'Abd El-Rrahman El-SUFI (AZOFI)
[903 - 986]
Nga Dr. A. Zahur (Zahoor)
El-Sufi , i njohur nė pėrėndim si Azofi, ėshtė njė nga dy astronomėt praktik mė tė shquar tė epokės sė mesjetės. El-Sufi ishte astronomi i parė i cili pėrshkruajti
"mjegullėn" nė Andromedė nė librin e tij tė yjėsive (Atlasi i Yjeve). Ai emėroi grupin e yjeve jugor El-Bekal El-Ebjed apo
"Yllėsia e Bardhė" mbasi mori informacionet nga udhėtarėt Arab nga arkipelagu Malaj. Sot ne e njohim kėtė grup yjesh si Nubekula Kryesore ( Reja e madhe Magelanike).
El-Sufi pėrgadiste hartat e qiejve nga observatoriumi i tij personal dhe me kujdesi vendoste magnitudat e tyre. Libri i tij "Kitab el-Kavatib el-Thabit el-Musavar" ishte kryevepėr nė astronominė yjore.Gjendet nė origjinal nė gjuhėn arabe si dhe i pėrkthyer nė gjuhėn franceze nga Shjellepur. Kitab el-Kavatib konsiderohet me rėndėsi edhe nė ditėt tona pėr studimin e lėvizjeve tė pėrshtatshme dhe variablės me period tė gjatė. Nė librin e tij ai pėrfshiu gjithashtu edhe Theta Eridanin, njėri nga trembėdhjetė yjet mė tė shndritshėm tė njohur nė atė kohė. Ulug Begu, mė 1437 zbuloi se ajo ishte nga e para magnitudė nė librin e tij tė yjeve fikse. Edmond Halej gjatė udhėtimit tė tij pėr nė St. Helena nė fillim tė shekullit tetėmbėdhjetė e pa atė si yll tė magnitudės sė tretė.
El-Sufi thekson se ngjyra e Sirmsit (alpha canes majoris) nuk ndryshon, gjė kjo qė ėshtė konfirmuar edhe nga vėzhgimet e mėvonshme. Ēuditėrisht, Seneka raporton se e ka parė atė tė kuqe nė Romė, Ptolomey nė Aleksandri tė kuqėrremtė, dhe Shmidt (1841) nė Athinė e vėrejti atė tė bardhė dhe mbas disa ditėsh e gjeti tė verdhė. Parashikohet qė kėto kontradikta tė jenė si pasoj e ndryshimit tė kohės nė vende tė ndryshme. El-Sufi vėrejti ngjyrėn e Algolit, Beta Perseit, tė jetė e kuqėrremtė.
Bir dhe Madler nė veprėn e tyre tė famshme Der Mond (1837) pėrmendin njė veēori sipėrfaqėsore tė hėnės nė mbėshtetje tė El-Sufit. Ėshtė njė rreth vigan 26 milje nė diametėr nė seksionin nėntė tė hartės lunare (hartės sė hėnės). Influenca e El-Sufit nė astronomi ishte e konsiderueshme. Raportohet qė Sulltani Bavajh, Sherif-el-Devleh, u interesua nė astronomi vetėm pėr shkak tė influencės sė El-Sufit.