ในการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ หรือการได้มาซึ่งความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ประกอบด้วย

    1. ลักษณะนิสัยสำคัญของนักวิทยาศาสตร์
    2. การทำงานอย่างมีระบบและมีขั้นตอน
    3. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เป็นความชำนาญทางวิทยาศาสตร์ เช่นการสังเกต การจำแนก การคำนวณ การพยากรณ์ การลงความเห็น การกำหนดตัวแปรและการควบคุมตัวแปร การตั้งสมมติฐาน การทดลอง ตลอดจนการสรุปผลการทดลองเป็นต้น

ลักษณะนิสัยสำคัญของนักวิทยาศาสตร์ มีลักษณะสำคัญดังนี้

    1. การเป็นคนช่างสังเกต
    2. ช่างคิดช่างสงสัย
    3. มีเหตุมีผล ยอมรับฟังเหตุผลของผู้อื่น
    4. มีความพยายามและอดทน
    5. มีความคิดริเริ่ม
    6. ทำงานอย่างมีระบบ

 การเป็นคนช่างสังเกต

การสังเกต หมายถึง การใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือประสาทสัมผัสทั้งห้า คือตา หู จมูก ลิ้น และกาย ในการสำรวจสิ่งที่สังเกตนั้น เช่นสำรวจวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่างๆ ในธรรมชาติหรือจากการทดลอง โดยไม่ต้องแสดงความคิดเห็นของผู้สังเกต

 หลักในการสังเกต

    1. ใช้ประสาทสัมผัสให้มากที่สุดในการสังเกต คือ ตา หู จมูก ลิ้น และกาย เพื่อให้ได้ข้อมูลมากและถูกต้อง
    2. เมื่อสังเกตแล้วต้องบันทึกผลการสังเกตให้ตรงกับสิ่งที่เห็นจริง
      โดยไม่ต้องแสดงความคิดเห็นของผู้สังเกต การบันทึกผลการทดลองควรจัดกระทำ
      ข้อมูลให้เหมาะสม เช่นจัดทำเป็นตารางบันทึกผลการสังเกต
    3. ถ้าการสังเกตต้องบันทึกผลเป็นตัวเลข ต้องสังเกต 2-3 ครั้ง แล้วนำข้อมูลมาหาค่าเฉลี่ย เพื่อให้ได้ค่าที่ถูกต้อง หรือมีความคลาดเคลื่อนน้อยที่สุด
    4. การสังเกตต้องคำนึงถึงความปลอดภัย เช่น
    1. ความสามารถในการสังเกต สามารถฝึกฝนให้เกิดทักษะ
      ในการสังเกตมากขึ้น

การเป็นคนช่างคิดช่างสงสัย

การเป็นคนช่างคิดช่างสงสัยเป็นลักษณะนิสัยสำคัญอีกประการหนึ่งของ
นักวิทยาศาสตร์ เพราะการสังเกตเพียงอย่างเดียวโดยไม่มีการคิดต่อไปนั้น
จะไม่ช่วยให้เกิดความสนใจต้องการที่จะศึกษาหาความจริงเกี่ยวกับสิ่งที่สงสัย
ทำให้ไม่เกิดความรู้ใหม่ๆ

การเป็นคนมีเหตุผล

คนที่มีเหตุผล คือผู้ที่มีความเชื่อว่าเมื่อมีผลหรือสิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้น ย่อมต้องมีสาเหตุที่ทำให้เกิด นักวิทยาศาสตร์มีวิธีค้นคว้าหาความรู้อย่างมีเหตุผล โดยมีขั้นตอนดังนี้

การเป็นคนมีความพยายามและอดทน

ความพยายามและอดทน เป็นลักษณะสำคัญอีกประการหนึ่งของ
นักวิทยาศาสตร์ คือ ความเป็นผู้มีจิตใจแน่วแน่ ไม่ท้อถอย แม้จะใช้เวลานานเพียงใดก็ยังคงทำอยู่ ศึกษาอยู่จนพบความสำเร็จ

การเป็นคนมีความคิดริเริ่ม

ผู้ที่มีความคิดริเริ่ม หมายถึงผู้ที่มีความคิดที่กล้าที่จะคิดและทำสิ่งที่แปลกไปจากผู้อื่นคิดหรือทำอยู่แล้ว โดยเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดประโยชน์ ไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อตนเองและส่วนรวม ลักษณะการเป็นคนมีความคิด
ริเริ่มทำให้ค้นพบ และเกิดสิ่งประดิษฐ์ใหม่ ๆ อยู่เสมอ

 การทำงานอย่างมีระบบและมีขั้นตอน

กระบวนการในการทำงานอย่างมีระบบและมีขั้นตอน เพื่อค้นคว้าหาความรู้เรียกว่าวิธีการทางวิทยาศาสตร์ หรือระเบียบวิธีการทางวิทยาศาสตร์ ประกอบด้วยขั้นตอนดังนี้

  1. ระบุปัญหา
  2. ตั้งสมมติฐาน
  3. ตรวจสอบสมมติฐาน โดยทำการทดลอง หรือ
    ศึกษาค้นคว้ารวบรวมข้อมูล
  4. สรุปผล

หน้า  1       หน้า  2    หน้า  3