hacialinin      yürütme sayfası
cep telefonu alt yapısı kamulaştırılmalıdır neden ? basınız

Başbakanın azli

Hacı Ali Özhan

Hükümetle Cumhurbaşkanı arasındaki uyumsuzluk, MGK toplantısıyla iyice derinleşti. Başbakan' ın adeta Cumhurbaşkanı'nı suçlayan hakaret sayılabilecek açıklamaları, kurumlar arasındaki sorunun boyutunu göstermektedir.

Devletin başı olarak, bütün devlet kurumları arasında düzen ve uyumu sağlamakla görevli Cumhurbaşkanı ile hükümet arasında, bütün kamuoyunun bildiği uyumsuzluk çıkmış bulunmaktadır. Bu uyumsuzluk hafife alınıp geçiştirilemez. Derinliği ve. kapsamı nedeniyle üzerinde durulup gereği yapılmalıdır.

Cumhurbaşkanı ile uyumlu çalışamayan hükümetin istifa ederek yeni bir hükümet kurulmasına seçenek vermesi beklenilen bir çözümdür. Ancak; Bakanlar Kurulu, görevi başında olduğunu açıklayarak istifa etmeyeceğini açıklamıştır.

Sorunun çözümü için Başbakan' ın azli mümkün müdür? Başbakan' ı atayan Cumhurbaşkanı'nın, Başbakan' ı azil yetkisi var mıdır?

Genel hukuk kuralları, atamaya yetkili bir makamın, atama işlemini de geri almasını da kapsayıcıdır. Dolayısıyla hükümeti kurmakla görevlendirilen Başbakan' dan, bu görevi iade etmesi istenebilir. Bu istek nitelik olarak azil sayılır. Anayasa 109. maddenin gerekçesinde açıkça, Başbakan' ın azlinden bahsedilmektedir. Cumhurbaşkanı'nın , gereğinde Başbakan' ın ve bakanların görevine usulüne uygun olarak son vereceği belirtilmiştir. Yine bazı özel durumlarda ender de olsa kriz çıktığında, tek çözüm yolu Cumhurbaşkanı'nın Başbakan 'ın görevine son vermesidir, denilmektedir.

Başbakan' ın azil olup olamayacağı Meclis' teki görüşmelerde tartışılmış, Anayasa Komisyonu Başkanı yaptığı konuşmada, tayin keyfiyetinin azli de beraberinde getireceğini açıklamıştır.

Yukarıdaki açıklamalardan, Cumhurbaşkanı'nın, Başbakan'ı azil yetkisi bulunduğu sonucu çıkmaktadır. Anayasamıza göre bu yetkisi vardır; ancak kullanılması Cumhurbaşkanı'nın takdiridir. Bakanlar Kurulu adına yapılan yazılı açıklamada, Cumhurbaşkanı' nın özür dilemesi istenilmektedir. Bütün bakanların azlini gerektirecek kadar önemde olan bu açıklama, ileride devlet krizinin büyümemesi için cevaplandırmalıdır.

Yine tartışmalara neden olduğu belirtilen Devlet Bakanı Hüsamettin Özkan'ın azli sorunun başka bir çözüm yolu olarak görülebilir. Anayasamız, bir bakanın, Başbakan' ın önerisiyle Cumhurbaşkanı' nca azil edileceğini belirtmiş olmasına karşın, Başbakan' ın önerisi beklenilmeden Cumhurbaşkanınca azil yetkisi kullanılabilir. Başbakan' ın önerisine rağmen bir bakanı azletmemeye yetkili olan Cumhurbaşkanı'nın, Başbakan' ın önerisi olmadan bir bakanı azledebileceğin! varsaymak gerekir. Ayrıca, Başbakan'ı dahi azletme ve atama yetkisine sahip Cumhurbaşkanı'nın, bir bakanın azlini önermediği için görevine son veremeyeceği düşünülmemelidir.

Yukarıdaki yorumlar mevcut Anayasa metinlerine dayanmaktadır. Parlamenter sistemde, Cumhurbaşkanı'na bu kadar geniş yetkiler verilmesi kanımca da doğru değildir. Bu yakınma da bizzat Cumhurbaşkanı da bulunmaktadır. O zaman yapılması gereken, anayasanın değiştirilmesidir. Krizin en uygun çözümü, Cumhurbaşkanı'nın, Bakanlar Kurulu'nu başkanlığı altında toplantıya çağırmasıdır. Anayasa’ dakı bu yetkinin kullanımı ile uyuşmazlık hakkında Cumhurbaşkanı ve bakanların tartışarak bir çözüm bulmalardır. Bir çözüm bulunamadığında ya hükümetin istifa etmesi ya da Cumhurbaşkanınca Başbakan ve bütün bakanların azledilmesidir. Cumhurbaşkanı'nın, Meclis' i uyuşmazlık gündemiyle toplantıya çağırıp bilgilendirmesi de bir çözüm olarak düşünülebilir.

Hacı Ali Özhan

24 şubat 2001 akit tarihli gazetesinde yayımlanmıştır.

  cumhurbaşkanlığı  başbakanlık   adalet bakanlığı   adli sicil   devlet istatistik   devlet planlama   
  aihm   any.mah.   yasama   yargı   araştırmalar   makaleler   main page / ana sayfa   
hacialiozhan@yahoo.com