" Dyn o
flaen ei amser " dyna'r disgrifiad roddwyd i Garnhuanawc ( Y Parch Thomas
Price) pan fu farw ar y 7ed o Dachwedd 1848. Treuliodd Carnhuanawc ei fywyd yn
ymgyrchu dros yr iaith Gymraeg. Beirniadwyd ef yn Y Llyfrau Gleision am ei
frwdfrydedd dros ddysgu'r iaith. Pryderai ynglyn a'r dirywiad yn y defnydd o'r
Gymraeg yn ysgolion ei ardal a sefydlodd pan yn gurad ym Melindre, Cwmdu
Brycheiniog ysgol, ble rhoed i'r Gymraeg ei phriod le. Taranai Carnhuanawc yn
erbyn penodi clerygwyr di-Gymraeg i blwyfi Cymraeg eu hiaith. Fel glerigwr
cydwybodol ni fyddai Carnhuanawc byth yn esgeuluso i blwyfolion. Erbyn 1825
roedd wedi ei dderbyn i fywoliaeth Cwmdu. Roedd yn amlwg fod yr Eglwys ar y
pryd mewn cyflwr gwael., "yn dwmpath sigledig o adfeilion". Yn 1830
cafodd fenthyciad i sicrhau bod gwaith adfer mawr yn cael ei wneud. Bron na
chafodd yr holl strwythyr ag eithrio'r twr ei ail -adeiladu a'i ehangu.
Bu creu cysylltiadau â'i gyd Geltiaid ymysg ei amryw weithgareddau. Ymddiddorai'n fawr ym myd natur ac roedd ei wybodaeth am blanhigion ac anifeiliaid yn eang Mynnai ddefnyddio eu henwau Cymraeg.
Hoffem fel Cymdeithas anrhydeddu cyfraniad Carnhuanawc i Gymru, ei hiaith a'i diwylliant. Eisoes rhoddwyd cofeb ar ei hen ysgol yn Felindre (Cwmdu) a rhodd o lyfrau Cymraeg ar gyfer ail-iaith i ysgol gynradd y pentref.