Para descargar este documento en un formato Pdf, optimizado para impresión
diríjase al siguiente enlace: Pierio Valeriano Resource Center
en este mismo sitio.
Liber XIX. [137][i]
[A]A D C L A R I S S. A B B.
D. P A V L V M I V –
S T I N I A N V M P I E R I V S
V A L E R I A N V S,
de iis quæ per Aquilam fignificantur
ex facris
Ægyptiorum literis.
Ummum ingenij tui
acumen, fuauifsimi mores, incõparabilis benignitas & eximia in amicos omnes
liberalitas effecerunt, Paule Iustiniane vir rarifsimè, ve Aquilam tibi ex
auiario meo Aegyptiaco dedicare cogitauerim, quippe quòd tu alitis huius
plerafq;[ii],
vt ita dicam, virtutes, aut excellentus naturæ dotes, præte ferre mihi
compertus es. Sed potior nimirũ caufa fuit, quòd Iustinianæ familiæ
gestamen eft Aquila aurea, quia fcilicet progeniem hanc ex Iuftiniani Imp.
Fanguine deduci omnibus eft exploratifsimum, celeberrimi illius inquã
Imperatoris, qui Byzantij præcipuè claruit, & vniuerfo præfuit Orienti:
illi fiquidem Aquilam infignis auream præferebant, qui orientis præerant: qui
verò Occidenti, quod in hanc vfq; diem cõtinuatur, fufcam, bicipite autem
vtranq;, fed vno tantũ corpore confpicuam: quod hyeroglyphicum erat,
administrationem atq; potentiam in duos diuifas, [B]
vnius tamen effe confilij atq; voluntatis.
Ex ea vos progenie progrefsi, in Uenetamq; nobilitatem cooptati, regias
virtutes ineffe vobis per ætates fingulas testatifsimũ effecistis,
Fabiorumq; Romanorum exemplo bello Hierofolymitano pro Crhristiana pietate cõtra
barbaros fortiter dimicantes, in acie ad vnum cæfi, mox vno tantùm, qui
Uenetiis fupererat, vitamq; cœlibem Deo vouerat, rogatione Senatus ad maritalem copulam compulfo,
reparata familia, ex qua breui pòst tempore tot illuftrium Senatorum effulfere
lumina, Marcus Iustinianus, fummæ vir probitatis: Beatus ille Laurentius, facra
literatura fcripstisq; nobilis, fanctitate vitæ infignis, &primus
Uenetiarum Patriarcha: Leonardus Diui Marci procurator, Græcis Latinisq;
literis ornatus: adde Bernardos, Urfatos, procuratores ipfos quoq;, &
honoratifsimis legationibus functos, vltimum hunc infuper vigilantifsimũ
clafsis Uenetæ imperatorem: ætate verò nostra Sebastianum & Antonium
literis & difciplinis eximios, qui legationibus: ipfi etiam ad fummos
quofq; principes felicifsimè administratis, patriæ charifsimi, gentis huius
fplendorem offufcari minime permiferunt. Tuam autem hæreditariam illa à
maioribus tuis acceptam probitatem, & à te ftudiofifsimè cultam appellarem,
quam Uenetiæ prædicant, admirata est Patauium, Gallia nouit vniuerfa, &
vbiubi literarum ftudia florent, omnes gestiunt celebrare: fed de re omnibus
manifesta, ne actum agam, néue modestiam offendam tuam, qui mauis probus effe,
quàm vide[C]ri, longios non ero. De te
verò quid fentiam, quid reliqui fummis laudibus efferant, non tibi, fed feculis
spero me aliquando in propatulo pofiturum. Nunc ad Aquilam aggrediamur.
D E A Q V I
L A .
Q V I L A , vt hinc
exordiar, non temerè cognomento Romana meruit appelari, cùm nulla ferè fuerit
in vniuerfo terrarum orbe pars, quà daretur acceffus, quam aufpicatifsimo ductu
Romanæ non fubiecerit autoritati. Quamuis non fum nefcius, Perfas multò ante
Romanos auream Aquilam pennas extendenti fimilem facraffe. Huic autem vni
aliti, ætatum & arufpicum omnium confenfu, id honoris datum vt magnarum
rerum profperi femper euentus fignificatione, aufpicia faceret, Buteonem,
Sanqualin, Immufculum ac Vulturium longè anteiret, reliquarum verò volucrum
oftenta, quæcunque oblata effent interuêtu fuo aboleret, neq; per aërios
tractus omnes, vlli cederet, quàm fulmi[137-a]ni.
Cùm verò aufpicia portêtaq; omnia ferè fimiles quafdam habeant fignifica[D]tiones cum Ægyptiorum
hieroglyphicis, & manifefta inter fe germanitate confentiant, non ab re
fuerit in aquila primùm auguria, mox hieroglyphica percurrere, vt hoc honoris
ei tribuatur cuius eft in auguriis prærogatiua.
R E R V
M P R O S P E R I T A S .
Ræcipuum itaq; eius
fignificatum eft, vt oblatam diuinitùs profperitatem oftendat: quod iam inde
initium fumpfit, quòd Anacreon autor antiquifsimus fcribit, Iouem aduerfus
Titanas profecturũ, facrificium Cœlo feciffe, Aquilæq; volatũ
profpero ei aufpicio victoriã portendiffe: quæ cũm fubfecuta effet,
infigne bellicum auream inde Aquilam geftaffe. In huiufmodi autem auguriis id
veteres obferuabant, vt quo geftu Aquilã fpectaffent, magni dicerent intereffe.
Nam fi volantem confpexiffent, fuaftifsimum & citra puluerem augurium
putabant, vti Arexion Parrhafuis induicauit Xenophonti expeditionem in Bithynos
agitanti. Sin verò fedentem animaduertiffent, magnum omnino effe augurium, pręclaræq;
rei alicuius indicium, in qua tamen preagenda laboris plurimũ effet
adeundum propterea quòd fedentê Aquilam aues reliquæ infeftare [E] confueffent: cuiufmodi
augurium eidem Xenophonti tunc oblatum eft, cùm Ephefo ad Cyrum iter arriperet:
dexterę enim Aquilæ, quæ fedebat, obuiam factus, futuræ celebritatis,
magno tamen labore comparande, vt poft modũ probauit euentus, omen
accepit. Nimirum autem illud in Aquila præcipua admiratione dignum eft, quòd
vna omnium animantium idem apud gentes nationesq; omnes femper indicarit, cùm
plæraq; alia ita vel populorum vel gentium certarum propria fuerint, vt quanto
huic vel illi feliciora portenderent, infaufta aliis & ærumnofa magis
minitarentur, quę locis quęq; fuis toto opere cõmonftrantur. Verùm
Aquila cui non femper profpera felixq; fuit~. Quæ bella vnquam hominum memoria
depugnata funt, in quibus illa fuerit otiofa, fiue quis Affyriorum, fiue
Medorum, fiue Perfarum hiftorias percurrat, fiue Græcorum, atque adeò Macedonum
monumenta, resq; præclarè geftas memorauerit, fiue Romanorum, qui mox omnium
excepêre gloriam famam celebritatemq;, & fublimem felicitatis apicem,
admiretur~. Apud hos autem quid vnquã
Aquila frequentius~. quid honoratius~. auid vnquam facratius fuit~. Sed vt ab
externis ordiamur, quanta illud admiratione dignum, quòd Aquila currus Gordij
pau[F]peris
alio qui viri iugo per totum diem infedit, vnde Phrygiæ regnũ Midæ eius
filio præmonftratum. Vel illud potiùs, quod cùm apud Argiuos Heraclidarum
familia defeciffet, ex qua Regê eligere mos illis antiquitus fuerat, quis Rex
creari deberet per
oraculum
fcifcitantes, refponfum acceperũt, Aquilã id oftenfuram: paucisq; admodum
pòft diebus, Aquila fupernè delapfa fuper Ægonis domo cõfedit, atq; ita omnium
confenfu Aegon Rex creatus. Hieroni quoq; Siculo admodum adolefcenti, priuatæ
fortunæ homini, Aquila, quæ primo bello quod iniit, in eius clypeo refedit,
Regemq; eum aliquando futurum indicauit. Vulgatifsima ea funt quę de
Tarquinio Prifco memorantur, cui Romam migranti Aquila pileum ex itinere
abftulit, futuri, vt Tanaquil vxor interpretata eft, principatus augurio. Quin
& Diadumeno Macrini filio in agro ambulãti, aqui[138,A]la pileũ abftulit, quê
in capite cuiufdã regiæ ftatuę depofuit, id honoris arufpicibus
adolefcenti pollicentibus. Et quoniã in noftra deuenimus, C. Marius cùm nidũ
Aquilæ cum feptê pullis puer adhuc in agro reperiffet, eũq; gremio
fufceptum ad patrê detuliffet, is admiratione motus, confultis arufpicibus,
fepties penes filiũ rei fummã futuram accepti, quòd in tot, quos gefsit,
confulatibus apparuit, quos eo numero primus omniũ affecutus eft. Quãuis
Plutarchus, Romanarum quodãmodo hoftis hiftoriarũ, rem ideo fabulofam
exiftimat, quòd autores tradant Aquilã nõ vltra duos párere, tametfi Mufęus
dixerit ab ea tris excludi, vnum ali, duos abdicari. Cui refpõderi poteft, id
oftêto feciffe fidê, quod & patri admirationê incufferat, præter morê
feptem genitos: illi enim portêtofi partus Varroni noftro funt, qui longè morê
excedunt, vti porca quę triginta capitum fœtus enixa, Æneæ auguriũ
dedit. Cęterũ, quod ad numerũ facit huiufmodi, Albino etiã
feptima poftquã natus eft hora, cõuiuio quod eius celebritati deputabatur, cùm
ei fierêt nomina, feptê Aquilę paruulæ de nidis allatę funt, &
quafi ad locũ circa cunas pueri cõftitutæ: quod omê pater eo procliuius ad[B]mifit, qp[iii]
rarifsimũ eft in illis regionibus vbi Hadrumentũ, huius natale folum,
in Africa, videre Aquilas. In huiufmodi oftentũ accepti Octauianus, quòd
fibi ad quartũ lapidem Campanæ viæ in nemore prandenti, Aquila ex
improuifo panê de manu rapuerit, cùmq; altifsimè volaffet, rurfus ex improuifo
leniter delapfa reddiderit. Eadê nunquã antea Rhodi cõfpecta, ante paucos dies
q~;[iv]
Tiberius inde reuocaretur, felici admodũ aufpicio in culmine domus eius
affederat. Et Claudij, qui diu inter ludibria aulæ fuerat, fub Caio demum
fratris filio confulatũ adepti, quã primum cum fafcibus ingreffus eft forũ,
pręteruolãs aquila dexteriore cõfedit humero, indicio futuri apud eum
Imperij manifefto. Acie aũt Bebryacenfi, priufquã cõcurfum effet à
militibus, Aquilæ duæ in confpectu omniũ conflixere, victaq; altera tertia
fubuienit à folis ortu, quæ victricê abegit. Ita duob. inter fe decertantibus
Imperatoribusm Vefpafianus, qui Orienti pręerat, rerũ potitus eft.
Quin & maximo, qui turbulentifsimis Reip. Temporibus Imperator electus eft
à Senatu, vt Maximi obuiã iret crudelitati, quamuis humillimo genere nato,
patri quippe plebeio homine, arte ferrario, vt alij dicunt carpentario, aufpiciũ
imperij dederat Aquila, cùm eo nato carnê bubulã & qui[C]dem multã in eius cellã proieciffet,
quæ angufto patebat impluuio: eam deniq; cùm iaceret, nec quifquã auderet
attingere religionis timore, iterũ fuftulit, & in proximũ
facellum, quod erat Iouis Præftitis, detulit. Eadem oftento huiufmodi infantê
adhuc Aurelianũ vinctum fafciola fine vlla noxa de cunis fuftulit, &
in aram quæ iuxta facellum fortè fine ignibus erat, depofuit. Verùm hæc temere
fortè accidere potuerunt, cùm nulla non die ignobilifsimis etiã viris Aquilæ
fefe oftentent, & his etiam admirabiliora nonnunquam faciant, quorum tamen
nemo vllam affequitur celebritatem. Oftenta in illis obferuata, quòd eorum qui
ad aliquã rerum amplitudinem euehuntur, dicta factaq; omnia quantumlibet leuia
repetuntur, & oraculorum inftar in acta referuntur. Sed demus hoc
contentiofis. Illud puto non negabunt, alicuius effe momenti, quòd Aquilæ
gerendis rebus tam fæpe fe duces exhibuerint, & quafi diuinitùs miffæ, vel
quid agendum oftenderint, vel quò res euafuræ effent præmonuerint. Cùm natus
effet Alexander Macedo, Aquilæ duæ tota ea die præpetes fupra culmê domus
infederunt, omen duplicis Imperij, Europæ Afiæq; præferentes. Ea autê quę
à claffe in continentem progreffa, ibiq; firmata, augurio fuit, Perfas terra,
non [138-a]
mari debellandos effe, Alexandri ipfius interpretatione, fecus quàm Parmeno [D] fentiret. Et difficillimo
eo prælio, quod cum Darianis apud Arbellã cõmiffum eft, quo nullum vnquã acrius
inter eos fuit, Aquila paululum fupra caput Alexandri placidè volitare vifa,
nec armorum fonitu, nec gemitu clamoréue vllo morientiũ territa, diuq;
circa equum ipfius regis pendenti magis quàm volanti fimilis apparuit,
præfagio, vel indicatione potiùs, quò res euafura effetmanifeftifsima. Augurium
huiufmodi legas apud Tacitum Fabio Valenti oblatum. Cùm is exercitum in bellum
ageret, ipfo profectionis die quilam leni meatu, prout agmen incedebat, veluti
ducem viæ prouolaffe, longumq; per fpatiũ, nullo gaudentium litim clamore,
augurium accipientiũ, & alitem faluere iubentium, terrefacta, ita iter
continuaffe, vt haud dubiè magnę & profpere rei omen acciperetur.
Eiufmodi aufpicij lætitia Vitellio fuit, copias aduerfus Othonem præmittenti:
fiquidem à parte dextera repentè Aquila aduolauit, luftratisq; fignis,
ingreffos viam fenfim antecefsit. Et memorabili ea pugna, qua Locrorum XV.
millia tantùm, ducenta & viginti millia Crotonenfium profligarũt, qua
pugnabãt parte Locri, Aquila ab acie nunquã recefsiffe fertur, eosq; tãdiu quo
ad [E]
vincerent circumuolaffe. Quid, quæ Deiotaro Regi auguriũ dedit, ex itinere
diuertendum~. cui ille obfecuturus cùm effet, conclaue mox illud, vbi Res
manfurus erat, fi ire perrexiffet, proxima nocte corruit. Eadem Mario reditum
cum fumma gloria triumphabũdum pollicita eft, cùm anguem arreptum vnguibus
dilaceraffet, et in aquas abieciffet, & occafum inde verfus abuolaffet: quæ
Cicero luculentifsimis carminibus in Mario decantauit.
I M P E R A T O R I
A M A I E S T A S .
Mnibus igitur nationibus et
gentibus Aquilam in oftêtis Imperij magnitudinem portendiffe multis exemplis
apparuit. Cæterùm cùm multæ fint Aquilarum fpecies, eam Ægyptij facerdotes in
regio hoc fignificato deligebãt, quæ a nigricanti colore fulua poteft
appellari: huic enim Rex deorum Iupiter, regnũ, vt Horatius ait, permifit
in aues vagas: in ea regiæ virtutes omnes elucefcunt, quippe quæ viribus omniũ
præftantifsima, vna fœtus fuos alit atq; educat, vna pernix, concinna, polita,
apta, intrepida, ftrenua, liberalis, minimè inuida, minimè petulans, verùm
quadam etiã modeftia pr
ędita: ea non clangit, non lippit,
nõ murmurat, fed regios deniq; mores, regiam prorfus maieftatem in o[F]mnibus imitatur. Quinetiã
inuenias homines eo nafo præditos, cuiufmodi Aquilæ roftrũ eft, pro regiis
ęftimari folitos; quod Plato tradit, & Plutarchus receptũ
afferuit: Perfęq; hominũ id genus mirum in modũ cõmendabant:
eiufmodiq; fiuiffe Cyrum hiftoriarum autores tradunt, atq; ea fe fpecie factũ
gloriari folitum. Sed quoniam roftri agruwou[v],
illud eft quod ifti regium exiftimant, animadueretendũ duplex effe ton
grupon[vi]
genus: vnum, cui à fronte ftatim nafus infugit, id impudentis animi
fignum ponit Ariftoteles, fimilitudinemq; eam ad coruum propius accedere:
alterum, cui nafi curuatura feparatur à fronte, circaq; medium intumefcit,
& in vnci fpeciem exit. Hoc effe magnanimitatis indiciũ, & ad
Aquilam referri, Philofophus idem tradit. Meritò itaq; Pyrrhus quoq; multis à
fe rebus magnificè præclareq; geftis, Aquil
ę cognomento plurimũ
gaudebat: quanquã ea erat modeftia, vt non omnem fibi rerum geftarum gloriã
vfurparet, fed bonam eius partem in milites transferret. Nam cùm aliquando
rebus bene geftis domũ rediiffet, illumq; milites Aquilam appellitarent:
Per vos, inquit, Aquila fum, qui veftris armis veluti pennis fubleuor. Vidimus
eius nu[139, A]mum,
in quo Aquila cũ fulmine fub pedibus iacente, & ramis duobus quernis
in coronã flexis, cum infcriptione Dorica, AREIRWTAN.[vii]
ab altera parte caput eft, quod alij Iouis, alij Pyrrhi ipfius effe
dicunt: nam infcriptio Epirotarum videtur ad Regem fpectare. Querna verò
corona, quæ apud Romanos hieroglyphicum eius eft qui ciuem feruarit, in hoc
numo glandes Chaonias & oracula Iouis dodonæi fignificare poteft. Apud
Pindarum legas Aquilam ita volucrũ reginam ab Ioue declaratam, veluti
Delphinũ pifcium, vtriufq; pernicitate genus omne fuum exuperante. Hinc
idem ait, Aquilã in fceptro Iouis præfigi folitam. Neq; verò mirum, Pindarum
vgiq; honoris tantum Aquilæ tribuiffe, cùm Aquilæ apud Thebanos nõ aliter inter
numina colerentur, quàm Cynocephali, Crocodili, & alia quædam bruta apud
Ægyptios in cultu fuere, &, vt
fumus
pafsim totis his Commentarijs oftenfuri, pro dijs habita.
Vm igitur Imperatorem atq;
regem Aquila defcriberet, eorũ etiã iuftis dedicabatur, qui filijs
fuperftitibus decedebant: eos enim in[B]ter
diuos referre mos erat: cuiufmodi morê Herodianus in Seuerianis iuftis
latifsimè profequitur, ex quibus Aquila, fimul ac ignis pyræ fubiectus effet, ex intimo fuggeftus
tabernaculo emittebatur, quæ Principis animam in cœlum refere videret.eamq; in
numifmatis videre eft, nonnunquam cum fpolijs, nonnunquam cum faftigio: fic
enim fuggeftum illum, in quo cadauera principum cremabantur, Cicero videtur
appellaffe, cuius formam apud Herodianum legimus, & in plerifq; numis
confpicimus. Vfque adeò verò funt Imperatoribus Aquilę dedicatæ, vt ne in extremo quidem vitæ eos
deferuerint, déq; cœlo, quibufcunq;
modis poffent figna dederint, fi qua poffet ad falutem via præmuniri. Nam eidem
Imperatori Seuero figna mortis attulerunt Aquilæ quatuor, à quibus fibi vifus
eft per no[C]cturnam
imaginem in cœlum rapi. Et Octauianum Auguftum, cùm luftrum in Campo Martio
magna populi frequêtia conderet, Aquila fæpius circumuolavuit, tranfgreffaq; in
vicinam ædem, fuper nomen Agrippæ ad primam literã fedit: vnde arufpices
interpretati funt, eum paulo pòft moriturum: quod haud ita multò pòft euentus cõprobauit.
Videre autem eft in numo, cuius infcriptio eft D I V I A V G V S T I P A T R I S, Aquilã
igni fubiecto, quod ego ad iufta eius retulerim quamuis nonnulli facrũ
effe putant, propterea quòd Imperatoria, quæ Gręci Hecatomben appelant, ex
centũ leonibus & centũ Aquilis celebrata fuerint abaliquot
Imperatoribus, & à Græcis etiã, quod tradit Iulius Capitolinus in vita Maximi
& Balbini. Sed nihil hoc ad Auguftum, de quo nihil tale memoriæ proditũ.
In numo cuius infcriptio eft, D I V V
S P E R T . P I V S
P A T E R, Aquila eft pilæ infidens, quafi eum
fupra cœli cõuexa fublatũ effe velit innuere: nã altera infcriptio eft, C O N S E C R A T I O. Atq; hæc in diui M.
Antonini Pij numis multipliciter habetur, nonnunquã cum fulmine, nonnunq~; etiã
Antoninum ipfum inter alas geftans, nonnunq~; verò cubicularem lectulũ in
cœlũ tollens, cum infcriptione, C O N S
E C R A T I O . Qui Bellunenfi in agro reperiunt argêtei, ex vno
latere pulcherrimũ ipfius Antonini caput habent cũ infcriptio[139-a]ne, D I V V S A N T O N I N V S, ex
altero Aquila aræ rotundi ambitus infiden[D][Vefpafiani.[viii]]tem:
Infcriptio, C O N S E C R A T I O . Verùm
etiã in Vefpafiani numo Aquila eft quæ pilam geftat, atq; in eiufdem alis
tabernaculum corymbis & fertis redi[Hadriani.]mitum.
In Hadriani numis aliquot, Imperator ipfe fceptrum ab Aquila recipere videtur,
quafi illi ba Ioue delatũ effet Imperium, quod & infcriptio declarat, [Sabinæ Auguftæ.]
P R O V I D E N T I A D E O R V M . In
numo diuæ Sabinæ Auguftæ Aquila eft cũ fulmine, & infcriptione, C O N S E C R A T I O . quamuis in fœminarum iuftis
Pauo, non Aquila, eft adhiberi folita, de quo in Pauonis commentario.
R E X P I V S
E T M I S E R I C O R S .
Ed iam nos appelant Aquilæ
virtutes, illaq; in primis, quòd pium & mifericordem Regem, Qui fcilicet
Victum & neceffaria inopibus eroget, oftendere qui volunt, Aquilam eam
proferunt, quam à vigore, quo egregiè prędita eft,
Ofsifragã appelant: ea enim pullos, quos fub aquila, vel montana ciconia,
inuida illa inquam & famelica, quã Græci
[ix]
noftri aliquot vulturinam Aquilam nuncupant, nido eijcit, parentis adhuc operam
defiderantes, cùm volandi facultatem nondum adepti fuerint, ad fe recipit, atq;
educat, benigneq; tuetur, [E]
dum quantum fatis fit adoleuerint.
B E N I G N I T A S .
Vę quidê manfuetudo fecit, vt iuniores (nã
apud Ægyptios cõmentũ huiufmodi nõ inueni) fi benignitatê cõmodifsimo
hieroglyphico explicare vellêt, Aquilã cum alia quauis alite ex eadê olla cibũ
capientê fingerent. Sed qm~[x]
in Aquilæ benignitatê incidimus, miffum illud facere nõ poffum, quod
admiratione dignũ apud Plutarchũ legi, vt fi cui argumentũ
placuerit, totius hiftoriæ fcenã fibi pingendam curet. Cùm peftis olim
Lacedæmona exhauriret, oracula monuerũt mali vim ceffaturã, fi quotannis
nobilê aliquã virginê immolaffent. Obfecuti Lacedæmonij, oraculi fidê
approbauerũt. Fortè verò euenit vt Helenæ fors obtigerit, quę cùm mactanda duceretur,
Aquila deuolãs facrificuli gladium abripuit, & ad armenta delatum fuper
iuuencã demifit: cuius prodigij argumento
[xi],
id genus facrificij fublatũ eft, quod memoriæ prodidit Ariftodemus. Idê
olim eueniffe Romæ in Valeria Luperca, & eadê de caufa, tradit Ariftides
Italicarũ rerum volumine decimonono, quem idem Plutarchus citat. [F]
Rates verò Pergamenus, quod
& Stefichorus Poëta poëmate profecutus eft, hiftoriã ab eiufmodi
beneficentia nõ abfimilê recitat. Nam cùm decê & fex meffores quendã è
focijs aquatũ mififfent, reperit is apud fontê ferpentê, qui cõplexus
Aquilam arctifsimis eam fpiris implictã fuffocabat. Ille vt falce mefforia
armatus erat, audacter progreffus, ferro ferpêntem diffecuit, Aquilã liberã
abire permifit: comq; haufta in vrnam aqua redijffet, focijs fingulis poculũ
miniftrauit: mox cùm & ipfe quoq; bibere vellet, præfto adfuit Aquila, quæ
poculum ab ore difpulit eiectũ procul: dumq; meffor factum miratur, &
Aquilã, quam probè nouerat, increpat, eamq; apud focios ingrati animi ream
agere meditatur, vi[140, A]det eos
& hic & illic concidentes vitam exhalare, vnde fimul & aquam, quã
illi biberant, veneno infectam, & fe periculo fubductum intellexit,
beneficiumq; in volucrem optimè collocatum, manifeftifsimè cognouit.
C O N V I C I O R V M C O N T E M P
T O R .
Vantum verò illud eft, &
verè regium quòd Aquila eft cõuiciorum contemptrix: Vnde nõnulli cõmenti funt
Aquilã figurare ftatu immobili cõfidentem, nulla pennarũ afperitate
terribilem, neq; hiatu roftri minacem: iuxta hanc cornicem fummittere, eo
geftu, vt & laceffere, & couicia facere videatur, fi conuiciorum
contemptorem hieroglyphicè referre voluerint. Cornicê enim aiun folere Aquilã
laceffere, & in certamê quodammodo prouocare: illã verò non plus cornicis
conuicia & importunitatem facere, quàm elephas culicem.
P A T E R N A D I F F I C V L T A S
.
Edenim ab his diuerfa ponere
videntur Ægyptij facerdotes, qui morofum patrem, & difficilem admodũ
in filios, per eius generis Aquilã cui Pygargo nomen ab albicanti cauda eft,
fignificari voluerint, fiue hęc
[xii]
fit, de qua fu[B]perius:
ea enim maximè omnium animalium pullos faftidit fuos: vt non immeritò Plotinus
eos qui fine ratione modoq; ciuitates atq; imperia gubernãda regendaq;
fufceperint, poft obitũ per
[xiii]
Aquilas fieri dixerit. Damnat & Bafilius in hoc ingenium Aquilę &
in educãda prole fua iniquifsimã apellat.
S O L I T V D O R E G N I .
Vòd verò per Aquilam regni
folitudinê intelligimus, funt qui factũ ea ratione defendant, quòd regium
effe dicant, vnum è filijs hęredem inftituere, vni
rerum habenas commendare, quoandoquidem, vt ait Ouidius,
Non bene cum focijs
regna Uenus’q; manent.
Et apud rerum fcriptores quotidie legimus,
potentifsimas vrbes euerfas, clariffima deleta regna, illuftres familias
extinctas, & in populos omnia malorũ genera ebacchari cœpta, fimulac
poteftas regia pluribus fuerit cõmunicata. Quinetiam Ifocrates, quamuis de
regimine multa quoquo verfum difputet, & nunc huic, nunc illi rationi
fauere, pro loco quem tractandum fumpferit, videatur, æquabiliorem tamê ciuibus
monarchiam oftendit, propterea quòd illa ambitio[C]nes, omnium popularium
diffenfionum femen, extinguat: quod cùm Ariftoteles quoq; mirum in modum
approbaret, Homeri fententiã fecutus, quòd difputationibus fuis pondus adderet
& autoritatem, verfum eius citauit:
Multos effe duces
haudquaquam proderit: efto
Rex vnus, princeps
vnus, qui publica tractet.
Non indecenter igitur Aquila, vt vulgato per
Ariftotelem Mufæi verfu fertur,
Tris parit, atq;
duos nido eijcit, educat vnum.
Sed, vti fuperius oftendimus, fpecierũ
diuerfitas in eo genere efficit, vt contraria fuper alitis natura autores
fcribere videantur. Vtconq; verò, educationis huiufmodi ratione habita, per
Aquilæ pullum folitudem interpretabantur.
P E R N I C I O S A P O T E N T I A .
Vinetiã ijdem facerdotes Ægyptij potentiã cuiufpiã, quæ
focijs & amicis omnibus perniciofa effet, per Aquilæ pennas fignificabãt.
Huiufmodi fiquidê ea vis eft, vt aliarũ auiũ plumas, fi cõmifceantur,
interterere, & quodãmodo deuorare videant: quod & in tergoribus pantherę
atq; hyænę identidê fieri cõpertũ eft. Pantherinũ quippe tergus
hyænæ cedere fuo loco diximus. Eandê [140-a] inter iugandê & quercũ
antipathiã effe, fcribit Plinius, tanto quidê naturę difsi[D]dio, vt fi quercus iuixta
nucê iuglandê fata fit, prorfus emoriat. Eft & illud hiuc miraculo perq~;
fimile, quod de cardamo fert. Olus id apud Perfas vfitatifsimũ, cuius
natura eft humorê omnê terrę ad fe ita ttrahere, vt reliquæ circũpulluantes
herbę cogant exarefcere: de quo prouerbiũ eft apud Ariftophanê. Id
alio vocabulo Scaphon vocãt, Iberis eft Diofcoridi, Ægyptijs Semeth, Nafturtiũ
Romanis. Caufam verò fuper Aquilæ pennis Philofohpi cõmentãtur, qp cùm auis
ipfa fit omnib. alijs infenfa, deriuet vis ipfa animalis in res quoq; eius
inanimes, per fympathiæ contagionem. Alij peftiferã maleolentiæ vim quandã
ineffe aliti deprehendêre, propter quã tacta ab ea facilè cõputrefcãt: iudicio
effe reliquias eius hefternas neq; ab ea ipfa, neq; ab alio quopiã animaliũ
repeti. Permeare verò cõtagionê eam etiã in pennas, quę alienas iuxta fe
pofitas adurere propé modum pro cõperto tradunt. Ita eius qui rerũ fumma
potiat maieftas, fulgore fuo reliquos obfcurat, & veluti mi cãtifsimum
Solis iubar, vbi exortũ fuerit, lucê omnibus ftellis intercipit. Obijciunt
alij hoc in multorũ principũ tyrannidê & rapacitatê, quibus nõ
fine rerũ tuarũ iactura pofsis adhęrefcere. Quomodo cunq; [E] aũt quifpiã
acceperit, natura hoc cõparatũ, vt debiliora à validiorib. abfumant.
E R V D I T V S I M P V R V S.
N Diuinis literis, quę
rem hanc aufterius tractãt, Aquila, gryphus, haliętus & miluius
rapacitatê fignificãt, & à facris vt immunda reijciunt: per quas alites, vt
fignat Hefychius, intelligimus eos, qui fublimia quidê perfcrutari vdeantur,
cœli quippe motus & rationê, ftellarũ fitum atq; naturã, quæ’q;
fuperioribus in elementis igne & aëre fiunt varietates, cõtemplationi
vigilijs’q; non fua tantùm caufa, fed aliorũ etiã inftitutionibus dediti,
vita tamê & impuri fint & malefici, dum vel infidias lijs intendũt,
vel fordida quæq; cõuenantur, fuarũ ita rerũ fatagentes, vt ad cõmoditates
fuas omnia cõtrahãt, inexplebili’q; auaritia æftuantes, nõ fuis tantũ
fruantur, fed imbecilliorũ quoq; bona diripiãt, qualê Hieronymus notat
lib. de Viuendi forma ad Rufticũ monachum, fuper eremita quodã, qui
publicas priuatas’q; eleemofynas in fuum & fuorũ tantũ vfum
verterat. Ita enim fcribit: Vidimus & planximus Crœfi opes vnius morte
deprehenfas, vrbis’q; quafi in vfum pauperum congragatas, ftirpi & pofteris
derelictas. [F]
M A L V S D Æ M O N .
On imperitè igit Aquila diuo
Gregorio malignus eft fpiritus animarũ raptor. Vt verò ea quæ de
perniciofa dominatione dicta funt, quę omnia ad mũdi
huius principê accõmodari poffunt, iam prætereamus, habet & hoc proprium
Aquila quòd pifces ab alto aëre cõfpicata, eos pręcipiti curfu delapfa
rapit. Pifces verò animarum hieroglyphicum effe, dictum Commentario fuo.
P R I N C E P S S I B I
T A N T V M S T V D E N S .
Diungunt ad hæc Ægyptij
facerdotes, Regem rerũ tantũ fuarũ fatagentê, neq; aliorum incõmoda
calamitatésve miferantem, per quã propofuiffent Aquilã oftendi, eam quippe in
aftruendo nido folicitã: illa fiquidê in folis excelfis, arduis &
præcipitibus locis nidulatur, & omnino longè fublimius volat, q~; volatilia
reliqua. Hinc fit vt ab aliarũ auiũ confotrio atq; confuetudine fefe
abducere videatur, qui quidê plerifq; Regibus mos eft, qualem in Hadriano fexto
Pont. Max. viro Batauo vidimus, qui humanã omnem confuetudinê ita auerfabatur,
vt nõ nifi propria vel vtilitate vel necefsitate cogente, fui vidêdi copiam
faceret. Quòd fi, quod rarò admodũ vidiffes, fpatiatum in fubiectos
Pontificio [141,
A] palatio campos obequitaret,
nullis accitis comitib. Nullo, vt Pontificũ mos eft, æris tinnuli
fignodato iter arripiebat: fimulac principes, antiftite’q; & cohors reliqua
ex officio affecuti efsêt, equũ ipfe, nullius falutationê moratus, citatio
regreffu perurgebat, confpectum’q; omnem hominũ, tanq~; nihil ad fe eorum
ingeniũ pertineret, effugere properabat, féq; in intimas palatij latebras
occultabat.
P R Æ F A M E M O R I E N S .
Vòd fi hominê eo mortis
genere periturũ, quod Homero Platoniq; omnium eft miferrimũ, ijdem
fignificare voluiffent, hieroglyphicũ habebant Aquilæ, cuius roftrũ
effet enormiter in curuatũ: fenefcentibus enim Aquilis roftrum fuperũ
accrefcit adeò, incuruatur’q; fubinde magis ac magis, vt nulla demùm aperiendi
data copia, inedia plerunq; deficiat & extinguat. Hinc illa in bibaces,
Aquilę fenectus, exprobratio: quippe quæ amiffa
edêdi facultate, humorem afsiduè forbillare cogitur, vitam’q; aliquandiu
pertenui ea ope protrahere. Ac, ne vfquam defint Gręcorum fabulæ, commenti
illi funt fuiffe olim hominê, qui hofpitem affeciffet iniuria, proinde’q;
deorum ira in Aquilam cõmutatum, [B] in’q;
fceleris pœnam eo affectum malo vt fame confumeretur.
I V V E N T V S R E N O V A T A .
Ddunt alia quædã iuniores, vt
illud ex Pfalmo interpretentur, Renouabitur vt Aquilæ iuuentus tua: quod nefcio
cur nõnulli legunt, Ruocabitur, com Græcè fit
[xv]
Diuus Hieronymus Aquilã ait, vbi cõfenuerit, pennis fupra modũ grauari,
edeo’q; fontem ab ea quæri, cuius afpergine pennas egerat, quibus leuata calorê
intra fe colligit, fanariq; tum primùm oculos, mox ab immerfatione in iuuentam
redire. Eucherius Aquilas ait vi nimiæ fenectæ implumes fieri, & nido
relatas à pullis fuis vicifsim miniftrãtibus pafci, donec deterfo fenij
veterno, cũ pennis volandi etiã vfum recipiãt. D. Auguftinus Aquilam ait
fenio grauatã roftri immodicè crefcentis aduncitate eò redigi, quod paulo antè
dicebamus, vt nec os aperire, nec cibum vllo pacto capere pofsit: impulfam
itaq; naturę vi collidere roftrum ad petrã, cuius
atrritu excuffa ea parte quę redundabat, ad cibũ redire, atq; ita ex
eo fenio reparari, vt omnino iuuenefcere videatur. Noftri petrã loco hoc
Chriftum intelligũt: pro’q; roftro obunco, pra[C]uitatis peruerfitatis’q;
opera, qp Phyfiognomici eius figuræ nafum, vti fuperius dictum, iracundię
& rapacitatis indiciũ effe colunt: huiufmodiq; homines auaros plurimũ
alieni appetêtes, & vltionis ftudiofos inueniri. Vitia verò hæc nõ alia
excuti ratione, quàm per Chrifti difciplinã queũt, atq; ita pro iuuentutis
renouatione animi depurationê intelligunt. Corpus enim noftrũ ab
adolefcentia pergit in feniũ, verũ anima fapientis, pij probati’q;
viri, à fenecta in adolefcentia trãfmittit, atq; ita homo hic exterior
flaccefcit, & deficit in dies, interior verò eo magis vigefcit ac
renouatur, quo diutius in iufti honeftiq; meditatione exercitio’q; vitã degit.
Tale aliquid apud Platonê inuenias, dicente Socrate: Tunc fanæ mentis oculus
acutè cernere incipit, cùm corporis oculus incipit hebefcere.
A P O S T O L I .
Vod verò legitur Euangelio
Matthæi, Vbi fuerit cadauer, illic & Aquilę
cõgregabunt: per cadauer Adamantius Dominicę pafsionis myfteriũ
interpretatur, per Aquilas Apoftolos, de quibus etiã dixerit Efaias: Affumêt
pennas ficut Aquilę, & current, & nõ laffabunt, & ibunt, &
nõ efuerinent: fiue vt alibi legitur, Currêt & nõ laborabũt, iter
faciêt, & non laffabunt. Huic interpretationi adftipulatur etiã Eucherius,
qui loco hoc Euãgelico pro Aquilis fanctas ani[141-a]mas accipi tradit: &
Salomonicũ illud, Via Aquilæ cœlum, de Chrifti afcen[D]fu intelligi debere cõtendit.
Quòd fi ad eruditionem hanc profana etiam adiungere liceat, Antipatri memorabile
fertur epigramma, fiue illud Speufippi fuerit, in Platonis fepulchrum, quem vt
diuinũ antiquitas vniuerfa venerata eft, cuius ille animam ad fepulchrum è
cœlo allapfam in Aquilæ fpeciem agnofcit:
Cur Aquila ad tumulum hunc volitas dic: nuncquid ab aftris
Hîc habitare Deum fortè aliquem
intuita es?
Imò anima extincti fum diua Platonis, Olympum
Quæ colo, fed corpus terrigenum
Attica habet.
I N G E N I V M V E L O X .
Indarus & alijs plerifq;
locis, tum pręcipuè Nemeis, ingenij promptitudinê &
velocitatem per Aquilam oftendit, fumpta ab eo cõparatione, qp prędam [E] etiam valde procul
diftantem mira pernicitate nancifcatur, vifu’q; ita polleat, vt profundifsima
quæq; profpectet; quæ omnia ingeniorum acumini funt accomodata. Idem cùm
Bacchilidis & æmulorũ fuorũ gloriã eleuat, coruos illos, fe vnũ
Aquilam iactat, qp promptifsimo ingenio nihil non concipiat quantumlibet arduũ,
& à terra mariq; remotũ, mox & ftyli velocitate quæconq; cõceperit
affequatur. Ad huiufmodi rerum amplitudinem alludere mihi videtur Ariftophanes,
Auibus, cùm Athenienfibus aut adulaturus, aut eroum fpes inanes elufurus ait,
[xvii]
Nimirum enim oraculum acceperant Atheniêfes, fore vt tãto vrbes reliquas poft
fe interuallo relinquerêt, quãto Aquila reliquas aues volatu fuperat. Et
Sofithei dictum illud celebre fuper vi eius impetuofa:
Una Aquila innumeras exagitabit aues.
N I L V S .
Tque Aquila hac qidem de
caufa Nili fluminis hieroglyphicum in facris Ægyptiorum literis habita: quoniã
enim Nilum perniciter currere, tanta’q; [F]
profunditate infurgere obferuatum eft primùm Promethei tempore, eam enim fuiffe
Aquilam nonnulli tradunt, quæ Promethei cor difcerperet, quippe cùm caufas
incrementi perueftigare non poffet, ab Hercule demùm Aquilam cohibitam, qui
fluminis impetum partim aggeribus, partim foffarum deriuio coërcuerit.
Promethea’q; omnes exundationis caufas edocuerit. Inter autem vetufta Nili
cognomenta A Q V I L Æ nomen inuenias, quod nomen à colore nonnulli dictum
putant, vtpote qui, vt Maro ait, viridem Ægptum nigra fœcundat harena: &
æquora ab eo colorari Catullus inquit, nomê’q; illi à limo, quem trahit, factum
aiunt Etymologici, nam mare in longa inficit fpacia, ea’q; de caufa Melas olim,
& mox Melon appellatus Ennio, Aufonio, & alijs: id’q; etymon in nomine
a nigrore Feftus & Servuius agnouere.
A L T A C O G I T A T I O .
On defuere tamen qui Aquilam
huiufmodi Promethei cor adrodentê, ad mores trahere conarentur, ac profundæ
cogitationis principem fignificare contenderent. Sed ne diuitus in Prometheo
hæfitemus, quæ noftri fuper Aquila fenferint, potius aperiamus.
[142, A]D I V V S I O A N N E S .
Anè homines cùm folam auium
omniũ Aquilam effe diuinam autument, & antiquitas eam Ioui tela
geftare crediderit, inde perfuafi funt, quòd eam omnium maximè oculo valere
confpexerant, longifsimo’q; interuallo minutifsima quæq; difcernere, Homeri ad
hoc accedente teftimonio, ita dicentis:
Ut Iouis ales,
Cuius acutam aciem perhibent præftare volucres
Ante alias, quotquot cœlo fpatiantur aperto.
Et hymno Mercurij, vbi Apollo
de Mercurij occultatione loquitur, qui ita latitaret, ait, vt neq; ipfum vel
Aquila, quæ tam acutèvidet, infpexiffet. Hinc Theologi noftri D. Ioannem
Euangelij fcriptorem per Aquilę hieroglyphicũ à
diuinis illis vatibus præmonftratu deprehendére. Sanè Aquilam ( vt nomen etiam
interpretemur ) ab acutè videndo dictam nonnulli ex veteribus afferunt, vt po[B]te qui Aquilam quafi aculam
ab acumine dictam velint: quamuis, vt paulo antè dicebamus, alij ab aquilo
colore vocem ducant: eft enim aquilus color fufcus & fubniger, ab aqua
denomiantus. Vtcunq; autê, acutifsimi vifus Aquila eft Ioannes, qui oculi acie
in altifsimæ diuinitatis receffum directa, præ omnibus maximè fuperioris naturæ
fecreta reuelauit: cuius facies Ezechieli vifa fupremum ex quatuor locum obtinere:
qui ab abolendam Abionitarum hærefim, quæ Chriftum hominem tantùm, non Deum etiã
affeuerabat, ad altifsima remotifsima’q; rerum principia præpetibus euolauit
pennis, de’q; penitifsimo diuinitatis nido nitidifsimas ac maximè pellucidas
illas gemmas furripuit, quæ poftmodum intuentium oculis quantumlibet
conniuentibus hallucinantibus’q; micantifsimi luminis claritatem attulere.
Illic enim erat lux vera, quæ fola lumen mortalibus elargitur. Hic ille
deprehendit humanarum diuinarum’q; rerum omnium [xx]
initio fuiffe, atq; penes Deum, ipfum deniq; illa Aquilę volitantis
effigies, [C]
diceret Irenæus, quam facri præuidere vates, quæ Ioannis noftri beneficio,
fpiritus in Ecclefia aduolitantis gratiam manifeftat. Nam hic altè exorfus
principium, quod à patre eft, effigiem Verbi, quæ refertur in filio, &
præclarã eius generationem enarrat, tant cum fiducia rem tam arduã aggreffus,
vt Aquilæ fymbolo meritò figuretur: Ioannes inquam ille altiloquus, qp Aquilæ
referatur hieroglyphico, ipfa fuceptæ lucubrationis materia fublimis, ait
Eucherius, & ab ipfo rerum principio repetita, in caufa fuit. Proinde cùm
volatu fublimi in ipfam Dei omnipotentis aulam elatus fit, & oculorum aciem
vifu præpollens in admirandæ diuinitatis faciem infixerit, doctrinam nullo
antea mortaliũ ingenio conceptam ab algo detulit, cuius initium, In
principio erat Verbum.
S T A T V T A F I R M I T E R S E D E S .
Oc quoq; facerdotũ
Ægyptiorum hieroglyphicum fuit, per Aquilam, quę
faxum geftaret, hominem fignificare, qui firmam ftabilem’q; in ciuitate, locòve
aliquo, fedem fibi pofuiffet: illa enim fimulac nidum fibi comparauit, quò
pofsit firma & inconcuffarem fuam procurare, lapidem quempiam exquirit,
quem in nido pro librmaento collocet: neq; aliã huius rei caufam facerdotes
illi tradidere, fatis habentes conftructi nidi firmitatem per huiufmodi argumen[142-a]tum indicaffe. Nam &
firmandis nauibus, priufquam anchoræ vfus repertus ef[D]fet, id opis faxa
contulêre, id quod Apollonius Argonautas feciffe fcribit: vt minimè mirum fit,
faxum, etiam in Aquilæ nido pofitũ, inferuire ftabilitati. Cæterùm lapidem
hunc eum effe credere poffumus, qui
[xxi]
appellatur, Aquilinũ Latini dicunt, ad multa remedia vtilem: ad’q; id
præcipuè, quòd partum contra omnes abortuum infidias coftodit. Idem muliebribus
feminibus adalligatus, quotidiano experimento miriciè prodeffe, pariun di’q;
facilitatem inducere cõperitur. Eo incenfo morbum Herculaũ, hoc eft,
furorem qui plreunq; ex atrabili accidit, qua potifsimũ Herculem laboraffe
tradunt, explorari putant. Inædificari nido afferunt autores noftri, nihil igne
deperdere, prægnantem effe, alio velut in vtero fonante. Sed vim illam medicam
non nifi in nido direptis pollere, magorum tradit fupertitio. Neq; tamen in
omnium generum nidis inueniri, fed in Melęnaëti tantùm, Pygargi, Morphni,
fiue vt Homerus, Percni, atq; Gnefij. Duas verò Aëtitis fpecies agnofcit
Zoroaftres: vnum denfum & folidum, alterum rarum & inanem: ineffe’q;
folido vim illam perficiendi fœtum, & vfque ad partus debita tempora
continendi. Occurrebant hîc multa fuper lapide fignificata, quandoquidem ex eo
ab Aquila in nidum collocato, rerũ ftabilimentum Ægyptij fignificare
commenti fuerant: ea’q; firmitas ad Capitolij immobile faxum referenda
videbatur: quæq’; veteres pafsim de cultu lapidis fanxiffent: vt’q; vel nomen
ipfum magni inftar numinis aliquando habitum: quæ’q; hîc pietas noftra de petra
fentiret: fed quoniam nobis cum Aquila res erat, quę lapidis effent, in
commentario quod eft fuper ædificiorum partibus, transferre, ibi’q; commodius
de argumento huiufmodi differere cõftituimus, cùm multa adhuc ad Aquilam
pertinentia fupereffent.
T E R R A R V M D O M I N A T I O .
T vt
longo circumuecti circuitu rurfus ad imperij fignificatũ reuertamur,
noftræ etiam facræ literę per Aquilam terrarũ dominationem intellexerũt,
vbi apud Ezechielem legimus, Aquilam vifendæ magnitudinis, quę latè pafsis
alis, immani’q; membrorũ ductu, oppleta plumis, varietate infignis,
vnguibus ferox & minabunda, prępeti volatu ad Libanum applicuerit,
Cedri’q; inde medullam, tenellos’q; furculos euulferit, tota altiorũ
frondiũ fummitate decerpta, [F]
adhæc fuccifis etiamnũ vitium feminibus, quæ omnia Babylona tranflata
funt, ibi’q; fata. Neq; huic abfimilem alteram adiecére, quæ vitium earũ
plamites deprædaretur. Per priorem illam noftri aiunt Nabuchodonofora Babyloniæ
Regem interpretati: per alteram hanc Ægypti tyrannum, quorum prior
Hierofoslymam cepti, & populũ cum Rege ipfo Sedechia principibus’q;
alijs in captiuitatem abduxit: alter verò, cùm bellum aduerfus Affyrios
mouiffet, Ifraëliticũ populum feruitutis affectum tædio ad fe traduxit. In
vtroq; Rege Aquilæ hieroglyphicum proponitur, fed longè latior interpretatio
eft in ea quæ Nabuchodonofora defcribit. Alæ fiquidem diffufæ, numerofos
indicant exercitus, quos ille fecum traxerat. Membrorum exporrecta longitudo,
regni eius diuturnitatem. Plumæ nihil alius fibi volunt quàm diuitias, quibus
locupletifsimus effet. Varietas plumarũ, rerum ab eo geftarum gloriam
indicat. Armorũ horrorem, vngues. Libanus Iudęæ claritatem atq;
celfitudinem longa annorum ferie confpicuam, vnde ille medullam Cedri
auulferit, quippe nobilitatem extirparit, & fummas quafq; frondes
decerpferit, hoc eft, ne tenerrimæ quidem Regum proli, ætati fcilicet infirmæ,
pepercerit. Sedenim totam oraculi ænigmatici feriem [143, A] interpretatur Adamantius in
eundem Ezechielem homilia vndecima.
A Q V I L A R V
M I N S I G N I A Q V Æ D A M .
Vòd
verò initio dicebamus Iuftinianam familiam aurea infignem Aquila, alios huc
trahit ex anituqis, quorum claritas geftaminibus huiufmodi innotuerit. Sed
illud priùs dicam, quod difsimulandum in huiufmodi narratione minimè videatur.
T E R R A R V M V M B I L I C V S .
Pud
Delphos fcilicet duas fuiffe Aquilas ex auro, quod monumentũ erat terrarum
vmbilicũ apud eos effe, quem Iupiter ea ratione explorauerit, vt Aquilas
duas, vnam ab Oriente, alteram ab Occidête dimiferit, quæ pernici volatu in
aduerfum allapfæ, fupra pythona factæ obuiã funt: quo loco defignato, declaratũ
eft tibi terræ habitabilis medium effe, is’q; honos geminis Aquilis habitus, vt
in templo ibidem excitato, aureæ conftituerentur. Atq; hinc illud innotefcit,
quod in Maronianis appendicibus legitur:
Pallas Cecropias
tuetur arces,
[B]Delphos Pythius orbis vmiblicum.
Ab Appoline autem ad Refpub. & milites
trafire ipfo narrationis ordine inuitamur: ad eorum igitur infignia quædam
oftendenda calamum conuertemus: gentilem enim fcutorum vfum, varias’q; in eis
imagines, aut picturas, quæ familiarum indicant ftemmata, cognationes’q;
tametfi viri haud quaquam contemnendi, effe hæc recentioris ætatis inuenta
exiftimarint, nos antiquifsimi moris effe, & hìc & alibi toto Opere
differuimus.
L A C E D Æ M O N I
I .
Anq;
Aquila, quæ draconem arreptum geftet, Lacedæmoniorum rempublicam oftendit:
huiufmodi enim figno literas illi publicè obfignabant. Tradit hoc Iofephus, vbi
literas Lacedæmoniorum recitat Arij eorum Regis ad Hebræos Onia Pontifice
datas, quarum fentêtia ea erat, vt profiterentur Lacedæmonij fe per Abrahamum
Iudæorum effe cõfanguineos, proinde gentem ipfam hortabantur, vt quæ
Lacedæmoniorum effent pro veteri necefsitudine communia ducerent. Epiftolam eam
Iofephus ait complicatam figura quadran[C]gula fuiffe, eo’q;
obfignatam argumento, quod fuprà pofuimus. Quòd verò defignarit epiftolam
fuiffe quadrangulam, alios atq; alios indicat complicandarũ epiftolarũ
modos apud hos vel illos extitiffe: alij enim paginis, alij tabellis,
voluminibus alij in vmbilicos complicatis fcribere confuerunt.
C L E A R C H V S .
Learcho autem Heraclienfium
Tyranno, qui Iouis fe filium dixit, in publicum prodeunti aurea Aquila velut
argumentum generis præferebatur.
H E R C V L I A N I I V N I O R E
S .
Iufmodi coloris Aquila,
quippe lutea, trunco infidens in parma luti fapphi rei, cuius marginê eodem
colore, fed admodũ dilutiore, circulus ambibat, Herculianorũ iuniorũ
erat, qui fub Magiftro militũ Pręfentiali
militabãt, quod in antiquis quibufdam eius militiæ cõmentarijs inueni apud
Maffæos Romæ.
H E R C V L I A N
I S E N I O R E S .
Eniores verò Herculiani
cæruleã Aquilam alis vtrinq; pafsis habuêre in rubra parma, cuius latus ambitus
in margine lutei coloris erat, quê nigra linea circunducta in partes duas
æquidiftãtes diffecabat. Erant verò Iouiniani, fue, vt apud Vegetium eft,
Iouiani, atq; Herculiani, Illyricæ legiones duæ, quæ fena [143-a] millia militũ habebant, quos Diocletianus, qui fe
Iouê Latinè vocitabat, & Ma[D]ximianus,
qui pro Hercule fe gerebat, cùm ad Imperium perueniffent, pro merito virtutis
ita nominibus à fe inditis, appelandos cenfuere, eos’q; cunctis legionibus prætulerunt.
Tela verò illis erant plumbatæ, quos Manobarbulos vocabãt fcutis infertos,
ijs’q; opportunè iactis, hoftes equos’q; priufquàm nõ modo ad manũ, fed ad
ictum mifsiliũ peruenirent, graui admodũ percufsione cõfauciabant,
Imperatores’q; illi horũ opera bella plurima cõfecerunt.
I O V I N I A N I I V N I O R E
S E T S E N I O R E S .
Ouinianorum autem qui
Iuniores vocabãtur, infigne erat Aquilæ apotheofis, redimiculo fupra caput
impofito. Ales ipfa natiui coloris in parma lutea, quæ rubro primùm circulo
claudebatur, inde altero fapphirei coloris toto margine complectebatur. E` pectore autem Aquilæ aureus extabat vmbilicus. Seniores
verò purpuream geftabant Aquilam in parma cærulea, duo’q; erant promargine
circuli, ruber interior, exterior luteus.
Q V A R T O D E C I M A N I .
Ærulei coloris aliquanto
diluti Aquilam geftabant Quartodecimani, qui [E] fub Magiftro militum per Thracas militabant. Ea verò
ales in alba parma infidebat orbi cęruleo denfioris luti,
intra quem circulus ruber erat, à cuius medio aureus extabat vmbilicus. Verùm
hæc fatis fuerit attigiffe, ne opufculum vniuerfum infignibus &
geftaminibus farciamus. Hæc arq; alia pleraq; huiufmodi fcriptores rerum
memoriæ prodiderunt, quæ fi profequi velim, nullus vnquam futurus fit modus:
quare manum de tabula, fit’q; iam fuper Aquila fatis fuper’q; declamatum.
[Finis Lib. XIX][xxii]
[i] Cada folio del
libro contiene dos páginas, en la primera se anotó en la parte superior derecha
el número, y contiene los marcadores A, B y C, mientras que en la página
posterior, se incluyen los marcadores D, E y F. La numeración aquí empleada se
basa en el siguiente formato: 137 seguido de una coma, y un marcador, indica la
primer página (p. ej. 137,A), y 137-a indica la página posterior, que no
incluye paginación numeral explícita. (Nota del Transcriptor).
[ii] Los conjuntos
de letras ‘q;’ y ‘q;’, representan
los símbolos y
respectivamente, que no se encuentran en el
catálogo de tipos incluidos en la librería perteneciente a la fuente
‘Garamond’, empleada en la escritura de este documento. (N. del Trans).
[iii] El conjunto de
letras ‘qp’ sustituye al símbolo ,
idem.
[iv] El conjunto de
letras ‘q~;” sustituye al símbolo ,
idem.
[v] De difícil lectura. En el original:
[vi] ,
idem.
[viii] Los textos en
cursivas rojas pertenecen a las notas marginales que aparecen en el texto.
[ix] Sic, en el
original, ininteligible.
[x] El conjunto de
letras ‘qm~;” sustituye al símbolo,
vid. supra.
[xi] Sic, en el
original, de difícil lectura.
[xii] Idem.
[xiii] Sic en el
original, de difícil lectura.
[xiv] Idem.
[xv] Sic, ininteligible.
[xvi] Sic, en el
original.
[xvii] Idem, de
difícil lectura.
[xviii] Idem.
[xix] Idem.
[xx] Lógos, cfr. la
parte final del mismo párrafo, y Evangelio Según S. Juan, I,1. (N. del Trans.)
[xxi] Sic, de
difícil lectura.
[xxii] N. del Trans.