Averbode

PATROON: St. Jan de Doper BISDOM: Mechelen-Brussel HISTORISCHE CIRCARIE: Brabant PROVINCIE: Vlaams-Brabant HUIDIGE PLAATSNAAM: Averbode, Stad Scherpenheuvel-Zichem STICHTING: 1134

Geschiedenis:
De abdij werd gesticht rond 1134 toen graaf Arnold van Loon zich tot de St. Michielsabdij in Antwerpen wendde om een norbertijner klooster op zijn leengoed te Averbode te vestigen. Ter plaatse bevond zich reeds een kapel, toegewijd aan St. Jan de Doper, die door de abdij van St. Truiden aan de norbertijnen werd afgestaan. Aanvankelijk was Averbode een dubbelklooster, maar uiteindelijk verhuisden de zusters naar de priorij van Keizersbos bij Roermond, op een domein van de abdij. Averbode bezat tientallen parochies, in de huidige provincies Brabant, Antwerpen en Limburg, en in het Nederlandse Noord-Brabant en Limburg.
Gedurende de middeleeuwen had de abdij veel te lijden. In 1401 werd ze geplunderd door de troepen van de prins-bisschop van Luik. In 1578 werden de kloosterlingen door de beeldenstormers verdreven, en ze konden pas in 1604 terugkeren.
De 17de en 18de eeuw waren een tijd van grote voorspoed. In 1654 werd begonnen met de vernieuwing van de abdijgebouwen. Abt Servatius Vaes begon in 1664 met de bouw van de huidige abdijkerk naar plannen van de Antwerpse bouwmeester Jan van den Eynde. In 1672 was ze voltooid. In 1712 werden de prelaatsgebouwen aan het voorplein en de conventsgebouwen opgetrokken. Veertig jaar later volgde een ziekenhuis en bibiliotheek in een nieuwe vleugel, evenwijdig aan het koor van de kerk.
Na reeds tweemaal te zijn overvallen door de Franse legers werden de norbertijnen in 1797 uit de abdij verdreven en over hun parochies verspreid. De abdijgebouwen werden geconfisceerd, verkocht aan een Brusselse handelaar en grotendeels afgebroken. De kerk bleef gespaard omdat ze door de inwoners van Averbode als parochiekerk werd gebruikt.
In 1834 konden de overgebleven kloosterlingen de abdij terug verwerven. In de tijd hierna groeide de uitstraling van de abdij. Missies werden gesticht in Denemarken en Brazilië. Onder abt Leopold Nelo werd begonnen met het apostolaat van De Goede Pers, waaruit de drukkerij en uitgeverij zich ontwikkelden. Zijn opvolger abt Gummarus Cretz werd abt-generaal van de norbertijner orde.
Vanuit de abdij ontwikkelde zich ook de Aartsbroederschap van Eerherstel. Een groot moment was de kroning van O.L.V. van het Heilig Hart in 1910, verleend door Paus Pius X. In 1936 werd naast de abdij het Mariapark aangelegd.
In 1942 werd de abdij getroffen door een grote brand die vrijwel de gehele abdij vernielde. Slechts de kerk en naastgelegen vertrekken bleven gespaard. De abdij werd weer terug opgebouwd, en werd nog uitgebreid met twee nieuwe vleugels.
Vanuit de abdij worden meerdere parochies bediend, en er is veel aandacht voor vormingswerk en ontmoeting.