İnsanlık
ailesinin tüm üyelerinde bulunan onuru ve onların eşit ve ayrılmaz
haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli
olduğunu,
İnsan
haklarının tanınmamasının ve hor görülmesinin insanlık vicdanını
yaralayan barbarca eylemlere yol açtığını, korkudan ve yoksulluktan
kurtulmuş insanların söz ve inanç özgürlüğüne sahip olacakları
bir dünyanın herkesin en yüksek amacı olduğunun ilan edilmiş bulunduğunu,
İnsanlık
zorbalık ve baskıya karşı son bir yol olarak ayaklanmaya başvurmak
zorunda bırakılmaması için, insan haklarının hukuk düzeyinde
korunması gerektiğini,
Uluslar
arasında dostça ilişkiler geliştirmeyi özendirmenin temel bir
zorunluk olduğunu,
Birleşmiş
Milletler haklarının Birleşmiş Milletler Antlaşmasında temel insan
haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle kadınların
eşitliğine olan inançlarını bir kere daha belirttiklerini ve sosyal
gelişmeyi sağlamaya, daha geniş bir özgürlük içinde daha iyi yaşam
düzeyi oluşturmaya karar vermiş olduğunu,
Üye
devletlerin Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan haklarına
ve temel özgürlüklere bütün dünyada saygı gösterilmesinin sağlanmasını
üstlenmiş olduklarını,
Bu
hak ve özgürlükler konusunda ortak bir anlayış oluşturmanın sözü
edilen üstlenmenin tam olarak gerçekleşmesi için büyük önem taşıdığını
göz önüne alarak,
Birleşmiş
Milletler Genel Kurulu,
İnsanlık
topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi her
zaman göz önünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve özgürlüklere
saygıyı geliştirmeye, giderek artan ulusal ve uluslararası önlemlerle
gerek üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin yönetimi altındaki
ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin olarak tanınmasını
ve uygulanmasını sağlamaya çaba göstermeleri amacıyla tüm halklar
ve uluslar için ortak ideal ölçüleri belirleyen bu İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesini ilan eder.
Madde
1- Bütün insanlar özgür,
onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler,
birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
Madde
2- Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka
bir görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi
başka bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün
haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir.
Ayrıca,
ister bağımsız olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan ya da
başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke yurttaşı olsun, bir
kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin siyasal,
hukuksal veya uluslararası statüsü bakımından hiçbir ayrım gözetilmeyecektir.
Madde3
-Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde
4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz,
kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde5- Hiç kimseye işkence yapılamaz,
zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz
ve ceza verilemez.
Madde
6- Herkesin, her nerede
olursa olsun, hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır.
Madde
7- Herkes yasa önünde eşittir
ve ayrım gözetilmeksizin yasanın korunmasından eşit olarak yararlanma
hakkına sahiptir. Herkesin bu Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici
işleme karşı ve böyle işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya
karşı eşit korunma hakkı vardır.
Madde
8- Herkesin anayasa yada
yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen eylemlere karşı yetkili
ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna başvurma hakkı vardır.
Madde
9- Hiç kimse keyfi olarak
yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün edilemez.
Madde
10- Herkesin, hak ve yükümlülükleri
belirlenirken ve kendisine bir suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının
bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini
istemeye hakkı vardır.
Madde
11.1- Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için
gerekli olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama
sonunda, yasaya göre suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiçkimse işlendiği sırada
ulusal yada uluslararası hukuka göre bir suç oluşturmayan herhangi bir
eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği
sırada uygulanabilecek olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Madde
12- Kimsenin özel yaşamına,
ailesine konutuna yada haberleşmesine keyfi olarak karışılamaz, şeref
ve adına saldırılamaz. Herkesin bu gibi karışma ve saldırılara karşı
yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.
Madde
13.1- Herkesin bir devletin
toprakları üzerinde serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
2.
Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden
ayrılmak ve ülkesine yeniden dönmek hakkına sahiptir.
Madde
14.1- Herkesin zulüm altında
başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı
vardır.
2.
Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş
Milletlerin amaç ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma
durumunda bu haktan yararlanılamaz.
Madde
15.1- Herkesin bir yurttaşlığa
hakkı vardır.
2.
Hiç kimse keyfi olarak yurttaşlığından veya yurttaşlığını değiştirme
hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde
16.1- Yetişkin her erkeğin
ve kadının , ırk, yurttaşlık veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya
uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır.
2.
Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleriyle yapılır.
3.
Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından
korunur.
Madde
17.1- Herkesin tek başına
veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
2.
Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde
18- Herkesin düşünce,
vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak, din veya topluca, açık
olarak ya da özel biçimde öğrenim, uygulama, ibadet ve dinsel törenlerle
açığa vurma özgürlüğünü içerir.
Madde
19- Herkesin düşünce ve
anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak düşüncelerinden dolayı
rahatsız edilmemek, ülke sınırları söz konusu olmaksızın, bilgi ve
düşünceleri her yoldan araştırmak, elde etmek ve yaymak hakkını
gerekli kılar.
Madde
20.1- Herkesin silahsız ve
saldırısız toplanma, dernek kurma ve derneğe katılma özgürlüğü
vardır.
2.
Hiç kimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde
21.1- Herkes, doğrudan veya
serbestçe seçilmiş temsilciler aracılığı ile ülkesinin yönetimine
katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin ülkesinin kamu
hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
3.
Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir. Bu irade, gizli veya
serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme
yoluyla yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanacak dürüst seçimlerle
belirlenir.
Madde
22- Herkesin, toplumun bir
üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve
uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve
kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için
gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi
hakkına sahiptir.
Madde
23.1- Herkesin çalışma, işini
serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe
karşı korunma hakkı vardır.
2.Herkesin,
herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı
vardır.
3.
Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse her
türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak
adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye
olma hakkı vardır.
Madde
24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye,
özellikle çalışma süresinin makul ölçüde sınırlandırılmasına
ve belirli dönemlerde ücretli izne çıkmaya hakkı vardır.
Madde
25.1- Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı
için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik,
hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan
doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2.
Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır.
Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar,
aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde
26.1- Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından
ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur.
Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim,
yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla
temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim,
bütün uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında anlayış, hoşgörü
ve dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma
yolundaki çalışmalarını geliştirmelidir.
3.
Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın
hakkıdır.
Madde
27.1- Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma,
güzel sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan
yararlanma hakkına sahiptir.
2.
Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden
doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.
Madde
28- Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin
gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde
29.1-Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine
olanak veren topluma karşı ödevleri vardır.
2.
Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken, başkalarının
hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı gösterilmesinin
sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve kamu düzeniyle
genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız yasayla
belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
3.
Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşmiş Milletlerin
amaç ve ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde
30-
Bu Bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk veya kişiye,
burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok
edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir
biçimde yorumlanamaz.
|