š ..


Kjo eshte nje liste e pjesshme e disa prej dijetareve muslimane ne civilizimin Islam ne shekujt e hershem te Islamit. Kontributet madhore te muslimaneve vazhduan edhe pas shekullit te pesembedhjete. Kontributet e qindra personalitetesh te rendesishem muslimane mund te gjenden neper shume publikime te njohura te historianeve perendimore.

Xhabir ibn Haijan (Geber)

Kimi (babai i kimise) Vdiq me 803 e.r
Al-Asmai Zoologji, botani, mbareshtimin kafshesh 740-828
Al-Huarizmi (Algorizm) Matematike, astronomi, gjeografi (algorizem, algjebra, kalkulus) 770-840
Amr ibn Bakar Al-Xhaiz Zoologji, gramatike arabe, retorike, Leksikografi 776-868
Ibn Ishak al-Kindi (Alkindus) Filozofi, fizike, optike, mjekesi, matematike, metalurgji 800-873
Thabit ibn Kura (Thebit) Astronomi, mekanike, gjeometri, anatomi. 836-901
Abas ibn Firnas Mekanika e fluturimit, planetarium, kristale artificiale Vdiq me 888
Ali ibn Raban Al-Tabari Mjekesi, matematike, kaligrafi, letersi 838-870
Al-Batani (Albategnius) Astronomy, matematike, trigonometri 858-929
Al-Fargani (Al-Fraganus) Astronomi, inxhinieri civile 860
Al-Razi (Razes) Mjekesi, optalmologji, lije, kimi, astronomi 864-930
Al-Farabi (Al-Farabius) Sociologji, logjike, filozofi, shkence politike, muzike 870-950
Abul Hasan Ali Al-Masudi Gjeografi, histori Vdiq me 957
Al-Sufi (Azofi) Astronomi 903-986
Abu Al-Kasim Al-Zahravi (Albukasis) Kirurgji, mjekesi, (babai i kirurgjise moderne) 936-1013
Muhamed al-Bujzani Matematike, astronomi, gjeometri, trigonometri 940-997
Ibn al-Haitham (Alhazen) Fizike, optike, matematike 965-1040
Al-Mauardi (Alboacen) Shkence politike, sociologji, jurisprudence, etike 972-1058
Abu Raihan Al-Biruni Astronomi, matematike, (percaktoi perimetrin e tokes) 973-1048
Ibn Sina (Avicenna) Mjekesi, filozofi, matematike, astronomi 981-1037
Al-Zarkali (Arzarkel) Astronomy, (shpiku astrolablin) 1028-1087
Omar al-Kajam Matematike, poezi 1044-1123
Al-Gazali (Algazel) Sociologji, teologji,filozofi 1058-1111

Vala e pare shkaterrimtare ndaj muslimaneve: Ne vitin 1085 Toledo iu mor muslimaneve, me 1090 Korsika dhe Malta, Provenca me 1050, me 1091 Sicilija dhe Jeruzalemi me 1099. Ne kete periudhe kohore muslimanet u perballen me shume kryqezata. Kjo periudhe kohore shenon nje periudhe 100 vjecare shkaterrimi te popujve musliman qe zgjati rreth 100 vjet.

Abu Bakr Muhamed ibn Jahja (Ibn Baxha) Filozofi, mjekesi, matematike, astronomy, poezi, muzike 1106-1138
Ibn Zuhr (Avenzoar) Kirurgji, mjekesi 1091-1161
Al-Idrisi (Dreses) Gjeografi (Harta e Botes, Globi i pare) 1099-1166
Ibn Tufajl, Abdubacer Filozofi, mjekesi, poezi 1110-1185
Ibn Rushd (Averroes) Filozofi, ligj, mjekesi, astronomi, teologji 1128-1198
Al-Bitruxhi (Alpetragius) Astronomi Vdiq me1204

Vala e dyte shkaterrimtare ndaj muslimaneve: Ne nje periudhe prej 100 vjetesh. Kryqezatat e 1217 - 1291, pushtimi Mongol (1219-1329). Kryqetaret ne kete kohe jane aktive ne te gjithe mesdheun nga Jeruzalemi deri ne Perendim ne Spanjen Islame. Renia e Kordoves muslimane (1236), Valencias (1238) dhe Seviljes (1248). Pushtimi dhe shkaterrimi Mongol nga Lindja, Azia Perendimore, India, Persia deri ne boten Arabe. Renia e Bagdadit (1258) dhe renia e Khalifatit Abasid. 2 milion muslimane masakrohen ne Bagdad. Qendrat kryesore eksperimentale dhe shkencore Islame shkaterrohen ne kete kohe.

Ibn al-Baitar Farmaci, botani ? - 1248
Nasir al-Din al-Tusi Astronomi, gjeometri jo Euklidiane 1201-1274
Xhalal al-Din Rumi Sociologji 1207-1273
Ibn al-Nafis Damashkiu Astronomi 1213-1288
Al-Fida (Abdulfeda) Astronomi, gjeografi, histori 1273-1331
Muhamed ibn Abdullah (Ibn Batuta) Udhetar boteror, 75,000 milje udhetim dhe kthim nga Maroku ne Kine 1304-1395
Ibn Khaldun Sociologji, Filozofi e Historise, Shkenca Politike 1332 - 1395
Ulug Beg Astronomi 1393-1449

Vala e trete shkaterrimtare ndaj muslimaneve: Kjo kohe shenon renien perfundimtare te muslimaneve ne Spanje (1492). Me teper se 1 milion volume shkencore, artistike, filozofike dhe kulturore Islame u dogjen ne menyre publike ne sheshin Vivarrambla ne Granade. Kolonizimi filloi ne kete kohe ne Afrike, Azi dhe ne Amerike.

  • 200 vite me pare nje zhvillim tjeter ndodhi, shkencetari Turk Hazarfen Ahmed Celebi u nis nga kalaja e Galates dhe udhetoi permes Bosforit. 50 vite me vone Logari Hasan Celebi nje anetare tjeter i familjes Celebi dergoi raketen e pare te bere nga njeriu ne atmosfere, duke perdorur 150 okka (rreth 300 paund) barut si mjet mbushes.

  • Tipu, Sulltani i Mysores (1783 - 1799) ne Jug te Indise, ishte shpikesi i raketes luftarake. 2 nga raketat e tija te kapura nga Britanezet ne Srirangapatana jane ekspozuar ne muzeumin e artilerise ne Woolwich ne Londer.


* Datat e mesiperme jane kthyer nga kalendari islam (vit hixhri) i cili fillon me Hixhretin, emigrimin e profetit Muhamed nga Meka ne Medine. Kalendari islam bazohet ne ciklet mujore henore. 1 v. h. = 662 e.r.

Index | - | Informacion | - | Dijetare | - | Shkence | - | Civilizim | - | Religjion | - | Te tjera | - | Kontakt | - | Lidhje

Copyright © Civilizimi Islam 2000