผมใช้ Line Cliche' เข้ามาช่วยในการสร้าง Shout Chord ช่วงนี้เพื่อส่งเข้าหาท่อน A4 ซึ่งเป็นการย้อนท่อน A3 อีกครั้งแต่จะเปลี่ยน Rhythm (อีกแล้ว) เป็นแบบสามพยางค์ทั้งหมดเพื่อให้เกิดความรู้สึกกระชับ เร่งจังหวะขึ้นมาอีก เร่งไปจนสุดท่อนจนทำท่าว่าจะ fade out จบไปตรงคำว่า "...จักรวาล..." แต่ก็เกิด movement สุดท้ายขึ้นมาอีก เป็นการเรียบเรียง strings ค่อย ๆ เข้ามาทีละชิ้น เข้าสู่ท่อนสรุปของเพลง เสียงร้องใช้ 2 เสียงก่อนแล้วเพิ่มอีกเป็น 3 เสียงในวรรคสุดท้าย คอร์ดที่ Strings จะเป็นเพียง Bbmaj7 ( Bb D F A ) แต่เสียงร้องทั้ง 3 เสียงรวมกันออกมาเป็นคอร์ด Am ( A C E ) ทำให้เสียงรวมกลายเป็นคอร์ด Bbmaj#11 ( Bb D F A C E ) สร้างความรู้สึกล่องลอยออกไป.....