เรียนรู้การจัดสวนแบบง่าย ๆ กันดีกว่า

   ลักษณะสวน

     การออกแบบตกแต่งบริเวณ ต้องเข้าใจหลักในการออกแบบและการจัดองค์ประกอบ ผู้ออกแบบควรคำนึงถึงความสมดุล ความมีสัดส่วน ความกลมกลืน ความแตกต่างและการเน้นให้เกิดจุดเด่น ด้วยการเน้นสี หรือรูปทรงและขนาดไม่ว่าต้นไม้ หรือสิ่งประดับอื่น ๆ

     การจัดสวนหย่อมที่ใช้ก้อนหินเพียง 1-3 ก้อนนั้น ส่วนใหญ่จะใช้ไม้พุ่มขนาดเล็กและต้นไม้ที่มีความสูง ควรใช้ต้นไม้หลายขนาด ควนเป็นต้นไม้ชนิดเดียวกันหรือคล้ายกัน การจัดสวนนั้นขึ้นอยู่กับความชอบของผู้จัดควรดัดแปลงใช้ให้เหมาะกับสถานที่และโอกาส

     มีหลักการจัดสวนอยู่ข้อหนึ่ง ที่หลายคนนำไปใช้ในการวางผังสวน นั่นคือ การกำหนดแนวทางเดินในสวนก่อน แล้วค่อยคิดและเพิ่มเติมรายละเอียดเข้าไปตั้งแต่จุดแรกจนถึงจุดสุดท้าย หลักการนี้จะทำให้สวนที่ออกมาเป็นสวนที่ใช้สะดวก เพระทางเดินในสวนคือเรื่องจำเป็นอันดับแรกสำหรับผู้ที่ไม่ได้จัดสวนเพื่อเอาไว้ดู แต่จัดเพื่อเอาไว้ใช้

สวนธรรมชาติ

     สวนธรรมชาติ(Informal style)หรือสวนแบบไม่เป็นระเบียบ คือการจัดใช้เส้นอิสระ (Free Form) มักเป็นโค้งรูปตัว "S" ดูเป็นธรรมชาติ อ่อนช้อยไม่เป็นเหลี่ยมมุม เน้นการเลียนแบบธรรมชาติ   ต้นไม้ใช้รูปทรงตามธรรมชาติ ไม่ตัดแต่งเป็นรูปทรงเรขาคณิต การจัดสวนแบบธรรมชาตินี้เหมาะกับบ้านทั่ว ๆ ไป ทั้งที่มีเนื้อที่กว้างและเนื้อที่แคบ   เป็นสวนที่เหมาะกับบ้านทั่วๆ ไปทั้งที่มีเนื้อที่กว้างและเนื้อที่แคบหรือสวนสาธารณะและสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ การตกแต่งสวนครัวคำนึงถึงวัสดุอุปกรณ์ว่าจะเอาวัสดุประเภทไหน มาตกแต่งอย่างไร

      การจัดสวนนั้นมิใช่ว่าเอาต้นไม้มาปลูก เป็นกลุ่มเป็นก้อน เป็นแถวเป็นแนว ให้เกิดความสวยงามเพียงอย่างเดียว แต่เราจะต้องคำนึงถึงวัสดุอุปกรณ์ในการตกแต่งสวนด้วย ว่าจะเอาวัสดุอุปกรณ์ประเภทไหนอย่างไร มาตกแต่งสวนของเรา ให้ดูสวยงามยิ่งขึ้น และจะทำอย่างไรให้คงความงามไว้ได้นาน โดยเริ่มจาก การจัดเตรียมพื้นที่การเลือกไม้ดอกไม้ใบ การใช้วัสดุปูพื้น การกั้นรั้ว การเลือกเฟอร์นิเจอร์ และการดูแลรักษา ซึ่งสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้เป็นสิ่งจำเป็นมากต่อการจัดแต่งสวน เป็นการจัดสวนที่เน้นการเลียนแบบธรรมชาติ อาจมีสนามหญ้า น้ำตกเล็ก ๆ นำพันธุ์ไม้วัสดุต่าง ๆ มาจัดรวมกันให้กลมกลืน และเหมาะสม สวยงาม มีบรรยากาศแบบธรรมชาติ

สวนรูปทรงเรขาคณิต

        แบบรูปทรงเรขาคณิต (Formal) คือการจัดโดยอาศัยรูปทรงเรขาคณิตต่าง ๆ มีการแสดงออกของเส้นตรง ซึ่งเป็นเส้นนำสายตาให้มุ่งตรงไปยังจุดเด่นที่ต้องการ (Strong Axial Design) และเส้นนี้จะแสดงความรู้สึกว่า บริเวณด้านซ้าย และขวามีความเท่า ๆ กัน (Balance) คือด้านซ้ายและด้านขวาเหมือนกันทุกประการ การจัดสวนแบบนี้เหมาะกับบ้านทรงยุโรป ประเภทกรีก โรมัน และบริเวณมุมเล็ก ๆ ในพื้นที่จำกัด หรือในบริเวณส่วนด้านหน้าของหน่วยงานราชการ และบริษัทต่าง ๆ การจัดสวนประเภทนี้จะดูเป็นระเบียบเรียบร้อย แต่การดูแลรักษาค่อนข้างสูง เพราะต้องตัดแต่งต้นไม้ให้เป็นรูปทรงเรขาคณิตอยู่เรื่อย ๆ  สวนแบบรูปทรงเลขาคณิต คือ การจัดสวนโดยอาศัยรูปทรงเรขาคณิตต่าง ๆ มีการแสดงออกของเส้นตรง ซึ่งเป็นเส้นนำสายตาให้มุ่งตรงไปยังจุดที่ต้องการ และเส้นนี้แสดงความรู้สึกว่า บริเวณด้านซ้าย และขวามีเท่า ๆ กัน

ทางเดินในสวน

      ทุกก้าวย่างในสวนสามารถสร้างได้ด้วยไอเดียง่ายๆเพื่อความเพลิดเพลินในการเดิน ไม่ว่าจะเดินชมสวน เดินดูปลาในบ่อน้ำ หรืออาจทำเป็นส่วนที่เป็นทางต่อเนื่องเข้าสู่บันไดบ้าน การเลือกวัสดุให้เหมาะสมกับสไตล์ของสวนนั้นจะช่วยเพิ่มจุดเด่นให้กับสวน และทำให้สวนสวยงามมากขึ้น ทางเดินสวนนั้นมีหลากหลายแบบ หลากหลายวัสดุให้เลือก ทั้งแบบธรรมชาติที่ทำจากไม้ท่อน หินหาบ หินทราย กรวดขนาดต่างๆ นอกจากนี้ยังมีแบบที่ทำจากดินเผา และกระเบื้องด้วย นอกจากนี้อาจทำทางเดินจากไม้ที่ประกอบเป็นทางเดิน หรือ ปูนหล่อก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสไตล์และจินตนาการของผู้จัดด้วย
      สร้างลวดลายบนแผ่นหินทรายให้ต่อเนื่องกัน ลวดลายบนแผ่นจะช่วยให้ไม่ลื่นเมื่อเดินเพิ่มลูกเล่นด้วยการโรยกรวดระหว่างแผ่น

สวนเมืองร้อน

       เป็นสวนที่ดูมีสเน่ห์และมีมนตร์ขลังน่าค้นหา เน้นความกลมกลืนและชีวิตชีวา และหากโชคดีเจ้าของสวนมัดมีโอกาสให้ที่อยู่กับสัตว์ตัวเล็กเช่นกระรอก นก และผีเสื้อ หากบ้านนั้นตั้งอยู่ในเขตที่ร่มรื่น ในส่วนของพรรณไม้นั้นมักมีใบที่แปลกตาสวยงาม แต่หากเป็นดอกไม้ก็จะมีสีสันสดใสดูร้อนแรง หรือไม่ก็เป็นไม้ที่ดอกมีกลิ่นหอม หรือ อาจเป็นพืชไร้ดอกที่มีใบสวยงามเช่น เฟิร์นต่างๆ แต่ไม่ควรเล่นสีสันของไม่ดอกนัก เนื่องจากสวนป่ามักมีแดดไม่จัดจ้า จึงควรให้ความสนใจกับไม้ใบที่มีสีสันและรูปร่างที่แปลกตา ในส่วนของการดูแลรักษานั้นควรคำนึงถึงเรื่องของความเป็นระเบียบเพราะสวนป่ามักชื้นแฉะ หากปล่อยให้รกทึบเกินไปอาจทำให้เกิดโรคพืชได้และเป็นที่อยู่ของสัตว์มีพิษเช่นงูและตะขาบได้ ส่วนของตกแต่งนั้นก็เน้นเป็นวัสดุที่แลดูเป็นธรรมชาติมาดเช่นหินทราย อิฐดินเผา ตอไม้ เป็นต้น นอกจากนี้อาจมีกสรสร้างบ่อน้ำจำลองหรือน้ำตกก็จะช่วยเพิ่มความสเมือนจริงมากยิ่งขึ้น

     สวนโมเดิร์น

     สวนโมเดิร์น(Modern Garden) คือสวนมากจินตนาการที่ผู้จัดต้องการสื่อออกมาถึงผู้ชม หากเปรียบสวนเหมือนภาพวาด สวนโมเดิร์นจะเหมือนภาพแอ๊บสแตร็คท์ ที่สื่อความหมายเป็นนามธรรม ให้ผู้ชมตีความหมายกันเอาเอง สวนโมเดิร์นมักตัดทอนเส้นสาย สีสัน หรือผิวสัมผัสที่สื่อออกมาเป็นสัญลักษณ์เท่านั้น การตกแต่งสวนลักษณะนี้ค่อนข้างเปิดโล่งเพื่อโชว์ความงดงามของตัวบ้าน มีการใช้เส้นสายล้อไปกับตัวบ้าน อย่างเส้นแนวนอนจะใช้แผ่นทางเดินและกรวดโรยเป็นแนวทางแทนรั้ว ใช้กกธูปและต้นไม้อื่นๆแทนเส้นแนวตั้ง บางสวนอาจจัดแบบเรียบง่าย มีต้นไม้น้อยต้นและเพิ่มในส่วนงานฮาร์ดสเคป บางสวนอาจทากำแพงสีน้ำเงิน วางเก้าอี้รูปทรงทันสมัยสีขาวและกระถางต้นไม้รูปทรงเรียบง่าย บางสวนอาจนำแผ่นทางเดินวางต่อกันเป็นเส้นสายหรือลายกราฟิกในสวน ดังนั้นก่อนที่จะลงมือเลือกรูปแบบของสวนจึงควรพิจารณาถึงความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ที่ประกอบกันด้วย ผู้ที่จะจัดสวนโมเดิร์นจึงควรมีความชำนาญในเรื่ององค์ประกอบ โดยเฉพาะงานฮาร์ดสเคปเพื่อแบ่งสัดส่วนของเส้นสายและสีสันให้ออกมาน่าสนใจ

  สวนญี่ปุ่น

      เป็นสวนแบบที่สะท้อนหลักของเซนซึ่งเน้นความเรียบง่ายแต่มีความหมายในเชิงปรัชญา การตบแต่งมักมีลานกรวดหลายปรเภทและลวดลายโดยการใช้คราดสื่อถึงลวดลายการไหลของน้ำ ในสวนบางแบบก็มีการตกแต่งด้วยตะเกียงหิน น้ำไหลจากกระบอกไม้ไผ่ บ่อปลาเล็กๆ โดยสวนแบบญี่ปุ่นนี้เหมาะสำหรับบริเวณข้างตัวอาคาร เนื่องด้วยสวนญี่ปุ่นนั้นใช้แก้อนหิน ไม่ค่อยมีต้นไม้นักจึงไม่จำเป็นที่จะต้องมีแดดมาก

สวนน้ำ

      สวนน้ำมีองค์ประกอบหลักก็คือน้ำ เช่น บึงน้ำ สระน้ำ สระว่ายน้ำ สระบัว น้ำพุ หรือน้ำตก และอาจตบแต่งด้วย ประติมากรรม หรือเครื่องปั้นดินเผาที่มีน้ำซึม แต่องค์ประกอบหลักก็คือน้ำ นอกจากนี้ยังประกอบด้วยพันธุ์ไม้น้ำต่างๆ. และสัตว์น้ำด้วย

ของแต่งประดับ

      สวนขนาดเล็ก เนื่องจากมีพื้นที่ค่อนข้างจำกัด ของตกแต่งจึงควรมีขนาดเล็ก และไม่ควรจัดวางให้มากจนเกินไป เพราะจะทำให้ดูอึดอัดและอาจแย่งความสนใจกันเอง แต่ถ้ามีของสะสมมากและต้องการนำมาแต่งสวนก็ใช้วิธีสลับสับเปลี่ยนดีกว่า ซึ่งก็จะช่วยเพิ่มสีสันกับสวน ทำให้สวนเล็กๆดูแล้วไม่น่าเบื่อ และเพิ่มความสนุกให้กับการจัดสวนด้วย สวนป่า ควรเลือกของที่แสดงถึงเนื้อแท้ของวัสดุ (Rustic) ที่ดูเรียบง่าย และเข้ากับบรรยากาศของธรรมชาติของสวนป่าได้ดี เช่นวัสดุจำพวก ไม้ หิน ดินเผาชนิดไม่เคลือบ สวนต่างชาติ ควรเลือกใช้ของที่แสดงเอกลักษณ์ประจำชาตินั้นๆในการตกแต่งสวนประเภทนี้ เช่น ตุ๊กตาสิงห์ ยักษ์ นางอัปสรา หรือเทวรูปที่สลักมาจากหินภูเขาไฟ เหมาะสำหรับการตั้งไว้ในสวนบาหลี ส่วนตะเกียงหิน อ่างหิน และน้ำไหลจากรกะบอกไม้ไผ่ ก็เหมาะสำหรับสวนญี่ปุ่น ส่วนงานโมเสกกระจก โคมไฟ ที่มีสีสันก็เหมาะสำหรับสวนแขก สวนโมเดิร์น เป็นสวนสมัยใหม่ที่ค่อนข้างเปิดกว้างทางความคิดให้กับผู้ชมการเลือกใช้ของจึงเน้นแง่ของนามธรรมสูง (Abstract) มากกว่าของที่มีความเป็นรูปธรรม อาจใช้รูปสัญลักษณ์เพื่อเป็นตัวแทนทางความคิดของผู้จัดซึ่งสามารถสื่อความหมายได้หลายหลากทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความเข้าใจเป็นหลัก สวนฟอร์มัล จุดเด่นของสวนแบบนี้คือการเลือกใช้ต้นไม้ซึ่งมักมีการตัดแต่งแบบสมดุลย์ทั้งด้านซ้ายและขวา ของตกแต่งสวนควรมีสองชิ้นเพื่อความสมดุลย์ หรืออาจมีหนึ่งชิ้นหลักตั้งบริเวณกึ่งกลาง ซึ่งของตกแต่งมักเป็นน้ำพุ รูปปั้น และ สระน้ำทรงเรขาคณิต นอกจากการเลือกของตกแต่งแล้ว