yürütme sayfası
| yürütme sayfası
|
Demirel aday gösterilemez
hacı ali özhan
1924 Anayasamızda cumhurbaşkanı bir seçim dönemi için seçildiği gibi tekraren seçilmesi mümkün iken, 1961 Anayasamız 7 yıllık bir süre için seçilmeyi getirmiştir. Ayrıca arka arkaya iki defa seçilmeyi yasaklamış, aralıklarla iki defa, seçilmeyi mümkün kılmıştır.1982 Anayasamız ise, 7 yıllık süre için ve bir kimsenin iki defa seçilemeyeceğine amirdir
.Anayasa' da yapılması istenilen değişiklikle asıl olarak Sayın Demirel' in tekrar cumhurbaşkanı seçilmesi arzulanmaktadır. Ancak, kişiye özel Anayasa yapılamayacağı nedeniyle bunun açıklanmasından kaçınılmaktadır. Hatta Sayın Demirel için geçici bir madde konulması ihtiyacı görülmesine karsın, bunun yapılmasından da özenle geri durulmaktadır.
Anayasa hukuku açısından derinliği ve özelliği olan bu konu hakkında durularak, Sayın Demirel' in aday gösterilemeyeceği, gösterilmiş ve seçilmiş olması halinde görev süresi üzerinde durulacaktır
.Anayasa koyucu, bir kişinin 7 yıl süre ile cumhurbaşkanlığı yapabileceği kuralını getirirken, görevin niteliği, sorumsuzluğu ve tarafsızlığın korunmasını amaç edinmiştir. Geniş yetkilerle donatılmış bu makamın yürütmenin ve yargının en üst üyelerini seçiyor olması, aynı kişinin tekraren cumhurbaşkanı seçilmesi halinde bütün yönetimi belirleyebilecek uzunlukta görev yapması sakıncalı görülmüştür. Keza cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmemiş olması da, süre sınırını getirerek temsili demokrasi denetim altına alınmak istenilmiştir.
Beğenilen ve deneyimli bir kişinin tekraren cumhurbaşkanı seçilmesi mümkün görülmesine karşın, Anayasa' nın bu sistemde olası sakıncaları daha fazladır. Kuskusuz halk tarafından seçim halinde tekraren seçilmesi her zaman mümkündür. Çünkü doğrudan milletin yaptığı tercih, milli iradenin kendisi olup, demokrasinin doğal sonucudur. Cumhurbaşkanının Meclis tarafından seçimi halinde de, cumhurbaşkanının çok geniş olan yetki ve görevlerinin azaltılması, tekraren seçilme sakıncalarını da aza indirilmiş olacağından, tercih edilebilir
. Kısaca, cumhurbaşkanının Meclis tarafından seçilmesi ve çok geniş yetkileri bulunması, süre konusunu çok önemli hale getirmektedir.Süre yönünden Sayın Demirel aday gösterilemez. Neden? Anayasa' da değişiklik yapılarak 5+5'lik süreler kabul edilse dahi, Sayın Demirel 7 yıl yaptığı için 5 yıllık bir süre için aday gösterilemez. Çünkü Sayın Demirel, ancak 3 yıl daha cumhurbaşkanlığı yapabilir. Anayasa değişikliği ile 10 yıllık bir süre iki dönem halinde geçirilmeyi amaçlamıştır. Yani 10 yıldan fazla bir kişi cumhurbaşkanlığı yapamaz, dolayısıyla Sayın Demirel, 5 yıl süreli bir dönem için görev yapabilecek koşulu taşımamaktadır. Bu nedenle kanımca aday gösterilemez. Eğer aday gösterilir ve seçilirse, görev süresi 10 yılın tamamlandığı 16 Mayıs 2003 tarihinde kendiliğinden sona erer Bu tarihten sonra Cumhurbaşkanlığı makamı Anayasa gereği boşalmış olacaktır.
Bazı hukukçular, 'Kanunlar geriye yürümez ‘ ilkesinden hareketle değişiklik tarihinden sonra sûreler yeniden isler yorumunu yapmaktadır. O zaman 5 yıllık süre bittikten sonra ikinci 5 yıllık süre için de Sayın Demirel' in seçilebilmesi mümkündür. Sonuçta 17 yıl bir kişinin cumhurbaşkanlığı yapması Anayasa' nın sistemine ve amacına uygun olduğu savunulabilir mi?
Bu tartışmayı önlemek için geçici bir madde zorunludur. Geçici maddenin içeriği ne ise, yürürlük de ona uygun yapılacak ve tereddütü ortadan kaldıracaktır. Anayasa hükümleri arasında çelişkiden bahsedilemeyeceği için hukuken tartışma bitirilmiş olacaktır.
Kişiye özel kanun çıkarıldı denilmesin diyerek zorunlu olan geçici madde çıkarılmazsa, Sayın Demirel' in görev süresi kanımca 16.5.2003 tarihinde sona erecektir. En azından bu tartışma yenilenecektir. Cumhurbaşkanlığı gibi bir makam bu tartışmaların gölgesinde yürütülemez
.Kaldı ki, görev süresi olan 5 yılı tamamlayamayacak bir kişinin cumhurbaşkanı seçilme yeterliliğini de taşımadığı kabul edilmelidir. Görev süresini tamamlayamayacak bir kişinin aday gösterilmesi de kanımca mümkün olmamalıdır.
Cumhurbaşkanlığı seçiminin gizli oyla yapılması, milletvekillerinin tamamen vicdani kanaatlerine göre oy verebilmelerini sağlamak içindir. iktidar partileri genel başkanlarının,Sayın Demirel yönünde görüş açıklamaları ve bu yöndeki Anayasa değişikliği hakkında milletvekillerini zorlamaları kanımca 'gizlilik* esasına aykırıdır. Genel başkanların görüş açıklamaları, sıradan bir öneri ve değerlendirme değil, seçimleri doğrudan belirleyecek niteliğe sahiptir.Milletvekillerinin etkilenmekten öteye, zorlandıkları açıkça ortadadır. Yine, cumhurbaşkanının seçilememesi halinde Meclis' in fesih olması hükmü de vekillerin vicdani kanaatlerini yönlendirerek, egemenliği, milli iradeyi baskı altına almaktadır.
Yaptığı görevlerinde hiçbir sorumluluğu olmayan cumhurbaşkanını, bu koşullar altında Meclis' in seçmesi yerinde olmamakla beraber, ne yazık ki başta sosyal demokrat parti olan DSP'nin gayretiyle halk tarafından seçimi değişikliği engellenmiştir. Adeta halktan kaçınılmıştır.Hem de halka rağmen halkçı Ecevit tarafından, üstelik de Sayın Demirel' in seçilmesini sağlamak amaçlı.
Meclis' in, tarihî görevlerinden birisi olan cumhurbaşkanı seçiminde, yetkiyi halka vermemekle beraber, gerçekte vicdanına göre oy vererek görev yapmasını dilemekte ve beklemekteyiz.
30 mart 2000 akit gazetesinde yayımlanmıştır.
Hacı Ali Özhan
| | |||
| | |||