Para descargar este documento en un formato Pdf, optimizado para impresión
diríjase al siguiente enlace: Pierio Valeriano Resource Center
en este mismo sitio.

 

Liber XIX. [137][i]

[A]A D  C L A R I S S.  A B B.  D.  P A V L V M  I V –

S T I N I A N V M  P I E R I V S  V A L E R I A N V S,

de iis quæ per Aquilam fignificantur ex facris

Ægyptiorum literis.

 

 

Ummum ingenij tui acumen, fuauifsimi mores, incõparabilis benignitas & eximia in amicos omnes liberalitas effecerunt, Paule Iustiniane vir rarifsimè, ve Aquilam tibi ex auiario meo Aegyptiaco dedicare cogitauerim, quippe quòd tu alitis huius plerafq;[ii], vt ita dicam, virtutes, aut excellentus naturæ dotes, præte ferre mihi compertus es. Sed potior nimirũ caufa fuit, quòd Iustinianæ familiæ gestamen eft Aquila aurea, quia fcilicet progeniem hanc ex Iuftiniani Imp. Fanguine deduci omnibus eft exploratifsimum, celeberrimi illius inquã Imperatoris, qui Byzantij præcipuè claruit, & vniuerfo præfuit Orienti: illi fiquidem Aquilam infignis auream præferebant, qui orientis præerant: qui verò Occidenti, quod in hanc vfq; diem cõtinuatur, fufcam, bicipite autem vtranq;, fed vno tantũ corpore confpicuam: quod hyeroglyphicum erat, administrationem atq; potentiam in duos diuifas, [B] vnius tamen effe confilij atq; voluntatis. Ex ea vos progenie progrefsi, in Uenetamq; nobilitatem cooptati, regias virtutes ineffe vobis per ætates fingulas testatifsimũ effecistis, Fabiorumq; Romanorum exemplo bello Hierofolymitano pro Crhristiana pietate cõtra barbaros fortiter dimicantes, in acie ad vnum cæfi, mox vno tantùm, qui Uenetiis fupererat, vitamq; cœlibem Deo vouerat, rogatione Senatus ad maritalem copulam compulfo, reparata familia, ex qua breui pòst tempore tot illuftrium Senatorum effulfere lumina, Marcus Iustinianus, fummæ vir probitatis: Beatus ille Laurentius, facra literatura fcripstisq; nobilis, fanctitate vitæ infignis, &primus Uenetiarum Patriarcha: Leonardus Diui Marci procurator, Græcis Latinisq; literis ornatus: adde Bernardos, Urfatos, procuratores ipfos quoq;, & honoratifsimis legationibus functos, vltimum hunc infuper vigilantifsimũ clafsis Uenetæ imperatorem: ætate verò nostra Sebastianum & Antonium literis & difciplinis eximios, qui legationibus: ipfi etiam ad fummos quofq; principes felicifsimè administratis, patriæ charifsimi, gentis huius fplendorem offufcari minime permiferunt. Tuam autem hæreditariam illa à maioribus tuis acceptam probitatem, & à te ftudiofifsimè cultam appellarem, quam Uenetiæ prædicant, admirata est Patauium, Gallia nouit vniuerfa, & vbiubi literarum ftudia florent, omnes gestiunt celebrare: fed de re omnibus manifesta, ne actum agam, néue modestiam offendam tuam, qui mauis probus effe, quàm vide[C]ri, longios non ero. De te verò quid fentiam, quid reliqui fummis laudibus efferant, non tibi, fed feculis spero me aliquando in propatulo pofiturum. Nunc ad Aquilam aggrediamur.

 

 

D E   A Q V I L A .

 

Q V I L A , vt hinc exordiar, non temerè cognomento Romana meruit appelari, cùm nulla ferè fuerit in vniuerfo terrarum orbe pars, quà daretur acceffus, quam aufpicatifsimo ductu Romanæ non fubiecerit autoritati. Quamuis non fum nefcius, Perfas multò ante Romanos auream Aquilam pennas extendenti fimilem facraffe. Huic autem vni aliti, ætatum & arufpicum omnium confenfu, id honoris datum vt magnarum rerum profperi femper euentus fignificatione, aufpicia faceret, Buteonem, Sanqualin, Immufculum ac Vulturium longè anteiret, reliquarum verò volucrum oftenta, quæcunque oblata effent interuêtu fuo aboleret, neq; per aërios tractus omnes, vlli cederet, quàm fulmi[137-a]ni. Cùm verò aufpicia portêtaq; omnia ferè fimiles quafdam habeant fignifica[D]tiones cum Ægyptiorum hieroglyphicis, & manifefta inter fe germanitate confentiant, non ab re fuerit in aquila primùm auguria, mox hieroglyphica percurrere, vt hoc honoris ei tribuatur cuius eft in auguriis prærogatiua.

R E R V M    P R O S P E R I T A S .

Ræcipuum itaq; eius fignificatum eft, vt oblatam diuinitùs profperitatem oftendat: quod iam inde initium fumpfit, quòd Anacreon autor antiquifsimus fcribit, Iouem aduerfus Titanas profecturũ, facrificium Cœlo feciffe, Aquilæq; volatũ profpero ei aufpicio victoriã portendiffe: quæ cũm fubfecuta effet, infigne bellicum auream inde Aquilam geftaffe. In huiufmodi autem auguriis id veteres obferuabant, vt quo geftu Aquilã fpectaffent, magni dicerent intereffe. Nam fi volantem confpexiffent, fuaftifsimum & citra puluerem augurium putabant, vti Arexion Parrhafuis induicauit Xenophonti expeditionem in Bithynos agitanti. Sin verò fedentem animaduertiffent, magnum omnino effe augurium, pręclaræq; rei alicuius indicium, in qua tamen preagenda laboris plurimũ effet adeundum propterea quòd fedentê Aquilam aues reliquæ infeftare [E] confueffent: cuiufmodi augurium eidem Xenophonti tunc oblatum eft, cùm Ephefo ad Cyrum iter arriperet: dexterę enim Aquilæ, quæ fedebat, obuiam factus, futuræ celebritatis, magno tamen labore comparande, vt poft modũ probauit euentus, omen accepit. Nimirum autem illud in Aquila præcipua admiratione dignum eft, quòd vna omnium animantium idem apud gentes nationesq; omnes femper indicarit, cùm plæraq; alia ita vel populorum vel gentium certarum propria fuerint, vt quanto huic vel illi feliciora portenderent, infaufta aliis & ærumnofa magis minitarentur, quę locis quęq; fuis toto opere cõmonftrantur. Verùm Aquila cui non femper profpera felixq; fuit~. Quæ bella vnquam hominum memoria depugnata funt, in quibus illa fuerit otiofa, fiue quis Affyriorum, fiue Medorum, fiue Perfarum hiftorias percurrat, fiue Græcorum, atque adeò Macedonum monumenta, resq; præclarè geftas memorauerit, fiue Romanorum, qui mox omnium excepêre gloriam famam celebritatemq;, & fublimem felicitatis apicem, admiretur~. Apud hos autem quid vnquã Aquila frequentius~. quid honoratius~. auid vnquam facratius fuit~. Sed vt ab externis ordiamur, quanta illud admiratione dignum, quòd Aquila currus Gordij pau[F]peris alio qui viri iugo per totum diem infedit, vnde Phrygiæ regnũ Midæ eius filio præmonftratum. Vel illud potiùs, quod cùm apud Argiuos Heraclidarum familia defeciffet, ex qua Regê eligere mos illis antiquitus fuerat, quis Rex creari deberet per oraculum fcifcitantes, refponfum acceperũt, Aquilã id oftenfuram: paucisq; admodum pòft diebus, Aquila fupernè delapfa fuper Ægonis domo cõfedit, atq; ita omnium confenfu Aegon Rex creatus. Hieroni quoq; Siculo admodum adolefcenti, priuatæ fortunæ homini, Aquila, quæ primo bello quod iniit, in eius clypeo refedit, Regemq; eum aliquando futurum indicauit. Vulgatifsima ea funt quę de Tarquinio Prifco memorantur, cui Romam migranti Aquila pileum ex itinere abftulit, futuri, vt Tanaquil vxor interpretata eft, principatus augurio. Quin & Diadumeno Macrini filio in agro ambulãti, aqui[138,A]la pileũ abftulit, quê in capite cuiufdã regiæ ftatuę depofuit, id honoris arufpicibus adolefcenti pollicentibus. Et quoniã in noftra deuenimus, C. Marius cùm nidũ Aquilæ cum feptê pullis puer adhuc in agro reperiffet, eũq; gremio fufceptum ad patrê detuliffet, is admiratione motus, confultis arufpicibus, fepties penes filiũ rei fummã futuram accepti, quòd in tot, quos gefsit, confulatibus apparuit, quos eo numero primus omniũ affecutus eft. Quãuis Plutarchus, Romanarum quodãmodo hoftis hiftoriarũ, rem ideo fabulofam exiftimat, quòd autores tradant Aquilã nõ vltra duos párere, tametfi Mufęus dixerit ab ea tris excludi, vnum ali, duos abdicari. Cui refpõderi poteft, id oftêto feciffe fidê, quod & patri admirationê incufferat, præter morê feptem genitos: illi enim portêtofi partus Varroni noftro funt, qui longè morê excedunt, vti porca quę triginta capitum fœtus enixa, Æneæ auguriũ dedit. Cęterũ, quod ad numerũ facit huiufmodi, Albino etiã feptima poftquã natus eft hora, cõuiuio quod eius celebritati deputabatur, cùm ei fierêt nomina, feptê Aquilę paruulæ de nidis allatę funt, & quafi ad locũ circa cunas pueri cõftitutæ: quod omê pater eo procliuius ad[B]mifit, qp[iii] rarifsimũ eft in illis regionibus vbi Hadrumentũ, huius natale folum, in Africa, videre Aquilas. In huiufmodi oftentũ accepti Octauianus, quòd fibi ad quartũ lapidem Campanæ viæ in nemore prandenti, Aquila ex improuifo panê de manu rapuerit, cùmq; altifsimè volaffet, rurfus ex improuifo leniter delapfa reddiderit. Eadê nunquã antea Rhodi cõfpecta, ante paucos dies q~;[iv] Tiberius inde reuocaretur, felici admodũ aufpicio in culmine domus eius affederat. Et Claudij, qui diu inter ludibria aulæ fuerat, fub Caio demum fratris filio confulatũ adepti, quã primum cum fafcibus ingreffus eft forũ, pręteruolãs aquila dexteriore cõfedit humero, indicio futuri apud eum Imperij manifefto. Acie aũt Bebryacenfi, priufquã cõcurfum effet à militibus, Aquilæ duæ in confpectu omniũ conflixere, victaq; altera tertia fubuienit à folis ortu, quæ victricê abegit. Ita duob. inter fe decertantibus Imperatoribusm Vefpafianus, qui Orienti pręerat, rerũ potitus eft. Quin & maximo, qui turbulentifsimis Reip. Temporibus Imperator electus eft à Senatu, vt Maximi obuiã iret crudelitati, quamuis humillimo genere nato, patri quippe plebeio homine, arte ferrario, vt alij dicunt carpentario, aufpiciũ imperij dederat Aquila, cùm eo nato carnê bubulã & qui[C]dem multã in eius cellã proieciffet, quæ angufto patebat impluuio: eam deniq; cùm iaceret, nec quifquã auderet attingere religionis timore, iterũ fuftulit, & in proximũ facellum, quod erat Iouis Præftitis, detulit. Eadem oftento huiufmodi infantê adhuc Aurelianũ vinctum fafciola fine vlla noxa de cunis fuftulit, & in aram quæ iuxta facellum fortè fine ignibus erat, depofuit. Verùm hæc temere fortè accidere potuerunt, cùm nulla non die ignobilifsimis etiã viris Aquilæ fefe oftentent, & his etiam admirabiliora nonnunquam faciant, quorum tamen nemo vllam affequitur celebritatem. Oftenta in illis obferuata, quòd eorum qui ad aliquã rerum amplitudinem euehuntur, dicta factaq; omnia quantumlibet leuia repetuntur, & oraculorum inftar in acta referuntur. Sed demus hoc contentiofis. Illud puto non negabunt, alicuius effe momenti, quòd Aquilæ gerendis rebus tam fæpe fe duces exhibuerint, & quafi diuinitùs miffæ, vel quid agendum oftenderint, vel quò res euafuræ effent præmonuerint. Cùm natus effet Alexander Macedo, Aquilæ duæ tota ea die præpetes fupra culmê domus infederunt, omen duplicis Imperij, Europæ Afiæq; præferentes. Ea autê quę à claffe in continentem progreffa, ibiq; firmata, augurio fuit, Perfas terra, non [138-a] mari debellandos effe, Alexandri ipfius interpretatione, fecus quàm Parmeno [D] fentiret. Et difficillimo eo prælio, quod cum Darianis apud Arbellã cõmiffum eft, quo nullum vnquã acrius inter eos fuit, Aquila paululum fupra caput Alexandri placidè volitare vifa, nec armorum fonitu, nec gemitu clamoréue vllo morientiũ territa, diuq; circa equum ipfius regis pendenti magis quàm volanti fimilis apparuit, præfagio, vel indicatione potiùs, quò res euafura effetmanifeftifsima. Augurium huiufmodi legas apud Tacitum Fabio Valenti oblatum. Cùm is exercitum in bellum ageret, ipfo profectionis die quilam leni meatu, prout agmen incedebat, veluti ducem viæ prouolaffe, longumq; per fpatiũ, nullo gaudentium litim clamore, augurium accipientiũ, & alitem faluere iubentium, terrefacta, ita iter continuaffe, vt haud dubiè magnę & profpere rei omen acciperetur. Eiufmodi aufpicij lætitia Vitellio fuit, copias aduerfus Othonem præmittenti: fiquidem à parte dextera repentè Aquila aduolauit, luftratisq; fignis, ingreffos viam fenfim antecefsit. Et memorabili ea pugna, qua Locrorum XV. millia tantùm, ducenta & viginti millia Crotonenfium profligarũt, qua pugnabãt parte Locri, Aquila ab acie nunquã recefsiffe fertur, eosq; tãdiu quo ad [E] vincerent circumuolaffe. Quid, quæ Deiotaro Regi auguriũ dedit, ex itinere diuertendum~. cui ille obfecuturus cùm effet, conclaue mox illud, vbi Res manfurus erat, fi ire perrexiffet, proxima nocte corruit. Eadem Mario reditum cum fumma gloria triumphabũdum pollicita eft, cùm anguem arreptum vnguibus dilaceraffet, et in aquas abieciffet, & occafum inde verfus abuolaffet: quæ Cicero luculentifsimis carminibus in Mario decantauit.

I M P E R A T O R I A    M A I E S T A S .

Mnibus igitur nationibus et gentibus Aquilam in oftêtis Imperij magnitudinem portendiffe multis exemplis apparuit. Cæterùm cùm multæ fint Aquilarum fpecies, eam Ægyptij facerdotes in regio hoc fignificato deligebãt, quæ a nigricanti colore fulua poteft appellari: huic enim Rex deorum Iupiter, regnũ, vt Horatius ait, permifit in aues vagas: in ea regiæ virtutes omnes elucefcunt, quippe quæ viribus omniũ præftantifsima, vna fœtus fuos alit atq; educat, vna pernix, concinna, polita, apta, intrepida, ftrenua, liberalis, minimè inuida, minimè petulans, verùm quadam etiã modeftia prędita: ea non clangit, non lippit, nõ murmurat, fed regios deniq; mores, regiam prorfus maieftatem in o[F]mnibus imitatur. Quinetiã inuenias homines eo nafo præditos, cuiufmodi Aquilæ roftrũ eft, pro regiis ęftimari folitos; quod Plato tradit, & Plutarchus receptũ afferuit: Perfęq; hominũ id genus mirum in modũ cõmendabant: eiufmodiq; fiuiffe Cyrum hiftoriarum autores tradunt, atq; ea fe fpecie factũ gloriari folitum. Sed quoniam roftri agruwou[v], illud eft quod ifti regium exiftimant, animadueretendũ duplex effe ton grupon[vi] genus: vnum, cui à fronte ftatim nafus infugit, id impudentis animi fignum ponit Ariftoteles, fimilitudinemq; eam ad coruum propius accedere: alterum, cui nafi curuatura feparatur à fronte, circaq; medium intumefcit, & in vnci fpeciem exit. Hoc effe magnanimitatis indiciũ, & ad Aquilam referri, Philofophus idem tradit. Meritò itaq; Pyrrhus quoq; multis à fe rebus magnificè præclareq; geftis, Aquilę cognomento plurimũ gaudebat: quanquã ea erat modeftia, vt non omnem fibi rerum geftarum gloriã vfurparet, fed bonam eius partem in milites transferret. Nam cùm aliquando rebus bene geftis domũ rediiffet, illumq; milites Aquilam appellitarent: Per vos, inquit, Aquila fum, qui veftris armis veluti pennis fubleuor. Vidimus eius nu[139, A]mum, in quo Aquila cũ fulmine fub pedibus iacente, & ramis duobus quernis in coronã flexis, cum infcriptione Dorica, AREIRWTAN.[vii] ab altera parte caput eft, quod alij Iouis, alij Pyrrhi ipfius effe dicunt: nam infcriptio Epirotarum videtur ad Regem fpectare. Querna verò corona, quæ apud Romanos hieroglyphicum eius eft qui ciuem feruarit, in hoc numo glandes Chaonias & oracula Iouis dodonæi fignificare poteft. Apud Pindarum legas Aquilam ita volucrũ reginam ab Ioue declaratam, veluti Delphinũ pifcium, vtriufq; pernicitate genus omne fuum exuperante. Hinc idem ait, Aquilã in fceptro Iouis præfigi folitam. Neq; verò mirum, Pindarum vgiq; honoris tantum Aquilæ tribuiffe, cùm Aquilæ apud Thebanos nõ aliter inter numina colerentur, quàm Cynocephali, Crocodili, & alia quædam bruta apud Ægyptios in cultu fuere, &, vt fumus pafsim totis his Commentarijs oftenfuri, pro dijs habita.

Vm igitur Imperatorem atq; regem Aquila defcriberet, eorũ etiã iuftis dedicabatur, qui filijs fuperftitibus decedebant: eos enim in[B]ter diuos referre mos erat: cuiufmodi morê Herodianus in Seuerianis iuftis latifsimè profequitur, ex quibus Aquila, fimul ac ignis pyræ  fubiectus effet, ex intimo fuggeftus tabernaculo emittebatur, quæ Principis animam in cœlum refere videret.eamq; in numifmatis videre eft, nonnunquam cum fpolijs, nonnunquam cum faftigio: fic enim fuggeftum illum, in quo cadauera principum cremabantur, Cicero videtur appellaffe, cuius formam apud Herodianum legimus, & in plerifq; numis confpicimus. Vfque adeò verò funt Imperatoribus Aquilę dedicatæ, vt ne in extremo quidem vitæ eos deferuerint, déq; cœlo, quibufcunq; modis poffent figna dederint, fi qua poffet ad falutem via præmuniri. Nam eidem Imperatori Seuero figna mortis attulerunt Aquilæ quatuor, à quibus fibi vifus eft per no[C]cturnam imaginem in cœlum rapi. Et Octauianum Auguftum, cùm luftrum in Campo Martio magna populi frequêtia conderet, Aquila fæpius circumuolavuit, tranfgreffaq; in vicinam ædem, fuper nomen Agrippæ ad primam literã fedit: vnde arufpices interpretati funt, eum paulo pòft moriturum: quod haud ita multò pòft euentus cõprobauit. Videre autem eft in numo, cuius infcriptio eft D I V I  A V G V S T I  P A T R I S, Aquilã igni fubiecto, quod ego ad iufta eius retulerim quamuis nonnulli facrũ effe putant, propterea quòd Imperatoria, quæ Gręci Hecatomben appelant, ex centũ leonibus & centũ Aquilis celebrata fuerint abaliquot Imperatoribus, & à Græcis etiã, quod tradit Iulius Capitolinus in vita Maximi & Balbini. Sed nihil hoc ad Auguftum, de quo nihil tale memoriæ proditũ. In numo cuius infcriptio eft, D I V V S   P E R T .   P I V S   P A T E R, Aquila eft pilæ infidens, quafi eum fupra cœli cõuexa fublatũ effe velit innuere: nã altera infcriptio eft, C O N S E C R A T I O. Atq; hæc in diui M. Antonini Pij numis multipliciter habetur, nonnunquã cum fulmine, nonnunq~; etiã Antoninum ipfum inter alas geftans, nonnunq~; verò cubicularem lectulũ in cœlũ tollens, cum infcriptione, C O N S E C R A T I O . Qui Bellunenfi in agro reperiunt argêtei, ex vno latere pulcherrimũ ipfius Antonini caput habent cũ infcriptio[139-a]ne, D I V V S   A N T O N I N V S, ex altero Aquila aræ rotundi ambitus infiden[D][Vefpafiani.[viii]]tem: Infcriptio, C O N S E C R A T I O . Verùm etiã in Vefpafiani numo Aquila eft quæ pilam geftat, atq; in eiufdem alis tabernaculum corymbis & fertis redi[Hadriani.]mitum. In Hadriani numis aliquot, Imperator ipfe fceptrum ab Aquila recipere videtur, quafi illi ba Ioue delatũ effet Imperium, quod & infcriptio declarat, [Sabinæ Auguftæ.] P R O V I D E N T I A   D E O R V M . In numo diuæ Sabinæ Auguftæ Aquila eft cũ fulmine, & infcriptione, C O N S E C R A T I O . quamuis in fœminarum iuftis Pauo, non Aquila, eft adhiberi folita, de quo in Pauonis commentario.

R E X   P I V S   E T   M I S E R I C O R S .

Ed iam nos appelant Aquilæ virtutes, illaq; in primis, quòd pium & mifericordem Regem, Qui fcilicet Victum & neceffaria inopibus eroget, oftendere qui volunt, Aquilam eam proferunt, quam à vigore, quo egregiè prędita eft, Ofsifragã appelant: ea enim pullos, quos fub aquila, vel montana ciconia, inuida illa inquam & famelica, quã Græci [ix] noftri aliquot vulturinam Aquilam nuncupant, nido eijcit, parentis adhuc operam defiderantes, cùm volandi facultatem nondum adepti fuerint, ad fe recipit, atq; educat, benigneq; tuetur, [E] dum quantum fatis fit adoleuerint.

B E N I G N I T A S .

Vę quidê manfuetudo fecit, vt iuniores (nã apud Ægyptios cõmentũ huiufmodi nõ inueni) fi benignitatê cõmodifsimo hieroglyphico explicare vellêt, Aquilã cum alia quauis alite ex eadê olla cibũ capientê fingerent. Sed qm~[x] in Aquilæ benignitatê incidimus, miffum illud facere nõ poffum, quod admiratione dignũ apud Plutarchũ legi, vt fi cui argumentũ placuerit, totius hiftoriæ fcenã fibi pingendam curet. Cùm peftis olim Lacedæmona exhauriret, oracula monuerũt mali vim ceffaturã, fi quotannis nobilê aliquã virginê immolaffent. Obfecuti Lacedæmonij, oraculi fidê approbauerũt. Fortè verò euenit vt Helenæ fors obtigerit, quę cùm mactanda duceretur, Aquila deuolãs facrificuli gladium abripuit, & ad armenta delatum fuper iuuencã demifit: cuius prodigij argumento [xi], id genus facrificij fublatũ eft, quod memoriæ prodidit Ariftodemus. Idê olim eueniffe Romæ in Valeria Luperca, & eadê de caufa, tradit Ariftides Italicarũ rerum volumine decimonono, quem idem Plutarchus citat. [F]

Rates verò Pergamenus, quod & Stefichorus Poëta poëmate profecutus eft, hiftoriã ab eiufmodi beneficentia nõ abfimilê recitat. Nam cùm decê & fex meffores quendã è focijs aquatũ mififfent, reperit is apud fontê ferpentê, qui cõplexus Aquilam arctifsimis eam fpiris implictã fuffocabat. Ille vt falce mefforia armatus erat, audacter progreffus, ferro ferpêntem diffecuit, Aquilã liberã abire permifit: comq; haufta in vrnam aqua redijffet, focijs fingulis poculũ miniftrauit: mox cùm & ipfe quoq; bibere vellet, præfto adfuit Aquila, quæ poculum ab ore difpulit eiectũ procul: dumq; meffor factum miratur, & Aquilã, quam probè nouerat, increpat, eamq; apud focios ingrati animi ream agere meditatur, vi[140, A]det eos & hic & illic concidentes vitam exhalare, vnde fimul & aquam, quã illi biberant, veneno infectam, & fe periculo fubductum intellexit, beneficiumq; in volucrem optimè collocatum, manifeftifsimè cognouit.

C O N V I C I O R V M   C O N T E M P T O R .

Vantum verò illud eft, & verè regium quòd Aquila eft cõuiciorum contemptrix: Vnde nõnulli cõmenti funt Aquilã figurare ftatu immobili cõfidentem, nulla pennarũ afperitate terribilem, neq; hiatu roftri minacem: iuxta hanc cornicem fummittere, eo geftu, vt & laceffere, & couicia facere videatur, fi conuiciorum contemptorem hieroglyphicè referre voluerint. Cornicê enim aiun folere Aquilã laceffere, & in certamê quodammodo prouocare: illã verò non plus cornicis conuicia & importunitatem facere, quàm elephas culicem.


 

P A T E R N A   D I F F I C V L T A S .

Edenim ab his diuerfa ponere videntur Ægyptij facerdotes, qui morofum patrem, & difficilem admodũ in filios, per eius generis Aquilã cui Pygargo nomen ab albicanti cauda eft, fignificari voluerint, fiue hęc [xii] fit, de qua fu[B]perius: ea enim maximè omnium animalium pullos faftidit fuos: vt non immeritò Plotinus eos qui fine ratione modoq; ciuitates atq; imperia gubernãda regendaq; fufceperint, poft obitũ per [xiii] Aquilas fieri dixerit. Damnat & Bafilius in hoc ingenium Aquilę & in educãda prole fua iniquifsimã apellat.

S O L I T V D O   R E G N I .

Vòd verò per Aquilam regni folitudinê intelligimus, funt qui factũ ea ratione defendant, quòd regium effe dicant, vnum è filijs hęredem inftituere, vni rerum habenas commendare, quoandoquidem, vt ait Ouidius,

Non bene cum focijs regna Uenus’q; manent.

Et apud rerum fcriptores quotidie legimus, potentifsimas vrbes euerfas, clariffima deleta regna, illuftres familias extinctas, & in populos omnia malorũ genera ebacchari cœpta, fimulac poteftas regia pluribus fuerit cõmunicata. Quinetiam Ifocrates, quamuis de regimine multa quoquo verfum difputet, & nunc huic, nunc illi rationi fauere, pro loco quem tractandum fumpferit, videatur, æquabiliorem tamê ciuibus monarchiam oftendit, propterea quòd illa ambitio[C]nes, omnium popularium diffenfionum femen, extinguat: quod cùm Ariftoteles quoq; mirum in modum approbaret, Homeri fententiã fecutus, quòd difputationibus fuis pondus adderet & autoritatem, verfum eius citauit:

[xiv]

Multos effe duces haudquaquam proderit: efto

Rex vnus, princeps vnus, qui publica tractet.

Non indecenter igitur Aquila, vt vulgato per Ariftotelem Mufæi verfu fertur,

Tris parit, atq; duos nido eijcit, educat vnum.

Sed, vti fuperius oftendimus, fpecierũ diuerfitas in eo genere efficit, vt contraria fuper alitis natura autores fcribere videantur. Vtconq; verò, educationis huiufmodi ratione habita, per Aquilæ pullum folitudem interpretabantur.

  P E R N I C I O S A   P O T E N T I A .

Vinetiã ijdem facerdotes Ægyptij potentiã cuiufpiã, quæ focijs & amicis omnibus perniciofa effet, per Aquilæ pennas fignificabãt. Huiufmodi fiquidê ea vis eft, vt aliarũ auiũ plumas, fi cõmifceantur, interterere, & quodãmodo deuorare videant: quod & in tergoribus pantherę atq; hyænę identidê fieri cõpertũ eft. Pantherinũ quippe tergus hyænæ cedere fuo loco diximus. Eandê [140-a] inter iugandê & quercũ antipathiã effe, fcribit Plinius, tanto quidê naturę difsi[D]dio, vt fi quercus iuixta nucê iuglandê fata fit, prorfus emoriat. Eft & illud hiuc miraculo perq~; fimile, quod de cardamo fert. Olus id apud Perfas vfitatifsimũ, cuius natura eft humorê omnê terrę ad fe ita ttrahere, vt reliquæ circũpulluantes herbę cogant exarefcere: de quo prouerbiũ eft apud Ariftophanê. Id alio vocabulo Scaphon vocãt, Iberis eft Diofcoridi, Ægyptijs Semeth, Nafturtiũ Romanis. Caufam verò fuper Aquilæ pennis Philofohpi cõmentãtur, qp cùm auis ipfa fit omnib. alijs infenfa, deriuet vis ipfa animalis in res quoq; eius inanimes, per fympathiæ contagionem. Alij peftiferã maleolentiæ vim quandã ineffe aliti deprehendêre, propter quã tacta ab ea facilè cõputrefcãt: iudicio effe reliquias eius hefternas neq; ab ea ipfa, neq; ab alio quopiã animaliũ repeti. Permeare verò cõtagionê eam etiã in pennas, quę alienas iuxta fe pofitas adurere propé modum pro cõperto tradunt. Ita eius qui rerũ fumma potiat maieftas, fulgore fuo reliquos obfcurat, & veluti mi cãtifsimum Solis iubar, vbi exortũ fuerit, lucê omnibus ftellis intercipit. Obijciunt alij hoc in multorũ principũ tyrannidê & rapacitatê, quibus nõ fine rerũ tuarũ iactura pofsis adhęrefcere. Quomodo cunq; [E] aũt quifpiã acceperit, natura hoc cõparatũ, vt debiliora à validiorib. abfumant.

E R V D I T V S   I M P V R V S.

N Diuinis literis, quę rem hanc aufterius tractãt, Aquila, gryphus, haliętus & miluius rapacitatê fignificãt, & à facris vt immunda reijciunt: per quas alites, vt fignat Hefychius, intelligimus eos, qui fublimia quidê perfcrutari vdeantur, cœli quippe motus & rationê, ftellarũ fitum atq; naturã, quæ’q; fuperioribus in elementis igne & aëre fiunt varietates, cõtemplationi vigilijs’q; non fua tantùm caufa, fed aliorũ etiã inftitutionibus dediti, vita tamê & impuri fint & malefici, dum vel infidias lijs intendũt, vel fordida quæq; cõuenantur, fuarũ ita rerũ fatagentes, vt ad cõmoditates fuas omnia cõtrahãt, inexplebili’q; auaritia æftuantes, nõ fuis tantũ fruantur, fed imbecilliorũ quoq; bona diripiãt, qualê Hieronymus notat lib. de Viuendi forma ad Rufticũ monachum, fuper eremita quodã, qui publicas priuatas’q; eleemofynas in fuum & fuorũ tantũ vfum verterat. Ita enim fcribit: Vidimus & planximus Crœfi opes vnius morte deprehenfas, vrbis’q; quafi in vfum pauperum congragatas, ftirpi & pofteris derelictas. [F]

M A L V S   D Æ M O N .

On imperitè igit Aquila diuo Gregorio malignus eft fpiritus animarũ raptor. Vt verò ea quæ de perniciofa dominatione dicta funt, quę omnia ad mũdi huius principê accõmodari poffunt, iam prætereamus, habet & hoc proprium Aquila quòd pifces ab alto aëre cõfpicata, eos pręcipiti curfu delapfa rapit. Pifces verò animarum hieroglyphicum effe, dictum Commentario fuo.

P R I N C E P S   S I B I   T A N T V M   S T V D E N S .

Diungunt ad hæc Ægyptij facerdotes, Regem rerũ tantũ fuarũ fatagentê, neq; aliorum incõmoda calamitatésve miferantem, per quã propofuiffent Aquilã oftendi, eam quippe in aftruendo nido folicitã: illa fiquidê in folis excelfis, arduis & præcipitibus locis nidulatur, & omnino longè fublimius volat, q~; volatilia reliqua. Hinc fit vt ab aliarũ auiũ confotrio atq; confuetudine fefe abducere videatur, qui quidê plerifq; Regibus mos eft, qualem in Hadriano fexto Pont. Max. viro Batauo vidimus, qui humanã omnem confuetudinê ita auerfabatur, vt nõ nifi propria vel vtilitate vel necefsitate cogente, fui vidêdi copiam faceret. Quòd fi, quod rarò admodũ vidiffes, fpatiatum in fubiectos Pontificio [141, A] palatio campos obequitaret, nullis accitis comitib. Nullo, vt Pontificũ mos eft, æris tinnuli fignodato iter arripiebat: fimulac principes, antiftite’q; & cohors reliqua ex officio affecuti efsêt, equũ ipfe, nullius falutationê moratus, citatio regreffu perurgebat, confpectum’q; omnem hominũ, tanq~; nihil ad fe eorum ingeniũ pertineret, effugere properabat, féq; in intimas palatij latebras occultabat.

P R Æ   F A M E   M O R I E N S .

Vòd fi hominê eo mortis genere periturũ, quod Homero Platoniq; omnium eft miferrimũ, ijdem fignificare voluiffent, hieroglyphicũ habebant Aquilæ, cuius roftrũ effet enormiter in curuatũ: fenefcentibus enim Aquilis roftrum fuperũ accrefcit adeò, incuruatur’q; fubinde magis ac magis, vt nulla demùm aperiendi data copia, inedia plerunq; deficiat & extinguat. Hinc illa in bibaces, Aquilę fenectus, exprobratio: quippe quæ amiffa edêdi facultate, humorem afsiduè forbillare cogitur, vitam’q; aliquandiu pertenui ea ope protrahere. Ac, ne vfquam defint Gręcorum fabulæ, commenti illi funt fuiffe olim hominê, qui hofpitem affeciffet iniuria, proinde’q; deorum ira in Aquilam cõmutatum, [B] in’q; fceleris pœnam eo affectum malo vt fame confumeretur.

I V V E N T V S   R E N O V A T A .

Ddunt alia quædã iuniores, vt illud ex Pfalmo interpretentur, Renouabitur vt Aquilæ iuuentus tua: quod nefcio cur nõnulli legunt, Ruocabitur, com Græcè fit [xv] Diuus Hieronymus Aquilã ait, vbi cõfenuerit, pennis fupra modũ grauari, edeo’q; fontem ab ea quæri, cuius afpergine pennas egerat, quibus leuata calorê intra fe colligit, fanariq; tum primùm oculos, mox ab immerfatione in iuuentam redire. Eucherius Aquilas ait vi nimiæ fenectæ implumes fieri, & nido relatas à pullis fuis vicifsim miniftrãtibus pafci, donec deterfo fenij veterno, cũ pennis volandi etiã vfum recipiãt. D. Auguftinus Aquilam ait fenio grauatã roftri immodicè crefcentis aduncitate eò redigi, quod paulo antè dicebamus, vt nec os aperire, nec cibum vllo pacto capere pofsit: impulfam itaq; naturę vi collidere roftrum ad petrã, cuius atrritu excuffa ea parte quę redundabat, ad cibũ redire, atq; ita ex eo fenio reparari, vt omnino iuuenefcere videatur. Noftri petrã loco hoc Chriftum intelligũt: pro’q; roftro obunco, pra[C]uitatis peruerfitatis’q; opera, qp Phyfiognomici eius figuræ nafum, vti fuperius dictum, iracundię & rapacitatis indiciũ effe colunt: huiufmodiq; homines auaros plurimũ alieni appetêtes, & vltionis ftudiofos inueniri. Vitia verò hæc nõ alia excuti ratione, quàm per Chrifti difciplinã queũt, atq; ita pro iuuentutis renouatione animi depurationê intelligunt. Corpus enim noftrũ ab adolefcentia pergit in feniũ, verũ anima fapientis, pij probati’q; viri, à fenecta in adolefcentia trãfmittit, atq; ita homo hic exterior flaccefcit, & deficit in dies, interior verò eo magis vigefcit ac renouatur, quo diutius in iufti honeftiq; meditatione exercitio’q; vitã degit. Tale aliquid apud Platonê inuenias, dicente Socrate: Tunc fanæ mentis oculus acutè cernere incipit, cùm corporis oculus incipit hebefcere.

A P O S T O L I .

Vod verò legitur Euangelio Matthæi, Vbi fuerit cadauer, illic & Aquilę cõgregabunt: per cadauer Adamantius Dominicę pafsionis myfteriũ interpretatur, per Aquilas Apoftolos, de quibus etiã dixerit Efaias: Affumêt pennas ficut Aquilę, & current, & nõ laffabunt, & ibunt, & nõ efuerinent: fiue vt alibi legitur, Currêt & nõ laborabũt, iter faciêt, & non laffabunt. Huic interpretationi adftipulatur etiã Eucherius, qui loco hoc Euãgelico pro Aquilis fanctas ani[141-a]mas accipi tradit: & Salomonicũ illud, Via Aquilæ cœlum, de Chrifti afcen[D]fu intelligi debere cõtendit. Quòd fi ad eruditionem hanc profana etiam adiungere liceat, Antipatri memorabile fertur epigramma, fiue illud Speufippi fuerit, in Platonis fepulchrum, quem vt diuinũ antiquitas vniuerfa venerata eft, cuius ille animam ad fepulchrum è cœlo allapfam in Aquilæ fpeciem agnofcit:

[xvi]

Cur Aquila ad tumulum hunc volitas dic: nuncquid ab aftris

   Hîc habitare Deum fortè aliquem intuita es?

Imò anima extincti fum diua Platonis, Olympum

   Quæ colo, fed corpus terrigenum Attica habet.

I N G E N I V M   V E L O X .

Indarus & alijs plerifq; locis, tum pręcipuè Nemeis, ingenij promptitudinê & velocitatem per Aquilam oftendit, fumpta ab eo cõparatione, qp prędam [E] etiam valde procul diftantem mira pernicitate nancifcatur, vifu’q; ita polleat, vt profundifsima quæq; profpectet; quæ omnia ingeniorum acumini funt accomodata. Idem cùm Bacchilidis & æmulorũ fuorũ gloriã eleuat, coruos illos, fe vnũ Aquilam iactat, qp promptifsimo ingenio nihil non concipiat quantumlibet arduũ, & à terra mariq; remotũ, mox & ftyli velocitate quæconq; cõceperit affequatur. Ad huiufmodi rerum amplitudinem alludere mihi videtur Ariftophanes, Auibus, cùm Athenienfibus aut adulaturus, aut eroum fpes inanes elufurus ait, [xvii] Nimirum enim oraculum acceperant Atheniêfes, fore vt tãto vrbes reliquas poft fe interuallo relinquerêt, quãto Aquila reliquas aues volatu fuperat. Et Sofithei dictum illud celebre fuper vi eius impetuofa:

[xviii]

Una Aquila innumeras exagitabit aues.

N I L V S .

Tque Aquila hac qidem de caufa Nili fluminis hieroglyphicum in facris Ægyptiorum literis habita: quoniã enim Nilum perniciter currere, tanta’q; [F] profunditate infurgere obferuatum eft primùm Promethei tempore, eam enim fuiffe Aquilam nonnulli tradunt, quæ Promethei cor difcerperet, quippe cùm caufas incrementi perueftigare non poffet, ab Hercule demùm Aquilam cohibitam, qui fluminis impetum partim aggeribus, partim foffarum deriuio coërcuerit. Promethea’q; omnes exundationis caufas edocuerit. Inter autem vetufta Nili cognomenta A Q V I L Æ nomen inuenias, quod nomen à colore nonnulli dictum putant, vtpote qui, vt Maro ait, viridem Ægptum nigra fœcundat harena: & æquora ab eo colorari Catullus inquit, nomê’q; illi à limo, quem trahit, factum aiunt Etymologici, nam mare in longa inficit fpacia, ea’q; de caufa Melas olim, & mox Melon appellatus Ennio, Aufonio, & alijs: id’q; etymon in nomine a nigrore Feftus & Servuius agnouere.

A L T A   C O G I T A T I O .

On defuere tamen qui Aquilam huiufmodi Promethei cor adrodentê, ad mores trahere conarentur, ac profundæ cogitationis principem fignificare contenderent. Sed ne diuitus in Prometheo hæfitemus, quæ noftri fuper Aquila fenferint, potius aperiamus.


[142, A]D I V V S   I O A N N E S .

Anè homines cùm folam auium omniũ Aquilam effe diuinam autument, & antiquitas eam Ioui tela geftare crediderit, inde perfuafi funt, quòd eam omnium maximè oculo valere confpexerant, longifsimo’q; interuallo minutifsima quæq; difcernere, Homeri ad hoc accedente teftimonio, ita dicentis:

[xix]

Ut Iouis ales,

Cuius acutam aciem perhibent præftare volucres

Ante alias, quotquot cœlo fpatiantur aperto.

Et hymno Mercurij, vbi Apollo de Mercurij occultatione loquitur, qui ita latitaret, ait, vt neq; ipfum vel Aquila, quæ tam acutèvidet, infpexiffet. Hinc Theologi noftri D. Ioannem Euangelij fcriptorem per Aquilę hieroglyphicũ à diuinis illis vatibus præmonftratu deprehendére. Sanè Aquilam ( vt nomen etiam interpretemur ) ab acutè videndo dictam nonnulli ex veteribus afferunt, vt po[B]te qui Aquilam quafi aculam ab acumine dictam velint: quamuis, vt paulo antè dicebamus, alij ab aquilo colore vocem ducant: eft enim aquilus color fufcus & fubniger, ab aqua denomiantus. Vtcunq; autê, acutifsimi vifus Aquila eft Ioannes, qui oculi acie in altifsimæ diuinitatis receffum directa, præ omnibus maximè fuperioris naturæ fecreta reuelauit: cuius facies Ezechieli vifa fupremum ex quatuor locum obtinere: qui ab abolendam Abionitarum hærefim, quæ Chriftum hominem tantùm, non Deum etiã affeuerabat, ad altifsima remotifsima’q; rerum principia præpetibus euolauit pennis, de’q; penitifsimo diuinitatis nido nitidifsimas ac maximè pellucidas illas gemmas furripuit, quæ poftmodum intuentium oculis quantumlibet conniuentibus hallucinantibus’q; micantifsimi luminis claritatem attulere. Illic enim erat lux vera, quæ fola lumen mortalibus elargitur. Hic ille deprehendit humanarum diuinarum’q; rerum omnium [xx] initio fuiffe, atq; penes Deum, ipfum deniq; illa Aquilę volitantis effigies, [C] diceret Irenæus, quam facri præuidere vates, quæ Ioannis noftri beneficio, fpiritus in Ecclefia aduolitantis gratiam manifeftat. Nam hic altè exorfus principium, quod à patre eft, effigiem Verbi, quæ refertur in filio, & præclarã eius generationem enarrat, tant cum fiducia rem tam arduã aggreffus, vt Aquilæ fymbolo meritò figuretur: Ioannes inquam ille altiloquus, qp Aquilæ referatur hieroglyphico, ipfa fuceptæ lucubrationis materia fublimis, ait Eucherius, & ab ipfo rerum principio repetita, in caufa fuit. Proinde cùm volatu fublimi in ipfam Dei omnipotentis aulam elatus fit, & oculorum aciem vifu præpollens in admirandæ diuinitatis faciem infixerit, doctrinam nullo antea mortaliũ ingenio conceptam ab algo detulit, cuius initium, In principio erat Verbum.

S T A T V T A   F I R M I T E R   S E D E S .

Oc quoq; facerdotũ Ægyptiorum hieroglyphicum fuit, per Aquilam, quę faxum geftaret, hominem fignificare, qui firmam ftabilem’q; in ciuitate, locòve aliquo, fedem fibi pofuiffet: illa enim fimulac nidum fibi comparauit, quò pofsit firma & inconcuffarem fuam procurare, lapidem quempiam exquirit, quem in nido pro librmaento collocet: neq; aliã huius rei caufam facerdotes illi tradidere, fatis habentes conftructi nidi firmitatem per huiufmodi argumen[142-a]tum indicaffe. Nam & firmandis nauibus, priufquam anchoræ vfus repertus ef[D]fet, id opis faxa contulêre, id quod Apollonius Argonautas feciffe fcribit: vt minimè mirum fit, faxum, etiam in Aquilæ nido pofitũ, inferuire ftabilitati. Cæterùm lapidem hunc eum effe credere poffumus, qui [xxi] appellatur, Aquilinũ Latini dicunt, ad multa remedia vtilem: ad’q; id præcipuè, quòd partum contra omnes abortuum infidias coftodit. Idem muliebribus feminibus adalligatus, quotidiano experimento miriciè prodeffe, pariun di’q; facilitatem inducere cõperitur. Eo incenfo morbum Herculaũ, hoc eft, furorem qui plreunq; ex atrabili accidit, qua potifsimũ Herculem laboraffe tradunt, explorari putant. Inædificari nido afferunt autores noftri, nihil igne deperdere, prægnantem effe, alio velut in vtero fonante. Sed vim illam medicam non nifi in nido direptis pollere, magorum tradit fupertitio. Neq; tamen in omnium generum nidis inueniri, fed in Melęnaëti tantùm, Pygargi, Morphni, fiue vt Homerus, Percni, atq; Gnefij. Duas verò Aëtitis fpecies agnofcit Zoroaftres: vnum denfum & folidum, alterum rarum & inanem: ineffe’q; folido vim illam perficiendi fœtum, & vfque ad partus debita tempora continendi. Occurrebant hîc multa fuper lapide fignificata, quandoquidem ex eo ab Aquila in nidum collocato, rerũ ftabilimentum Ægyptij fignificare commenti fuerant: ea’q; firmitas ad Capitolij immobile faxum referenda videbatur: quæq’; veteres pafsim de cultu lapidis fanxiffent: vt’q; vel nomen ipfum magni inftar numinis aliquando habitum: quæ’q; hîc pietas noftra de petra fentiret: fed quoniam nobis cum Aquila res erat, quę lapidis effent, in commentario quod eft fuper ædificiorum partibus, transferre, ibi’q; commodius de argumento huiufmodi differere cõftituimus, cùm multa adhuc ad Aquilam pertinentia fupereffent.

T E R R A R V M    D O M I N A T I O .

T vt longo circumuecti circuitu rurfus ad imperij fignificatũ reuertamur, noftræ etiam facræ literę per Aquilam terrarũ dominationem intellexerũt, vbi apud Ezechielem legimus, Aquilam vifendæ magnitudinis, quę latè pafsis alis, immani’q; membrorũ ductu, oppleta plumis, varietate infignis, vnguibus ferox & minabunda, prępeti volatu ad Libanum applicuerit, Cedri’q; inde medullam, tenellos’q; furculos euulferit, tota altiorũ frondiũ fummitate decerpta, [F] adhæc fuccifis etiamnũ vitium feminibus, quæ omnia Babylona tranflata funt, ibi’q; fata. Neq; huic abfimilem alteram adiecére, quæ vitium earũ plamites deprædaretur. Per priorem illam noftri aiunt Nabuchodonofora Babyloniæ Regem interpretati: per alteram hanc Ægypti tyrannum, quorum prior Hierofoslymam cepti, & populũ cum Rege ipfo Sedechia principibus’q; alijs in captiuitatem abduxit: alter verò, cùm bellum aduerfus Affyrios mouiffet, Ifraëliticũ populum feruitutis affectum tædio ad fe traduxit. In vtroq; Rege Aquilæ hieroglyphicum proponitur, fed longè latior interpretatio eft in ea quæ Nabuchodonofora defcribit. Alæ fiquidem diffufæ, numerofos indicant exercitus, quos ille fecum traxerat. Membrorum exporrecta longitudo, regni eius diuturnitatem. Plumæ nihil alius fibi volunt quàm diuitias, quibus locupletifsimus effet. Varietas plumarũ, rerum ab eo geftarum gloriam indicat. Armorũ horrorem, vngues. Libanus Iudęæ claritatem atq; celfitudinem longa annorum ferie confpicuam, vnde ille medullam Cedri auulferit, quippe nobilitatem extirparit, & fummas quafq; frondes decerpferit, hoc eft, ne tenerrimæ quidem Regum proli, ætati fcilicet infirmæ, pepercerit. Sedenim totam oraculi ænigmatici feriem [143, A] interpretatur Adamantius in eundem Ezechielem homilia vndecima.

A Q V I L A R V M    I N S I G N I A    Q V Æ D A M .

Vòd verò initio dicebamus Iuftinianam familiam aurea infignem Aquila, alios huc trahit ex anituqis, quorum claritas geftaminibus huiufmodi innotuerit. Sed illud priùs dicam, quod difsimulandum in huiufmodi narratione minimè videatur.

T E R R A R V M    V M B I L I C V S .

Pud Delphos fcilicet duas fuiffe Aquilas ex auro, quod monumentũ erat terrarum vmbilicũ apud eos effe, quem Iupiter ea ratione explorauerit, vt Aquilas duas, vnam ab Oriente, alteram ab Occidête dimiferit, quæ pernici volatu in aduerfum allapfæ, fupra pythona factæ obuiã funt: quo loco defignato, declaratũ eft tibi terræ habitabilis medium effe, is’q; honos geminis Aquilis habitus, vt in templo ibidem excitato, aureæ conftituerentur. Atq; hinc illud innotefcit, quod in Maronianis appendicibus legitur:

Pallas Cecropias tuetur arces,

[B]Delphos Pythius orbis vmiblicum.

Ab Appoline autem ad Refpub. & milites trafire ipfo narrationis ordine inuitamur: ad eorum igitur infignia quædam oftendenda calamum conuertemus: gentilem enim fcutorum vfum, varias’q; in eis imagines, aut picturas, quæ familiarum indicant ftemmata, cognationes’q; tametfi viri haud quaquam contemnendi, effe hæc recentioris ætatis inuenta exiftimarint, nos antiquifsimi moris effe, & hìc & alibi toto Opere differuimus.

L A C E D Æ M O N I I .

Anq; Aquila, quæ draconem arreptum geftet, Lacedæmoniorum rempublicam oftendit: huiufmodi enim figno literas illi publicè obfignabant. Tradit hoc Iofephus, vbi literas Lacedæmoniorum recitat Arij eorum Regis ad Hebræos Onia Pontifice datas, quarum fentêtia ea erat, vt profiterentur Lacedæmonij fe per Abrahamum Iudæorum effe cõfanguineos, proinde gentem ipfam hortabantur, vt quæ Lacedæmoniorum effent pro veteri necefsitudine communia ducerent. Epiftolam eam Iofephus ait complicatam figura quadran[C]gula fuiffe, eo’q; obfignatam argumento, quod fuprà pofuimus. Quòd verò defignarit epiftolam fuiffe quadrangulam, alios atq; alios indicat complicandarũ epiftolarũ modos apud hos vel illos extitiffe: alij enim paginis, alij tabellis, voluminibus alij in vmbilicos complicatis fcribere confuerunt.

C L E A R C H V S .

Learcho autem Heraclienfium Tyranno, qui Iouis fe filium dixit, in publicum prodeunti aurea Aquila velut argumentum generis præferebatur.

H E R C V L I A N I    I V N I O R E S .

Iufmodi coloris Aquila, quippe lutea, trunco infidens in parma luti fapphi rei, cuius marginê eodem colore, fed admodũ dilutiore, circulus ambibat, Herculianorũ iuniorũ erat, qui fub Magiftro militũ Pręfentiali militabãt, quod in antiquis quibufdam eius militiæ cõmentarijs inueni apud Maffæos Romæ.

H E R C V L I A N I    S E N I O R E S .

Eniores verò Herculiani cæruleã Aquilam alis vtrinq; pafsis habuêre in rubra parma, cuius latus ambitus in margine lutei coloris erat, quê nigra linea circunducta in partes duas æquidiftãtes diffecabat. Erant verò Iouiniani, fue, vt apud Vegetium eft, Iouiani, atq; Herculiani, Illyricæ legiones duæ, quæ fena [143-a] millia militũ habebant, quos Diocletianus, qui fe Iouê Latinè vocitabat, & Ma[D]ximianus, qui pro Hercule fe gerebat, cùm ad Imperium perueniffent, pro merito virtutis ita nominibus à fe inditis, appelandos cenfuere, eos’q; cunctis legionibus prætulerunt. Tela verò illis erant plumbatæ, quos Manobarbulos vocabãt fcutis infertos, ijs’q; opportunè iactis, hoftes equos’q; priufquàm nõ modo ad manũ, fed ad ictum mifsiliũ peruenirent, graui admodũ percufsione cõfauciabant, Imperatores’q; illi horũ opera bella plurima cõfecerunt.

I O V I N I A N I    I V N I O R E S    E T    S E N I O R E S .

Ouinianorum autem qui Iuniores vocabãtur, infigne erat Aquilæ apotheofis, redimiculo fupra caput impofito. Ales ipfa natiui coloris in parma lutea, quæ rubro primùm circulo claudebatur, inde altero fapphirei coloris toto margine complectebatur. E` pectore autem Aquilæ aureus extabat vmbilicus. Seniores verò purpuream geftabant Aquilam in parma cærulea, duo’q; erant promargine circuli, ruber interior, exterior luteus.

Q V A R T O D E C I M A N I .

Ærulei coloris aliquanto diluti Aquilam geftabant Quartodecimani, qui [E] fub Magiftro militum per Thracas militabant. Ea verò ales in alba parma infidebat orbi cęruleo denfioris luti, intra quem circulus ruber erat, à cuius medio aureus extabat vmbilicus. Verùm hæc fatis fuerit attigiffe, ne opufculum vniuerfum infignibus & geftaminibus farciamus. Hæc arq; alia pleraq; huiufmodi fcriptores rerum memoriæ prodiderunt, quæ fi profequi velim, nullus vnquam futurus fit modus: quare manum de tabula, fit’q; iam fuper Aquila fatis fuper’q; declamatum.

 

 

[Finis Lib. XIX][xxii]

 



[i] Cada folio del libro contiene dos páginas, en la primera se anotó en la parte superior derecha el número, y contiene los marcadores A, B y C, mientras que en la página posterior, se incluyen los marcadores D, E y F. La numeración aquí empleada se basa en el siguiente formato: 137 seguido de una coma, y un marcador, indica la primer página (p. ej. 137,A), y 137-a indica la página posterior, que no incluye paginación numeral explícita. (Nota del Transcriptor).

[ii] Los conjuntos de letras ‘q;’ y ‘q;’, representan los símbolos  y  respectivamente, que no se encuentran en el catálogo de tipos incluidos en la librería perteneciente a la fuente ‘Garamond’, empleada en la escritura de este documento. (N. del Trans).

[iii] El conjunto de letras ‘qp’ sustituye al símbolo , idem.

[iv] El conjunto de letras ‘q~;” sustituye al símbolo , idem.

[v] De difícil lectura. En el original:

[vi] , idem.

[vii]

[viii] Los textos en cursivas rojas pertenecen a las notas marginales que aparecen en el texto.

[ix] Sic, en el original, ininteligible.

[x] El conjunto de letras ‘qm~;” sustituye al símbolo, vid. supra.

[xi] Sic, en el original, de difícil lectura.

[xii] Idem.

[xiii] Sic en el original, de difícil lectura.

[xiv] Idem.

[xv] Sic, ininteligible.

[xvi] Sic, en el original.

[xvii] Idem, de difícil lectura.

[xviii] Idem.

[xix] Idem.

[xx] Lógos, cfr. la parte final del mismo párrafo, y Evangelio Según S. Juan, I,1. (N. del Trans.)

[xxi] Sic, de difícil lectura.

[xxii] N. del Trans.