|
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
(ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ)
" Το ερώτημα "Γιατί να υπάρχουν τα όντα και όχι το τίποτε; " κάνει να εκπηδήσει το θεμέλιο όλων των αυθεντικών ερωτημάτων και έτσι είναι η πηγή. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε ως το πιο πρωταρκτικό από όλα τα ερωτήματα. Όπως είναι το πιο ευρύ και το πιο βαθύ ερώτημα, έτσι είναι
και το πιο πρωταρκτικό -και αντιστρόφως," (36)
" Η φιλοσοφία παραμένει πάντοτε μια γνώση που όχι μόνο δεν αφήνεται να γίνει επίκαιρη, αλλά αντίθετα επιβάλλει το μέτρο της επάνω στην εποχή της.
Η φιλοσοφία είναι ουσιαστικά ανεπίκαιρη, επειδή ανήκει σ' εκείνα τα σπάνια πράγματα, που μοίρα τους είναι να μη μπορούν να βρουν άμεση απήχηση στο εκάστοτε σήμερα, αλλά και ούτε επιτρέπεται να τη βρουν.
... Αυτό που είναι ανεπίκαιρο θα αποκτήσει τον δικό του καιρό. Αυτό ισχύει για τη φιλοσοφία... Μπορούμε μόνο να πούμε αυτό που δεν είναι η φιλοσοφία κι' αυτό που δεν μπορεί να μας παράσχει.
... Η φιλοσοφία είναι μία από τις λίγες αυτόνομες δημιουργικές δυνατότητες και ενίοτε αναγκαιότητες της ανθρώπινης ιστορικής ύπαρξης. Οι τρέχουσες παρανοήσεις της φιλοσοφίας, οι οποίες ωστόσο, λίγο ως πολύ, έχουν κάποια δικαιολογία, είναι άπειρες... Η πρώτη παρανόηση έγκειται στις υπερβολικές απαιτήσεις
που έχομε από τη φιλοσοφία...
Αντίθετα, αυτό που η φιλοσοφία μπορεί, σύμφωνα με την ουσία της, να είναι και που πρέπει να είναι, είναι το εξής: Διανοητική διάνοιξη των οδών και των προοπτικών μιας γνώσης που θέτει τα μέτρα και την ιεράρχηση...
Οι παρανοήσεις, από τις οποίες η φιλοσοφία σταθερώς περιβάλλεται, δημιουργούνται κυρίως από τους ανθρώπους του είδους μας, δηλ. από τους καθηγητές της φιλοσοφίας. Των οποίων η συνήθης, αλλά και δικαιολογημένη, καθώς και χρήσιμη δουλειά τους είναι η μεταβίβαση της φιλοσοφικής γνώσης του παρελθόντος, σαν
τμήμα της γενικής παιδείας. Πολλοί υποθέτουν πως τούτο είναι η φιλοσοφία, ενώ στην καλύτερη περίπτωση πρόκειται για την επιστήμη της φιλοσοφίας.
... Ακούει κανείς παρατηρήσεις σαν αυτές: " Η φιλοσοφία δεν οδηγεί πουθενά", " Δεν μπορεί να φτιάσει τίποτε". Αυτές οι δυο φράσεις, οι οποίες κυκλοφορούν κυρίως στους κύκλους των διδασκάλων και των επιστημόνων ερευνητών, αποτελούν εκφράσεις διαβεβαιώσεων που έχουν το αναμφισβήτητα δίκαιό τους. Αυτός που
θα τολμήσει να αποδείξει πως ωστόσο "κάτι βγαίνει", απλώς θα αυξήσει και θα ενισχύσει την κυριαρχούσα παρανόηση, που συνίσταται από την προκατάληψη, πως η φιλοσοφία εκτιμάται με τα τρέχοντα καθημερινά κριτήρια, σύμφωνα με τα οποία κρίνεται π.χ. η χρησιμότητα των δικύκλων ή η αποτελεσματικότητα των ιαματικών λουτρών. " (38-42)
" Τ ι εννοούμε με τη λέξη "κόσμος", όταν μιλάμε για το σκοτείνιασμα του κόσμου; Κόσμος είναι πάντοτε ο π ν ε υ μ α τ ι κ ό ς κόσμος. Το ζώο δεν έχει κόσμο ούτε πνευματικό περιβάλλον. Σκοτείνιασμα του κόσμου σημαίνει α π ο δ υ ν ά μ ω σ η τ ο
υ π ν ε ύ μ α τ ο ς, τη διάλυσή του, το διασκορπισμό του, την απώθησή του και την παρανόησή του." (75)
" Το πνεύμα, το παραφθαρμένο σε εξυπνάδα, περιπίπτει στην κατάσταση ενός εργαλείου που υπηρετεί άλλους σκοπούς και που τον χειρισμό του μπορούν να τον διδάξουν και να τον διδαχθούν" (77)
" Σήμερα η επιστήμη, σ' όλες της τις περιοχές, δεν είναι παρά ζήτημα τεχνικής και πρακτικής απόκτησης και μετάδοσης των γνώσεων. Από αυτήν την επιστήμη δεν ξεκινάει καμμιά αφύπνιση του πνεύματος. Η ίδια χρειάζεται ένα τέτοιο ξύπνημα" (79)
" Το πνεύμα δεν είναι κενή οξυδέρκεια ούτε ανεύθυνο παιχνίδι της εξυπνάδας ούτε απεριόριστη ροπή διανοητικού κατατεμαχισμού, αλλά ούτε και παγκόσμιος λόγος. Πνεύμα είναι η αρχέγονη συνειδητή διάνοιξη προς την ουσία του Είναι" (80)
" Διότι το Είναι και φαίνεσθαι συνανήκουν και ως συνανήκοντα εμφανίζονται πάντοτε μαζί, και καθώς είναι πάντοτε μαζί μεταστοιχειώνονται από το ένα στο άλλο και έτσι προκαλούν συνεχώς σύγχυση " (143)
" Όπως το γίγνεσθαι είναι το φαίνεσθαι του Είναι, έτσι και το φαίνεσθαι ως φαινόμενο, είναι ένα γίγνεσθαι του Είναι" (149)
" Δεν είναι σφάλμα που η αρχαία σχολαστική φιλοσοφία συγκέντρωσε τις πραγματείες του Αριστοτέλη, τις σχετιζόμενες με τον λόγο, κάτω από τον τίτλο "Όργανον". Με αυτές ολοκληρώθηκε ήδη η Λογική, στα βασικά της χαρακτηριστικά... Παρά την παρουσία του Καντ και του Έγελου, η Λογική δεν έκαμε ούτε ένα βήμα
πέρα από τα ουσιώδη και αρχικά θέματά της" (222)
" Ωστόσο, η εποχή που θεωρεί πραγματικό μόνον ό,τι τρέχει γρήγορα και μπορεί να πιαστεί και με τα δύο χέρια, εκλαμβάνει το ερωτάν ως "ξένο προς την πραγματικότητα", σαν κάτι που δεν αποφέρει μετρήσιμο όφελος. Αλλά το ουσιώδες δεν είναι ο αριθμός, παρά ο ορθός χρόνος, δηλ. η ορθή στιγμή και η ορθή εμμονή"
(240)
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
(ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ)
" Ο ίδιος ο κόσμος δεν είναι ενδόκοσμο ον κι όμως τόσο πολύ καθορίζει τα ενδόκοσμα όντα, ώστε μόνο κατά το μέτρο που υπάρχει κόσμος μπορούν αυτά να συναντώνται και να φανερώνονται ως προς το Είναι τους" (130)
"... η ειδική χωρητικότητα των όντων που συναντώνται μες στο περιβάλλον, θεμελιώνεται στην κοσμικότητα του κόσμου, και δε συμβαίνει το αντίστροφο: ο κόσμος δεν είναι παρευρισκόμενος μες στο χώρο" (174)
" Όταν σε μια κουβέντα κάποιος σωπάσει, μπορεί να σου "δώσει να καταλάβεις", να συνεισφέρει δηλαδή στο να διαμορφώσεις μια κατανόηση, πολύ πιο αυθεντικά από αυτόν που δεν θα πάψει να λέει. Το να λες πολλά για κάτι δεν εγγυάται ούτε τόσο δα, ότι έτσι προοδεύει η κατανόηση. Αντίθετα: Όταν μιλάς εκτεταμένα,
επικαλύπτεις και μόνο κατ΄επίφαση διασαφηνίζεις όσα κατανόησες, γιατί τα καθιστάς ακατανόητα κάνοντας τα τετριμμένα. Αλλά το να σωπαίνεις δεν σημαίνει να είσαι άλλαλος. Αντίθετα, ο άλαλος έχει την τάση να "μιλήσει"... (271,272)
|
