| DÖRTLÜ TAKRİRİ VERENLERİN HAYATLARINA GENEL BAKIŞ 1.FUAT KÖPRÜLÜ: Bir Ordinaryüs profesörümüzdür. Çalıştığı alanda gerçek bir otoritedir. Birinci Dünya Savaşı günlerinde Ziya Gökalp’in uyarmalarıyla yaptığı tarih ve edebiyatın araştırmaları bile bugüne kadar bir taşı düşmeden sağlam kalmıştır. Yaptığı araştırmalarla yalnız Türk tarih ve edebiyatına değil dünya kültürüne de katkıda bulunmuştur. Son yirmi yılını politikaya değil de bilime verseydi Türkiye’de dünya da kendisinden daha çok yararlanacaktı. C.H.P grubuna verilen Dörtlü Takrir’in yazıcısı Fuat KÖPRÜLÜ’dür. Ve Dörtlü Takrir’de imzası bulunan dört kişiden birisi de Fuat KÖPRÜLÜ’dür. Dörtlü Takrir sonucunda gelinen son nokta olarak çok partili hayata geçiş sağlanmış ve Demokrat Parti kurulmuştur. Fuat KÖPRÜLÜ’de kurucularındandır. Uzun yıllar Demokrat Parti’yi genel başkan adına yönettiği halde en sonunda Demokrat Parti’den ayrılmaya ve partinin karşısına geçip onunla mücadele etmeye mecbur kalması demokrasiye kendi hayatında razı olmamasından ileri geliyor. Belki mücerret olarak demokrasiye bir fikir yatkınlığı vardır; fakat mizacı çoğunluğun kendi fikirleri karşısında olmasına hiç yatkın değildir. 2.CELAL BAYAR: Parlamenter, devlet adamı, Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 1883 yılında Bursa-Gemlik'te doğdu. İlk ve orta öğrenimini babası Abdullah Fehmi Efendi'nin yanında yapan Bayar, Gemlik mahkeme ve reji kalemine memur olarak girdi. Daha sonra Ziraat Bankası'nda çalışmaya başladı. Bu arada Harir Darutariri okuluna devam etti. 1990'da İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurduğu gönüllüler taburuna yazıldı. Zamanla bu partinin sayılı üyeleri arasına girdi. İzmir'de kurulan cemiyetin genel sekreterliğini yürüten Bayar, Kız Lisesi'nin ve Şimendifer Okulunun açılmasına ön ayak oldu. I. Dünya Savaşı'ndan sonra İzmir'de kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin de faal üyeleri arasına katıldı. 1920 tarihinde Bursa milletvekili olarak Büyük Millet Meclisi'ne katılan Bayar, aynı tarihte İktisat Bakanlığı'na vekalet etti. Çerkez Ethem'in isyanı sırasında, Ethem'i ikna etmek için gönderilen heyete başkanlık etti. 1921'de İktisat Başkanlığı'na getirildi. Lozan Konferansı'na müşavir üye olarak katıldı. 1924'te Türkiye İş Bankası'nı kurma görevini üstlendi. 1937'de İsmet İnönü'nün başbakanlıktan ayrılması üzerine, Atatürk tarafından Türkiye Cumhuriyeti'nin 14. Başbakanı olarak tayin edildi ve ilk kabinesini kurdu. Atatürk'ün ölümünden sonra, Cumhurbaşkanlığı'na seçilen İsmet İnönü tarafından da başbakan olarak tayin edildi. Daha sonra İnönü ile anlaşamadığından, yerini 3 Mayıs 1939'da Doktor Refik Saydam'a bıraktı. CHP'de arkadaşları ile 1945'de Dörtlü Takrir'i verinceye kadar görev aldı ve bu tarihte Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti'yi kurdu. 14 Mayıs 1950 genel seçimlerinde genel başkanı bulunduğu Demokrat Partinin iktidarı büyük çoğunlukla kazanması ile 22 Mayıs 1950'de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi Bayar'ı Cumhurbaşkanlığına seçti. 1954-1957 genel seçimlerinden sonra da Meclis tarafından Cumhurbaşkanlığına seçilen Celal Bayar, 10 yıllık Cumhurbaşkanlığı döneminde Adnan Menderes'i başbakan olarak tayin etmiştir. Bayar, 27 Mayıs 1960'da Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yönetime el koymaları ile tutuklanarak Yassı Ada'ya götürüldü. 16 ay süren soruşturma ve yargılamadan sonra, Yassı ada Yüksek Adalet Divanı tarafından, 15 Demokrat Parti, ileri geleni ile birlikte idama mahkum edilmiştir. Milli Birlik Komitesi, idamlardan üçünü (Menderes, Zorlu, Polatkan) onaylarken, başta Celal Bayar olmak üzere, 12 Demokrat Parti ileri geleninin idam hükmünü müebbet hapse çevirmiştir. Yassıada'dan Kayseri cezaevine götürülen Bayar, orada rahatsızlanmış, evinde tedavi edilmek üzere serbest bırakılmıştır (7 Kasım 1964). 3.ADNAN MENDERES: Dörtlü Takrir’e imza atan üçüncü kişi de Adnan MENDERES’tir. 1898’de Aydın ilinin merkezi olan İzmir’de doğmuştur. Babası Hukukçu İbrahim Efendidir. Orta öğretimini İzmir’de İttihat ve Terakki Lisesinin orta bölümünde yapmış, sonra Kızılçullu Amerikan Koleji’ne gitmiştir. Birinci Dünya Savaşı sırasında 18 yaşında silah altına alınmış ve asteğmen olarak Suriye cephesine gönderilmiştir. Birinci Dünya Savaşı bittikten sonra öğrenimini tamamlamak için Kızılçullu Amerikan Koleji’ne dönmüştür. Kurtuluş Savaşı sırasında yedek teğmen olarak görev yapmıştır. Kurtuluş Savaşı bittikten sonra 31 yaşında iken ilk kez politikasıyla ilgilenip Aydın’da Serbest Cumhuriyet Fırka’sını kurup başkan olmuş, belediye seçiminde Serbest Cumhuriyet Fırkasını kazandırmıştır. Fakat Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapanmasından sonra siyasetten çekilmiş Celal BAYAR’ın teşebbüsüyle C.H.P teşkilatına girip Aydın başkanı olmuştur. Ve 1931’de meclise girmiştir. C.H.P grubu içerisinde her zaman demokrasiyi savunan bir milletvekili olmuş, toprak kanunu görüşmelerinde bir toprak ağası olarak sert çıkışlar yapmış ve C.H.P’ den kopma eğilimi olan milletvekillerinin başını çekmiştir. Dörtlü Takrir’in verilmesinden sonraki süreçte Demokrat Partinin kurulmasında başı çeken kişilerden olmuş ve başbakanlık yapmış bir siyasetçidir. 4.REFİK KORALTAN: Refik KORALTAN’a gelince genç bir avukatken kurtuluş kavgasına katılmış Birinci Büyük Millet Meclisi’nde “Refik Konya” adıyla ün yapmış ateşli bir Atatürkçüydü. Cumhuriyet yıllarında vekillik hasreti çeken bir politikacıydı. Fakat ne Atatürk ne de İnönü zamanında maksadına ulaşamamıştır. Dörtlü Takrir’e bu yüzden heyecan ve hevesle imzasını koymuştur. Bir muhalafet partisi kurmak için bütün öteki kuruculardan daha fazla çalışmaya girmiştir. Nitekim Halk Partisi meclis grubunda Dörtlü Takrir müzakere edilirken en ateşli konuşmalarda Refik KORALTAN’ dan gelmiştir. |