ŞİRKETLER KANUNU
Çok ortaklı şirketlerin mazisi eski olmakla beraber özellikle 1990 yıllarda yoğun ilgi gördüler. Ağırlığı Konya olmak üzere kurulan bu holdingler, yaklaşık üç yüz bin ortakla ülke ekonomisini etkileyecek büyüklüklüğe ulaştılar. Bu ilgi bir yönüyle sosyolojik bir vakıa olarak görülmelidir. Hızla başlayıp gelişen holdingler, bugün bildiğimiz nedenlerden dolayı durma noktasına geldi. Mevcut krizin atlatılması ve tekrar gelişebilmeleri için bu gün içinde bulundukları sorunların çözülmesi şarttır.
Hükümet, kişilerin özel ticari sorunlarıdır diyerek bu konuya duyarsız kalamaz. Aksine sorunların bir kısmı kanundaki yetersizliklerden, bir kısmı başta Bakanlık ve SPK gibi kurumların görev ihmalinden kaynaklandığı için bu konuyu çözüme kavuşturmayı görev kabul etmelidir.
Şirketin kendi hisselerini geri alabilme imkanı getirilmesi ve holdingin bir şirketin, kendi bünyesindeki başka şirketin hisselerini devir alabilme imkanı getirilmesi bile sorunların önemli bir kısmını çözebilecektir. Bu değişiklikler ile devlet bütçesine yük getirmeden, aksine işlemlerin harcı nedeniyle hazineye ek kazanç sağlanacaktır.
Vatandaş, devletten para yardımı değil, sorunun çözülmesi için yeterli, gerekli, olması gereken kanun yapılmasını bekliyor. Bu konuyla ilgili sermaye piyasası ve ticaret kanunu hükümlerinin günümüz koşullarına uyarlanarak yenilenmesi ihtiyacı olduğu gibi özellikle holdinglerin yaşadığı sorunların çözülmesi kazınılmaz hale gelmiştir. Bakanlık nezdinde kurulacak araştırma komisyonuyla, tasarı meclise geldiğinde TBMM'de oluşturulacak bir alt komisyonla, uygulamanın içindeki uzman hukukçular ve holding yöneticilerinin görüşlerini de alınarak konunun ayrıntılı olarak araştırmalıdır. Sorunların kaynağı, içeriği ve kapsamı istatistiki analizlerle geniş kapsamlı araştırıldığında gerçekçi, pratik ve tarafları tatmin eden çözüm önerileri üretilebilir.
Çok ortaklı şirketlerle ilgili hükümler, mevcut kanunlara sıkıştırılmayıp ayrı bir kanunla düzenlenmelidir. Gerekçelerimi önceki yazımda belirtmiştim. Bankalar, sigorta şirketleri, kooperatif şirketleri gibi kendine özgü alanlar ayrı düzenlendiği gibi çok örtaklı şirketlerin de ayrı düzenlenmesi faydalı olacaktır. Bu tip şirketlerden maksimum fayda sağlanması için de buna ihtiyaç vardır.
Avrupa ülkelerinde şirketler hakkında özel kanun çıkarılmıştır. Almanya Ticaret kanunu olmasına rağmen Paylı şirketler kanunu, Fransa Ticaret şirketleri kanunu yapmıştır. İngiltere'de, İsveç'de, Avusturya'da Ortaklıklar kanunu ismiyle anonim şirketler hukuku düzenlenmiştir.
Yirmi beş yılda elli binin üzerinde limited şirket kurulmuşken, kollektif ve komandit şirket sayısı yüzü bulmamıştır. Çok ortaklı şirketler kanunu fikri benimsenmezse Kollektif ve komandit şirketler kaldırıp, Kooperatiflerde olduğu gibi Ticaret kanunundan limited ve anonim şirketler kısmı alınarak ayrı bir "şirketler kanunu" çıkarılmalıdır. Bu şirketlere, limited şirkete dönüşme fırsatı verildiğinde bir hak kaybıda olmayacaktır.
Sermaye Piyasası genel çerçeve kanun niteliğinde düşünülmüş, çoğu düzenlemeyi tebliğlere bırakmıştır. Sık sık değişen iki üç sayfalık tebliğlerdeki kavram, tanım ve tasnifler gerçekten bir karmaşaya neden olmuştur. Bu nedenle bu konuda Bakanlar Kurulunca tüzük ve yönetmelik çıkarılarak, Kurulun tebliğ çıkarma yetkisi azaltılmalı ve mevcut tebliğler toplulaştırılmalıdır.
Ticari işletme, şirketler, kıymetli evrak, deniz ticareti ve sigorta gibi birbirinden bağımsız beş ayrı konu birlikte düzenlenerek ortaya 1475 maddelik dev bir Ticaret kanunu çıkarılmıştır. Bu yöntem kanun tekniğine aykırı olduğu gibi pratik de değildir. Önerimize kanun enflasyonu gerekçesiyle de karşı çıkılamayacaktır. Çünkü benzer konuları bir kanunda toplamak doğru bir yaklaşım olmakla beraber, kendine özgü nitelikleri olan alanların ayrı kanunla düzenlenmesi gerekir. Böylece kanunun kullanımı ve sonraki değişiklikler için de kolaylık sağlanmış olacaktır. Bu nedenle Ticaret Kanunumuz da yer alan beş ayrı kitap, beş ayrı kanun olarak düzenlenmelidir.
Sermaye Piyasası ve Ticaret kanun çalışmasını yapan Bakanlığın ve yasayı kabul edecek TBMM'nin, sorunları kökeninde ele alarak şirketlerimizi rahatlatıp, önünü açacak reform niteliğinde bir kanun çalışması yapacağını umuyor ve diliyorum.
Hacı Ali Özhan
*bu makale vakit gazetesinde 8 ocak 2005 tarihinde yayımlanmıştır.
hacı alinin yürütme sayfası kamulaştırılmalıdır neden ?