ΑΡΧΙΚΗ - ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΟΥ - ΓΝΩΣΗ & ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ - ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

Ποια θα είναι η απόδειξη της ύπαρξης του Θεού στο χώρο της σύγχρονης Κοσμολογίας και της Φυσικής ?

2

Για τη λέξη “εσωτερικότητα”

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν φαινόμενα ή και πράγματα, τα οποία δεν είναι “αποσαφηνισμένα” και καθαρά οριοθετημένα από την ίδια την πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να τα ορίσουμε όλα με την ακρίβεια που μας επιτρέπει η παρατήρηση με τα μάτια μας. Έχουμε “εσωτερική” ζωή (ή ύπαρξη) και αυτό δεν μπορεί να καθοριστεί με μαθηματική ακρίβεια. Όταν, λοιπόν, μεταχειρίζομαι αυτή τη λέξη για το άμεσο Σύμπαν, πρέπει να υποψιαζόμαστε, την ύπαρξη κάποιου ψυχισμού ή κάποιας ιδιότητας, που μόνο στα φαινόμενα ζωής μπορεί να υπάρχει. Φαντάζομαι, τώρα θα αναρωτιέται κάποιος για τον ψυχισμό και την εσωτερική ζωή. Θα μπορούσε να απαριθμήσει ιδιότητες και συμπεριφορές ενός ζωντανού πλάσματος και να εξηγεί πως τα ψυχικά φαινόμενα συνδέονται με τμήματα του εγκεφάλου και με νευρικά κύτταρα. Αναμφίβολα, η αναφορά για “εσωτερικότητα” στο Σύμπαν είναι προκλητική άποψη και μπορεί να το ισχυριστεί αυθαίρετα και ένας αγράμματος. Εάν σταθούμε μόνο σε αυτή τη συγκεκριμένη διατύπωση, δεν αναλύω τι ακριβώς σημαίνει η ψυχή στο Σύμπαν ούτε αποδίδω τον ψυχισμό όπως έχει καταγραφεί από την εμπειρία. Λέω μονάχα, ότι το “ά-μεσο” συμπίπτει κάπως με το “εσωτερικό” και με την “ψύχα”, εκφράζω μία υποψία και παρατηρώ κάτι που δεν μου φαίνεται τυχαίο.

Η εμφάνιση της ζωής μπορεί να γίνεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και οι ψυχικές λειτουργίες να εξηγούνται όλες με διαδικασίες υλικές και βιολογικές. Όμως όλοι γνωρίζουμε ότι η παρουσία των ψυχολογικών φαινομένων και της ζωής δεν είναι μόνο προς τα έξω αλλά και προς τον βιολογικό φορέα της ζωής με έναν ά-μεσο και μυστήριο -να χρησιμοποιήσω τούτη τη λέξη- τρόπο. Στο χώρο της επιστήμης μπορούν να εξηγούν και να αναγνωρίζουν την παρουσία της ζωής και την ύπαρξη της εσωτερικότητας από αναρίθμητες βιολογικές διαδικασίες και από βιοχημικές μεταβολές σε επίπεδο μικροσκοπικό. Όμως η παρουσία (ή αίσθηση) της ζωής προς τον βιολογικό φορέα της είναι πάντα ά-μεση και μία, παρά τους αναρίθμητους υλικούς και εξωτερικούς τρόπους που μπορεί να προκύψει η ζωή. “Το σώμα μας προσφέρεται με δύο τελείως διαφορετικούς τρόπους: από τη μία είναι μία παράσταση, όπως όλα τα άλλα αντικείμενα του υλικού κόσμου. Από την άλλη, το ξεχωρίζουμε από κάθε άλλο φαινόμενο και το αναγνωρίζουμε χωρίς λογική σαν κάτι το τελείως διαφορετικό. Αυτό που είναι το σώμα μας καθ' εαυτό το εκφράζει η λέξη “βούληση” " θυμάμαι έγραφε ο Άρθουρ Σοπεγχάουερ, με την οξύνοια που τον χαρακτήριζε, στην προσπάθειά του να απαντήσει τι είναι το πράγμα “καθ' εαυτό” του Καντ, δηλαδή τι είναι στην ουσία του. Όταν λοιπόν αναφέρω για την “εσωτερικότητα” του Σύμπαντος υπονοώ αυτή την ά-μεση παρουσία προς εαυτό, που μπορεί να έχει μόνο η ζωή, κατά την εξέλιξη της ύλης. Κατανοώ, ότι αυτό που λέω είναι ασαφές και μία ελάχιστη πληροφορία. Όμως, πρέπει να μάθουμε να ανεχόμαστε την ελάχιστη γνώση και το ασαφές, διότι το ασαφές δεν είναι κατ' ανάγκη άστοχο και λανθασμένο. Δεν μιλάμε για την ύπαρξη ψυχής και ζωής χωρίς υλικές διαδικασίες ή αποσυνδεμένα από τον υλικό κόσμο. Μάλλιστα συμβαίνει το αντίθετο, η δυνατότητα να οργανώνεται η ύλη και να παρουσιάζεται στον εαυτό της σαν ζωή προϋποθέτει την ά-μεση παρουσία του Σύμπαντος προς τον εαυτό του.

H ζωή (σαν εσωτερικό φαινόμενο) δεν υπάρχει μόνο γεωμετρικά προς το περιβάλλον και προς τις άλλες μορφές ζωής και μόνο σαν εξωτερική συμπεριφορά. Κατανοώ ότι η ζωή με την εσωτερική της παρουσία δεν είναι ένα “σαφές” και καλά κατανοητό φαινόμενο και ίσως να “χαλάει” κάπως την “επιστημονική” προσέγγιση της πραγματικότητας, όμως αυτή τη φορά δεν είμαι εγώ υπεύθυνος για αυτή την “ασάφεια” ! Μην κολλάμε στη λέξη “προς”. Μπορούμε να την αντικαταστήσουμε με άλλες φράσεις όπως “η παρουσία ψυχολογικών φαινομένων”, “η παρουσία της αίσθησης (αίσθηση δηλαδή τι;) ή της ψυχολογικής κατάστασης σε εξελιγμένη μορφή ύλης” και με πολλές άλλες αν το επιδιώξουμε. Για την αποφυγή τυχόν εσφαλμένης κατανόησης, θα προσθέσω εδώ το δικό μου συμπέρασμα, ότι η ζωή και η ψυχή δεν είναι ένα άυλο φαινόμενο ούτε ένα ξεχωριστό αποτέλεσμα από την δραστηριότητα της οργανωμένης ύλης. Η ψυχή είναι η οργανωμένη ύλη μαζί με όλη την υλική και βιολογική δραστηριότητα, σε μακροσκοπικό και σε μικροσκοπικό επίπεδο. “Υλική” εννοώ μαζί και τις μορφές ενέργειας που συνοδεύουν την υλική αλληλεπίδραση (όπως λ.χ ηλεκτρομαγνητικά πεδία).

Επαναλαμβάνω, ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν πράγματα και φαινόμενα που δεν μπορούν να αποδοθούν με την ίδια ακρίβεια, όπως όταν έχουμε να μετρήσουμε ποσότητες, μεγέθη και ορατά όρια. Παρατηρήθηκε κάποια ασάφεια της λέξης “προς” στην περίπτωση που τη χρησιμοποιώ. Θα ήταν καλύτερα κατανοητή εάν αναφερόμουν σε υλικά πράγματα και τότε θα χρειαζόταν να προσδιορίσω ακριβέστερα ποια σχέση εννοώ μεταξύ τους. Θα χρειαζόταν να πω εάν τα υλικά πράγματα πλησιάζουν ή απομακρύνονται μεταξύ τους ή εάν έχουν κάποιο προσανατολισμό ή κάποια κλίση, εάν ασκεί κάποια δύναμη το ένα στο άλλο, εάν συνδέονται μεταξύ τους μέσω κάποιου άλλου υλικού πράγματος κ.λ.π. Στη συγκεκριμένη περίπτωση με την εμφάνιση της ζωής, παρουσιάζεται ένα νέο φαινόμενο που δεν περιγράφεται με την ακρίβεια των μαθηματικών μεγεθών και ποσοτήτων και δεν συνδέεται μόνο γεωμετρικά με τα γύρω του υλικά πράγματα. Η ύπαρξη αυτού του φαινομένου και της επίδρασής του δεν μπορεί να περιγραφεί με την ακρίβεια των μεγεθών του χώρου και του χρόνου και των ορατών υλικών ορίων.

Το φαινόμενο της ζωής, εκτός από τα ορατά αποτελέσματα της παρουσίας του, εκτός από τις υλικές μεταβολές που προκαλεί και τις νέες δομές που δημιουργεί με την ύλη, προκαλεί και επηρεάζεται με έναν πιο άμεσο τρόπο. Μπορεί και προκαλεί υλικές μεταβολές σε μικροσκοπικό επίπεδο και με πολύ υψηλές ταχύτητες (σε χρόνο πολύ γρήγορο) μέσα στο εσωτερικό της υλικής-βιολογικής παρουσίας της. Αντιστρόφως, οι υλικές επιδράσεις του περιβάλλοντος προκαλούν επίσης αποτελέσματα σε μικροσκοπικό επίπεδο και ταχύτατες μεταβολές μέσα στα δομικά στοιχεία της. Οι αλλαγές αυτές δεν γίνονται πάντα ορατές με το μάτι και αντιληπτές στην εξωτερική πλευρά της υλικής παρουσίας της. Το εκπληκτικό είναι ότι μπορούν να γίνονται “αισθητές-ψυχικές” και να παρατηρούνται με έναν άμεσο τρόπο. Η ύπαρξη βιο-ψυχικών δράσεων και αντιδράσεων μπορεί να συνδέεται με υλικές-βιολογικές μεταβολές και επιδράσεις. Ίσως να είναι αυτές οι ίδιες οι υλικές μεταβολές με όλη τη λεπτομέρειά τους. Όμως δεν παύει να είναι “παρατηρήσιμες” σαν διαθέσεις, αισθήματα και ψυχικές καταστάσεις με ένα άμεσο τρόπο.

Την παρουσία της ψυχής-ζωής άμεσα προς τον εαυτό της, εμείς οι άνθρωποι τη γνωρίζουμε με τη σκέψη και όχι με τα μάτια. Και αν την αναγνωρίζουμε σε άλλα έμβια πλάσματα, αυτό το μπορούμε διότι έχουμε την εσωτερική εμπειρία από τον εαυτό μας και κατανοούμε πως επηρεάζονται η συμπεριφορά και οι κινήσεις μας από την επίδραση ψυχολογικών καταστάσεων και διανοητικών πράξεων. Η σχέση της ζωής-ψυχής προς τον βιολογικό-υλικό φορέα της είναι σχέση αμφίδρομου και ταχύτατου αλληλεπηρεασμού και δυνατότητας (άμεσης και ταχύτατης) αυτεπίδρασης. Πιστεύω να έγινα σαφέστερος. Μη βιαστούμε να υποβαθμίσουμε το ρόλο της ταχύτητας στην παρουσία της ψυχής και των ψυχικών φαινομένων αναφέροντας περιπτώσεις γρήγορης αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε ανόργανα υλικά πράγματα. Δεν είναι τυχαίο που η ζωή αρχίζει να εμφανίζεται σε μικροσκοπικές διαστάσεις, άρα σε πολύ μικρές αποστάσεις και με αλληλεπιδράσεις σε επίπεδο μοριακό και ατομικό.

Οι ψυχικές και οι νοητικές λειτουργίες και η παρουσία της ψυχής επιτυγχάνονται με κάποιες διαδικασίες υλικές και βιολογικές, ισχυρίζονται σωστά στο χώρο της επιστήμης. Φυσικά δεν έχω τη γνώση ούτε καμία θεωρία για το πως αλλιώς θα μπορούσε να εμφανιστεί κάποια μορφή ζωής ή ψυχής χωρίς την οργανική ύλη που μελετάει η βιολογία. Έγραψα πιο πάνω ότι η δυνατότητα να οργανώνεται η ύλη και να παρουσιάζεται στον εαυτό της σαν ζωή προϋποθέτει την ά-μεση παρουσία του Σύμπαντος προς τον εαυτό του, την ταυτόχρονη παρουσία του σαν κοινό σύνολο προς όλα τα επιμέρους υλικά πράγματα.   Επομένως, οπουδήποτε και οποτεδήποτε, η ύλη μέσα στο Σύμπαν με τις εκρήξεις, τη διάσπαρτη ύλη και με όλες τις φυσικές δυνάμεις κάπου βρίσκει τις προϋποθέσεις για να οργανωθεί και να επιτύχει να “αποκαλυφθεί” ά-μεσα στον εαυτό της. Όταν βρει τις προϋποθέσεις, τότε οργανώνεται με ταχύτατες μικροσκοπικές αλληλεπιδράσεις και εμφανίζεται αυτό που ανέκεθεν υπάρχει στο κοινό σύνολο του ά-μεσου Σύμπαντος. Δεν είναι τόσο πολύ παράξενο, οι προϋποθέσεις αυτές να είναι “εκτός” της ύλης, όπως αυτή υπάρχει σε στερεά, υγρή και αέρια μορφή.

Σύμφωνα με τις απόψεις που έχω αναπτύξει και με τις παρατηρήσεις που έχω κάνει επάνω σε ορισμένες έννοιες και φαινόμενα, η εσωτερικότητα και η αρχή της ζωής -όπως την εννοώ πολύ γενικά σαν αίσθηση της ύπαρξης και άμεση παρουσία προς τον εαυτό της- δεν είναι κάτι διαφορετικό από την νόηση. Ισχυρίζομαι ότι το πλήθος των ψυχικών φαινομένων και ιδιοτήτων ξεκινούν από την ικανότητα που αποκτάει η οργανωμένη ύλη να “αφαιρεί” όλη την πραγματικότητα και να “λαμβάνει” μόνο τις επιδράσεις εκείνες που επηρεάζουν την ύπαρξή της. Το πρώτο αίσθημα, (λ.χ η αίσθηση της θερμότητας ή της ψυχρότητας, η αίσθηση ενός εμποδίου κατά τη μετακίνηση ενός σκώληκα) κατά την άποψή μου είναι αποτελέσματα νοητικά και οι νοητικές πράξεις δεν είναι μόνο οι συνειδητές και με τη γλώσσα.

Η ανίχνευση και η αναγνώριση ομοιοτήτων και σταθερών στοιχείων στα πράγματα (και κατά συνέπεια αποκλίσεων και διαφορών) και η αφαίρεση πλήθους εξωτερικών επιδράσεων είναι ένα φαινόμενο που θα βρούμε κοινό για όλες τις μορφές ζωής και αναπόσπαστα συνδεμένο με την “εσωτερικότητα”. Η δυνατότητα αυτή προϋποθέτει να υπάρχει κάτι το σταθερό (μέσα στην οργανωμένη ύλη), προϋποθέτει να υπάρχει κάτι το "ξεχωριστό" από τα άλλα εξωτερικά πράγματα, με άλλα λόγια κάτι που παρουσιάζεται αποσπασμένο (και αφηρημένο θα έλεγα) από την πραγματικότητα και από το πλήθος των επιδράσεων. Κατά την άποψή μου, η παρουσία της ψυχής ή της εσωτερικότητας είναι λειτουργία της νόησης, που ξεκινάει με την οργάνωση της ύλης μέσα σε κάποιο περιβάλλον και φυσικά απευθύνεται στο περιβάλλον που “αναγνωρίζει”. Γιατί είναι λειτουργία της νόησης και όχι μίας άλλης ψυχικής ιδιότητας, θα αναρωτηθεί κανείς. Διότι η "ψυχή" υπάρχει και ενεργεί με τον ίδιο τρόπο που η ανθρώπινη νοημοσύνη δημιουργεί τη γλώσσα και μεταδίδει κάθε πληροφορία με τις έννοιες, οι οποίες σχηματίζονται με “αφαίρεση” και επιλογή των “κοινών στοιχείων”  και έτσι η ανθρώπινη ψυχή αποκτάει ευρύτερη προοπτική. Το έμβιο ον, η εμφάνιση ψυχής στην οργανωμένη ύλη δημιουργούν μία νέα πραγματικότητα που δεν “υπολογίζει” ολόκληρο το Σύμπαν, και που λαμβάνει σαν πραγματικότητα μόνο όσα το “αγγίζουν” ! Η νοημοσύνη δεν είναι ένα από τα τυχαία χαρακτηριστικά της ζωής, ούτε ένα όπως τα πολλά χαρακτηριστικά της. Είναι αυτό που απροσδιόριστα και συνολικά καθορίστηκε με τη λέξη "ψυχή".

Και πάλι στο ζήτημα για τη σχέση της νοημοσύνης με τη ψυχή και τη βιολογία. Δεν θέλω να υποτιμήσω τις γνώσεις των ειδικών σχετικά με αυτό το ζήτημα και δεν αμφισβητώ τα μεγάλα επιτεύγματά τους. Δεν έχω κανένα λόγο να αμφιβάλλω για αυτές τις πασίγνωστες και επαναστατικές ανακαλύψεις στο χώρο της βιολογίας. Εκφράζω τις απόψεις μου κυρίως για φαινόμενα και σχέσεις που δεν περιγράφονται πλήρως στην επιστήμη ή θεωρούνται δεδομένα χωρίς ικανοποιητικές εξηγήσεις, και αναφέρω άλλες πιθανές εκδοχές και πιθανές ανακρίβειες που εμποδίζουν την κατανόηση του φαινομένου της ζωής.

Η βιολογία είναι επιστήμη με την αυστηρή έννοια που όλοι γνωρίζουμε και δεν μπορεί να έχει τεκμηριωμένη άποψη για την ύπαρξη νοημοσύνης ή ψυχής στους γαλαξίες ή στο σύμπαν ολόκληρο. Η εμπειρία και το αντικείμενό της είναι σε μορφές ζωής επάνω στον πλανήτη μας και σε τυχόν πετρώματα εξωγήινης προέλευσης και σε σχετικά μικρού όγκου βιολογικούς οργανισμούς. Γίνονται έρευνες και υπάρχουν ιδιαίτεροι κλάδοι για τη νοημοσύνη, τη γλώσσα και την τεχνητή νοημοσύνη.

Σύμφωνα με τη βιολογία (ή και με άλλους τομείς έρευνας της νοημοσύνης), φαίνεται πως λείπουν οι προϋποθέσεις για την ύπαρξη νοημοσύνης στην ολότητα του Σύμπαντος. Αυτή δεν είναι μία επιστημονική διαπίστωση. Η επιστήμη γνωρίζει ποιες είναι οι προϋποθέσεις στη βάση της εμπειρίας εδώ στη Γη και από τη μελέτη διαφόρων οργανισμών, γήινης ή και εξωγήινης προέλευσης. Η εμπειρική γνώση αυτή δεν μπορεί να αποκλείσει τη δυνατότητα ή την ύπαρξη άλλων διαφορετικών προϋποθέσεων, σε άλλους χρόνους και χώρους του Σύμπαντος. Δεν της επιτρέπει να εκφέρει άποψη για το Σύμπαν σαν ολότητα, αφού δεν έχει μελετήσει τη δομή και τη συμπεριφορά του Σύμπαντος σε μακροσκοπικές διαστάσεις και σε διαστάσεις εκατομμυρίων ετών φωτός. Να σταθούνε σε αυτό που γνωρίζουν και να μην αναφέρονται σε περιπτώσεις που αγνοούν ή δεν εφαρμόζονται οι γνωστές προϋποθέσεις. Δεν μπορούν να γενικεύσουν και να κάνουν νόμο για όλο το Σύμπαν, τις ίδιες προϋποθέσεις και όρους για την εμφάνιση της ζωής-ψυχής. Αυτό τον αυστηρό φραγμό και περιορισμό στη γενίκευση, η ίδια η επιστήμη έβαλε στον εαυτό της σαν νόμο, “ενοχοποιώντας” τους φιλοσόφους για την προσπάθεια γενίκευσης. Ας είναι λοιπόν πιο συγκρατημενοι στη γενίκευση, μέσα στα αυστηρά πλαίσια που καθορίζονται από τις παρατηρήσεις στην εμπειρία και να μην αναφέρονται σε διαφορετικές συνθήκες και σε πράγματα που δεν παρατηρήθηκαν.

Για να εμφανιστεί η νοημοσύνη χρειάζεται μια οντότητα που να αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα;

Είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των εξειδικευμένων επιστημών, να ξεκινούν από κάπου, θεωρώντας δεδομένη την ύπαρξη των πραγμάτων που μελετούν (το αντικείμενό τους), αφήνοντας ανεξήγητη την ύπαρξη κάποιων ιδιοτήτων και παραβλέποντας τις όποιες απορίες για την ύπαρξη αυτών των ιδιοτήτων τους. Έτσι και στο χώρο της βιολογίας, ξεκίνησαν με δεδομένο ότι κάποια όντα είναι έμβια, παρατήρησαν τα κοινά γνωρίσματα που έχουν όλες οι μορφές ζωής πέρα από τις μεγάλες διαφορές τους και στην πορεία έφθασαν να περιγράφουν τις προϋποθέσεις για να εμφανίζονται έμβιοι οργανισμοί. Δεν μπορούν όμως να μη βρουν ξανά μπροστά τους το ερώτημα που απέφυγαν στην αρχή και στο οποίο εάν είχαν “κολλήσει”, φυσικά δεν θα είχε προοδεύσει η επιστήμη.

Ώστε γίνεται η ανόργανη ύλη να συγκροτεί τέτοιες μορφές ύπαρξης που αντιδρούν στα εξωτερικά ερεθίσματα όχι σαν νεκρά πράγματα, αλλά σαν “αυτενεργά” δηλαδή με πολύπλοκους τρόπους, οι οποίοι προκαθορίζονται και καθορίζονται από την εσωτερική συγκρότηση και τη δομή των έμβιων οργανισμών. Η οργάνωση της ύλης και οι βιολογικοί οργανισμοί αποκτούν την ικανότητα να αντιδρούν με τον τρόπο που “βολεύει” και διατηρεί το βιολογικό οργανισμό και όχι όπως επιβάλουν μόνο οι εξωτερικές επιδράσεις. Τα αποτελέσματα των εξωτερικών επιδράσεων “φιλτράρονται”, εμποδίζονται ή ενισχύονται, ”επιτρέπονται” ή “αποτρέπονται” από μία εσωτερική συμπεριφορά που γίνεται στα βιολογικά μέρη αλλά και στη ψυχική παρουσία. Όπως έχει ειπωθεί, η αντίδραση αυτή μπορεί να ξεκινάει από μία “ελάχιστη” παρουσία ψυχής και νοημοσύνης, σε σημείο που είναι δυσδιάκριτα τα όρια ζωής και νεκρής ύλης. Γιατί όμως, οι προϋποθέσεις οδηγούν στην εμφάνιση των βιολογικών φαινομένων και της ζωής και όχι στη δημιουργία νεκρών πραγμάτων με πιο περίπλοκους τρόπους; Η οντότητα που αντιδράει σε εξωτερικά ερεθίσματα με τη στοιχειώδη νοημοσύνη της υπάρχει πριν από τα ερεθίσματα ή δημιουργείται με εκείνα; Αν η νοημοσύνη επιτυγχάνεται με εξωτερικά ερεθίσματα τότε πως γίνεται να υπάρχει η νοημοσύνη πριν από τα εξωτερικά ερεθίσματα, αφού τα τελευταία προϋποθέτουν κάτι με νοημοσύνη ;

Ώστε πρέπει να υπάρχει από πριν μία οντότητα με στοιχειώδη ψυχή και νοημοσύνη για να μπορέσει να εξελιχθεί και να αποκτήσει μεγαλύτερη νοημοσύνη. Για να υπάρχουν ερεθίσματα και επιδράσεις επάνω σε ένα πράγμα, πρέπει συγχρόνως να υπάρχει και αυτό το (σταθερό) πράγμα. Όταν υπάρχει αυτό το πράγμα σαν σταθερό, τότε βρίσκεται σε περιβάλλον και συνυπάρχει με άλλα. Στην περίπτωση της ψυχής ή της νοημοσύνης, όχι μόνο υπάρχει ένα πράγμα που διαρηρείται με κάποιους σταθερούς τρόπους μέσα σε ένα περιβάλλον, αλλά αυτό το πράγμα επηρεάζεται και αντιδράει σαν ολότητα, με τη συμβολή της δικής του εσωτερικής δομής και δράσης. Αυτή η δυνατότητα της δικής του συμβολής και συμμετοχής στη συμπεριφορά του και στην αντίδραση από τους εξωτερικούς ερεθισμούς πως προέκυψε; Εάν προέκυψε από τις άψυχες υλικές αλληλεπιδράσεις και τους κατάλληλους συνδυασμούς των υλικών στοιχείων τότε πρέπει να συμπεράνουμε ότι η εμφάνιση των ιδιοτήτων της ζωής έγινε δυνατή χωρίς κανένα ερεθισμό και χωρίς εξέλιξη. Ακόμα και η εξέλιξη άψυχων πραγμάτων, προϋποθέτει να υπάρχουν πράγματα με σταθερή δομή και με κάποια σταθερότητα στη σύνθεσή τους.

Θα απαντούσε κάποιος, ότι από την ώρα που εμφανίστηκε η απλούστερη μορφή ζωής, έγιναν δυνατοί οι ερεθισμοί και μπόρεσε να γίνει δυνατή η εξέλιξή της. Το πέρασμα από την ανόργανη ύλη στην απλούστερη μορφή ζωής μοιάζει αγεφύρωτο και “μαγικό” εάν περιοριστούμε στην ύπαρξη της ύλης, όπως την θεωρούσαμε με τις συνηθισμένες καταστάσεις της. Θα πω κάτι ακόμα για αυτό το “πέρασμα” από την ανόργανη ύλη στις απλούστερες μορφές ζωής, που δεν νομίζω να έφτασε μέχρι εκεί το μυαλό βιολόγου ερευνητή, διότι υπάρχει ένα άλλο “πέρασμα” που πρέπει να προηγηθεί και αυτό αποτελεί πρόβλημα στο μυαλό του φυσικού: Πως από το πλήθος των υλικών αλληλεπιδράσεων και των ποσοτήτων της ύλης μπορούν να δημιουργούνται σταθερά πράγματα, να διατηρούνται σταθεροί τρόποι σύνδεσης των υλικών στοιχείων και κατ' επέκταση πιο σύνθετα πράγματα με σταθερή δομή;

Ε, λοιπόν για πρώτη φορά νομίζω, ότι κάποιος συσχετίζει αυτά τα δύο ζητήματα για να δείξει ότι η παρουσία της ζωής, της ψυχής και της νοημοσύνης έχουν άμεση σχέση με τη σταθερότητα και με τη δυνατότητα ταυτόχρονης ή πολύ γρήγορης υλικής αλληλεπίδρασης. Και αυτά τα τελευταία σχετίζονται άμεσα με την προϋπάρχουσα σταθερότητα και αμεσότητα του αδημιούργητου Σύμπαντος και το χώρο. Αυτή είναι μία μεγάλη διαφορά της φιλοσοφικής θεωρίας που έχω αναπτύξει από τις άλλες και η αρχή μίας μεγάλης θεωρητικής επανάστασης, που ξεπερνάει τα στενά όρια των ειδικών επιστημών. Μικροφυσική, κοσμολογία και βιολογία συναντιώνται σε δύο-τρεις γνωστές λέξεις και τη συνάντηση αυτή επιχειρώ να αποκαλύψω με τους απλούστερους συλλογισμούς. Συναντιώνται σε συνηθισμένες λέξεις (αλληλεπίδραση σε κοινό χρόνο, με το πιο γρήγορο τρόπο,δηλαδή ταυτόχρονη και παραταύτα με σταθερότητα), οι οποίες αναφέρονται σε κοινά και διαδεδομένα φαινόμενα.

Έπειτα υπάρχει και μία άλλη λεπτομέρεια που κρύβεται στην ειδικότερη λεξούλα του “ερεθισμού”. Διότι ο ερεθισμός είναι ένα είδος επηρεασμού “προσαρμοσμένου” στον χώρο που μελετάμε και αφαιρεί την ύπαρξη όλων των άλλων επηρεασμών που δεν σχετίζονται με το ζήτημα. Επάνω στο βιολογικό οργανισμό επιδρούν πολλά πράγματα και με πολλούς τρόπους, σταθερά ή μεταβαλλόμενα και μπορεί να προκαλούν επηρεασμούς μηχανικούς, χημικούς, φυσικούς. Ο βιολογικός οργανισμός μπορεί να επηρεάζεται χωρίς να προκαλείται καμμία βιολογική αντίδραση ή κάποια αλλαγή της συμπεριφοράς ή να προκαλείται σε επόμενη χρονική στιγμή και όχι αμέσως. Από το πλήθος των επηρεασμών και των επιδράσεων επάνω στον οργανισμό, ξεχωρίζονται μερικοί που προκαλούν άμεσο ερεθισμό και όχι όλοι. Έτσι ο βιολογικός οργανισμός μπορεί να αντιδράσει ή όχι και αυτό εξαρτάται από τη βιολογική του δομή και τις εσωτερικές του αντιδράσεις, που “εκτελούν” επιλεκτικές αντιδράσεις και “αφαίρεση” από το πλήθος των εξωτερικών επιδράσεων. Με την εξέλιξη του απλού οργανισμού, ο ερεθισμός αποκτάει ξεκάθαρα και άλλα χαρακτηριστικά όπως είναι το αίσθημα και η ψυχική κατάσταση και ο βιολογικός οργανισμός γίνεται αυτο-ερεθιζόμενος, για να μην πούμε ότι είναι διαρκώς  ερεθισμένος.

Η νοημοσύνη φαίνεται να εξελίσσεται με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, όταν η ζωή ξεκινάει από το σχετικό μηδέν της ανόργανης ύλης. Όταν όμως εξελιχθεί μπορεί να λειτουργεί και η ψυχή να αυτοερεθίζεται (να βιώνει καταστάσεις), χωρίς να υπάρχουν τα ερεθίσματα από το περιβάλλον. Με μία δόση υπερβολής, θα λέγαμε ότι το περιβάλλον έχει “αφομοιωθεί” και μεταφερθεί σαν φανταστικό μέσα στον εγκέφαλο. Εάν διακόπταμε τη σύνδεση του οργανισμού με το περιβάλλον (συνθήκες απομόνωσης των αισθήσεων), χωρίς να προκαλέσουμε καταστροφή στο βιολογικό οργανισμό, αυτός νομίζω θα εξακολουθούσε να έχει ερεθίσματα, αντιδράσεις και σκέψεις, ανεξαρτήτως της όποιας λογικής ή της ομαλότητας. Όμως, η ύπαρξη της νοημοσύνης και της ψυχής των έμβιων οργανισμών είναι πράγματι εξαρτημένη και διασυνδεμένη με το περιβάλλον (με ιδιαίτερους τρόπους προς το υλικό-εξωτερικό περιβάλλον) και διαμορφωμένη με τα εξωτερικά ερεθίσματα, σε συγκεκριμένο χώρο, χρόνο και συνθήκες. “Συνυφασμένη” η ψυχή και η νοημοσύνη με το περιβάλλον αποκτάει ποιότητα και προτρέπεται στη διατήρηση της ύπαρξης και της σταθερότητας της, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη του βιολογικού οργανισμού και κατ' επέκταση με το περιβάλλον. Η αντίδραση στους εξωτερικούς ερεθισμούς χρειάζεται από την ανάγκη της επιβίωσης και της προσαρμογής μέσα στο περιβάλλον και όχι για τη διατήρηση ή την εξέλιξη της νοημοσύνης και της ψυχής καθ' εαυτών. Μάλλιστα, η μακροχρόνια εξελιγμένη νοημοσύνη και η ύπαρξή της μπορούν να “αντιγράφονται” σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και δεν χρειάζονται ξανά τους παρελθόντες ερεθισμούς.

Η δυνατότητα να αυτοαντιγράφονται ορισμένα πολύπλοκα μόρια (βασισμένα στο στοιχείο του άνθρακα) ξεχωρίζει την ύπαρξη ζωής από την ανόργανη ύλη, σύμφωνα με τη βιολογία. Η δυνατότητα αυτή εξηγεί πως γίνεται η εμφάνιση της ζωής αλλά δεν επιλύνει το γρίφο. Θα μπορούσε η αντιγραφή και η φυσικοχημική σύνθεση να γίνεται χωρίς την εμφάνιση ψυχικών καταστάσεων και φαινομένων, άντε ...να σταματάει στην ύπαρξη των φυτών. Η αντιγραφή και η πολυπλοκότητα των οργανικών μορίων δείχνει τη σχέση της ζωής με το μικρόκοσμο και ο μικρόκοσμος έχει κατά πάσα πιθανότητα “άμεση επαφή” με όλο το Σύμπαν και το χώρο. Πρέπει να προβληματίσει η παρατήρηση ότι η πολυπλοκότητα των μορίων και η αυτοαντιγραφή τους να ξεκινάνε από τις μικρότερες διαστάσεις του υλικού κόσμου. Αυτό στη δική μου θεώρηση των πραγμάτων μεταξύ άλλων σημαίνει, ότι χρειάζονται οι μικρότερες δυνατές αποστάσεις για να γίνονται οι γρηγορότερες αλληλεπιδράσεις.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΝ

(Συνέχεια)

Βλέπε περισσότερα:

“ΘΕΟΣ & ΣΥΜΠΑΝ”  (Όλη η ΕΝΟΤΗΤΑ εκτός το ΜΕΓ ΑΔΙΕΞΟΔΟ)

ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 2  (ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ “Θεός και Ηθική” και  “Ο Θεός”

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 14  και  ΑΠΑΝΤΗΣΗ 15 στις ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ