fernSiam.com : หน้าแรก > โลกของเฟิน > ธรรมชาติของเฟิน > วิวัฒนการ > โครงสร้างของเฟิน > วงจรชีวิต > หน้า 2 || Go Back

วงจรชีวิตของเฟิน Fern Life Cycle

[cc01.jpg]
cy-01 ใบเฟินและภาพตัดขวางของกลุ่มอับสปอร์
เฟินทั่วไป การขยายพันธุ์โดยเพศ อาจแบ่งเป็นสองตอนใหญ่ๆ คือ ช่วง sporophyte ช่วงนี้ เมื่อต้นเฟินมีอายุพอสมควรแล้ว จะทำการสร้างสปอร์ขึ้นเป็นกลุ่ม เรียกว่า ซอไร ดูภาพซ้าย cy-01 ประกอบ ในภาพ (ก) ใบเฟิน ที่มีกลุ่มอับสปอร์ ภาพ (ข) เป็นภาพตัดขวางของกลุ่มอับสปอร์ กลุ่มของอับสปอร์ของเฟินหลายชนิดส่วนมาก จะถูกห่อหุ้มด้วยเยื่อบางๆ ที่เรียกว่า อินดูเซียม (indusium) ภายในบรรจุด้วยอับสปอร์ (sporangium) ขนาดเล็กเหมือนฝุ่นจำนวนมากมาย อับสปอร์เล็กมีก้านยาวๆ เรียก stalk ซึ่งมี แอนนูลัส คาดรัดสปอร์เอาไว้
[cc02.jpg] cy-02 : เมื่อสปอร์แก่ อับสปอร์จะแตกเปิดออก ปล่อยให้สปอร์ปลิวออกไป ดูภาพ cy-02 (ค) ซ้ายมือ เมื่อสปอร์แก่ตัวแล้ว แอนนูลัสจะดีดตัวออกแตกออกตามแนวของเซลล์ ทำให้สปอร์กระจายออกไปในอากาศ ปลิวไปตามลม ซึ่งถ้าหากตกลงบนสถานที่ ที่มีความชื้นและแสงสว่างพอเหมาะ สปอร์จะงอกขึ้น
ภาพขวามือ cy-03 ภาพ (จ) สปอร์เดี่ยวที่ปลิวออกมา ภาพ (ฉ) สปอร์เติบโต เป็นอวัยวะแผ่น บางๆ สีเขียวรูปหัวใจ เรียกว่า โปรแธลเลียม (prothallium) มี rhizoids ทำหน้าที่เป็นเสมือนรากยึดเกาะเอาไว้ และเริ่มเติบโตในช่วงที่สองต่อไป
ประมาณสามเดือนต่อมา โปรแธลเลียม แต่ละหน่วย จะสร้างอวัยวะเพศเมียขึ้น เรียกว่า อาคิโกเนีย (archegonia) ซึ่งแต่ละอันจะมีไข่หนึ่งใบ บรรจุอยู่ภายใน
และสร้างอวัยวะเพศผู้ เรียกว่า แอนเธอลิเดีย (antheridia) ซึ่งแต่ละอันจะมีเชื้อตัวผู้ (sperm) จำนวนมาก
เฟินในช่วงชีวิตนี้ เราเรียกมันว่า แกมมีดตไฟต์ gametophyte
[cc03.jpg]
cy-03 : สปอร์เดี่ยวและโปรแธลเลียม
[cc04.jpg]
cy-04 : เชื้อตัวผู้ว่ายน้ำไปผสมกับไข่เพศเมีย ขบวนการนี้ ต้องอาศัยน้ำจึงจะเกิดได้
เมื่อได้รับน้ำจากธรรมชาติ เชื้อตัวผู้จะว่ายน้ำไปยังไข่และเจาะเข้าไปผสมพันธุ์
ดังในภาพซ้ายมือ
จะเห็นได้ว่า ในช่วงชีวิตหนึ่งของ คือช่วงนี้ เฟินจำเป็นต้องได้รับน้ำเพื่อการสืบพันธุ์ โดยให้เชื้อตัวผู้สามารถว่ายน้ำไปหาไข่ได้
[cc05.jpg]
cy-05 : เฟินจริงมีใบแท้เริ่มงอกขึ้นที่โปรแธลเลียม

ไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว จะเจริญเติบโต โดยได้รับธาตุอาหารต่างๆ จากโปรแธลเลียม จนกระทั่งพัฒนาไปเป็นต้นอ่อน เกิดใบจริงใบแรก คล้ายใบเฟินจากต้นแม่ของมัน
ในระยะประมาณ 5 เดือน ถึงหนึ่งปี หลังจากงอกจากสปอร์ ต้นเฟินใหม่นี้ก็มีใบคู่ที่สอง มีการสร้างรากขึ้นอย่างสมบูรณ์ ส่วนโปรแธลเลียมจะสลายตัวเหี่ยวแห้งไป และ 2 ปีหลังจากนั้น เฟินต้นใหม่นี้ จะสามารถสร้างใบ ที่มีหน้าที่ผลิตสปอร์ได้ และเริ่มชีพจักรของมันต่อไป

เฟินบางชนิด สามารถเกิดต้นจริงได้จากโปรแธลเลียมได้เอง โดยไม่ต้องอาศัยการปฏิสนธิของไข่กับเชื้อตัวผู้ ขบวนการนี้เรียกว่า apogamy ซึ่งหมายความว่า ไม่ต้องอาศัย sex cell วิธีการนี้ ทำให้ขยายพันธุ์ได้รวดเร็วกว่าที่จะรอให้เกิดการปฏสนธิ
หากเทียบจากแผนผังวงจรชีวิต ก็คือ ก้าวกระโดดจาก ภาพ cy-03 ไปภาพ cy-05 ได้เลย

fernSiam.com : หน้าแรก > โลกของเฟิน > ธรรมชาติของเฟิน > วิวัฒนการ > โครงสร้างของเฟิน > วงจรชีวิต > หน้า 2 || Go Back